[ویکی فقه] حمنه بنت جحش (قرآن). حمنه بنت جحش بن رئاب (ریاب) اسدیه، همسر مصعب بن عمیر و خواهر زینب همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود.
مفسران بسیاری ذیل آیات ۱۱ تا ۱۸ سوره نور ـ که درباره ماجرای «افک» نازل شده ـ از وی یاد کرده و جزو کسانی دانسته اند که بر عایشه، همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم افترا بستند و حد قذف بر آنها جاری شد.
افک به روایت شیعه
بر طبق روایت دیگری که در بسیاری منابع حدیثی شیعه مانند تفسیر قمی ذکر شده وقتی عایشه حزن و اندوه فراوان پیامبر را در موقع فوت ابراهیم فرزند رسول الله مشاهده می کند به خیال خود جهت تسلیت و تسکین اندوه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) ادعا می کند که غلامی به نام جریح با ماریه رابطه نامشروع داشت و ابراهیم فرزند نامشروع جریح و ماریه است و بنابراین ناراحتی شما بی مورد است. که این سخنان مایه ناراحتی پیامبر را فراهم می کند ولی خداوند متعال با نزول آیاتی بر بی گناهی ماریه شهادت می دهد و تهمت زننده و کسانی راکه این تهمت را شنیدند و باور کردند و رواج دادند سرزنش می کند.۱- تاریخ نزول آیات مذکور با تاریخ فوت ابراهیم فرزند پیامبر مطابقت دارد و هر دو در سال نهم هجری روی داده اند.۲- با توجه به روحیات خاص عایشه که گاهی پیامبر را با بدگویی و اهانت به حضرت خدیجه و گاهی با روشهای دیگر چنان آزار می دادند که خداوند به صراحت آیاتی را درخصوص اینکه اگر او و حفصه دست از این اعمال خود برندارند پیامبر آنها را طلاق خواهد داد (امیداست که اگر پیامبر شما را طلاق داد خدا به جای شما زنانی بهتر از شما به او بدهدکه همه با مقام تسلیم و ایمان باشند)صدور این ماجرا از عایشه بعید و دور از ذهن نیست. مخصوصا که روایتی از امام صادق (علیه السّلام) این ماجرا را تایید و به عنوان شان نزول ماجرای افک نقل می کند.
افک به روایت اهل سنت
اهل سنت معتقدند پس از پایان غزوه بنی مصطلق در بازگشت، عایشه از قافله مسلمانان جا ماند و چون به مدینه باز گشت گروهی با شایعه پراکنی سخنانی را درباره او بر سر زبان ها انداختند و به گونه ای بر او تهمت ناروا زدند و پیامبر نسبت به این واقعه از عایشه متأثر گردید.ایرادات این روایت :۱- نزول آیات سوره نور به عقیده کلیه مفسرین و مورخین در سال نهم هجری بود در حالیکه غزوه بنی المصطلق در سال ششم هجری به وقوع پیوسته است.۲- بجز عایشه هیچ یک از مسلمانان صدر اسلام به این ماجرا کوچکترین اشاره ای نکرده اند به عبارت دیگر این روایت به قول علمای رجال مرسل (تک راوی) است و بنابراین قابل اعتماد نیست.۳- جملات آغازین این روایت تهمت و توهینی بزرگ به پیامبر است که می تواند دست آویز خطرناکی برای دشمنان اسلام باشد. به این معنا که نعوذ بالله پیامبر چنان اسیر شهوات خود بود که در سفرهای جنگی که مردان مسلمان از جان و مال و هستی خود مایه گذاشته و برای حفظ دین اسلام می جنگیدند نمی توانست از معاشرت با همسر خود پرهیز کند و حتما باید یکی از زنان خود را به قید قرعه به همراه خود می برد. این مفهوم ناپسند و این جسارت بزرگ به ساحت عظیم نبوی جز این روایت مخدوش در هیچ کتابی و سندی و تاریخی ذکر نشده است.۴- پیامبری که به قول خداوند متعال دارای چنان خلق عظیمی بوده که اسوه حسنه ای برای مسلمانان معرفی شده در این روایت فردی است که تحت تاثیر شایعه بی اساس قرار گرفته و به جای حسن ظن و بررسی منطقی ماجرا یک ماه با همسر خود سخن نمی گوید و از او می خواهد اعتراف کند و چنان این سوء ظن در او تاثیر گذاشته که بقول عایشه : اگر درخصوص بیگناهی خود راست بگویم باور نخواهی کرد و اگر به دروغ اعتراف کنم باور می کنی.۵- پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) چنان در این مساله شخصی و خانوادگی بی اختیار و بی اراده شده که برای کسب تکلیف در خصوص طلاق یا نگه داشتن عایشه با حضرت علی (علیه السّلام) و اسامه بن زید مشورت می کند. عایشه در این روایت از آب گل آلود ماهی می گیرد و در وسط این روایت جعلی حضرت علی (علیه السّلام) را فردی بی منطق معرفی می کند که (احتمالا از روی دشمنی با عایشه) به مجرد یک سوء ظن و شایعه بی اساس از پیامبر می خواهد عایشه را طلاق دهد.۶- متاسفانه این ماجرای جعلی نیز مانند ماجرای ثوبی حجر به برخی از تفاسیر شیعه نفوذ کرده و بعضی از مفسران شیعه نیز بدون بررسی مطلبی که ساختگی بودن آن به روشنی مشخص است ذیل این آیات نورانی سوره نور، ماجرای جعلی عایشه را به عنوان تنها شان نزول این آیات نقل کرده اند.
مفسران بسیاری ذیل آیات ۱۱ تا ۱۸ سوره نور ـ که درباره ماجرای «افک» نازل شده ـ از وی یاد کرده و جزو کسانی دانسته اند که بر عایشه، همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم افترا بستند و حد قذف بر آنها جاری شد.
افک به روایت شیعه
بر طبق روایت دیگری که در بسیاری منابع حدیثی شیعه مانند تفسیر قمی ذکر شده وقتی عایشه حزن و اندوه فراوان پیامبر را در موقع فوت ابراهیم فرزند رسول الله مشاهده می کند به خیال خود جهت تسلیت و تسکین اندوه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) ادعا می کند که غلامی به نام جریح با ماریه رابطه نامشروع داشت و ابراهیم فرزند نامشروع جریح و ماریه است و بنابراین ناراحتی شما بی مورد است. که این سخنان مایه ناراحتی پیامبر را فراهم می کند ولی خداوند متعال با نزول آیاتی بر بی گناهی ماریه شهادت می دهد و تهمت زننده و کسانی راکه این تهمت را شنیدند و باور کردند و رواج دادند سرزنش می کند.۱- تاریخ نزول آیات مذکور با تاریخ فوت ابراهیم فرزند پیامبر مطابقت دارد و هر دو در سال نهم هجری روی داده اند.۲- با توجه به روحیات خاص عایشه که گاهی پیامبر را با بدگویی و اهانت به حضرت خدیجه و گاهی با روشهای دیگر چنان آزار می دادند که خداوند به صراحت آیاتی را درخصوص اینکه اگر او و حفصه دست از این اعمال خود برندارند پیامبر آنها را طلاق خواهد داد (امیداست که اگر پیامبر شما را طلاق داد خدا به جای شما زنانی بهتر از شما به او بدهدکه همه با مقام تسلیم و ایمان باشند)صدور این ماجرا از عایشه بعید و دور از ذهن نیست. مخصوصا که روایتی از امام صادق (علیه السّلام) این ماجرا را تایید و به عنوان شان نزول ماجرای افک نقل می کند.
افک به روایت اهل سنت
اهل سنت معتقدند پس از پایان غزوه بنی مصطلق در بازگشت، عایشه از قافله مسلمانان جا ماند و چون به مدینه باز گشت گروهی با شایعه پراکنی سخنانی را درباره او بر سر زبان ها انداختند و به گونه ای بر او تهمت ناروا زدند و پیامبر نسبت به این واقعه از عایشه متأثر گردید.ایرادات این روایت :۱- نزول آیات سوره نور به عقیده کلیه مفسرین و مورخین در سال نهم هجری بود در حالیکه غزوه بنی المصطلق در سال ششم هجری به وقوع پیوسته است.۲- بجز عایشه هیچ یک از مسلمانان صدر اسلام به این ماجرا کوچکترین اشاره ای نکرده اند به عبارت دیگر این روایت به قول علمای رجال مرسل (تک راوی) است و بنابراین قابل اعتماد نیست.۳- جملات آغازین این روایت تهمت و توهینی بزرگ به پیامبر است که می تواند دست آویز خطرناکی برای دشمنان اسلام باشد. به این معنا که نعوذ بالله پیامبر چنان اسیر شهوات خود بود که در سفرهای جنگی که مردان مسلمان از جان و مال و هستی خود مایه گذاشته و برای حفظ دین اسلام می جنگیدند نمی توانست از معاشرت با همسر خود پرهیز کند و حتما باید یکی از زنان خود را به قید قرعه به همراه خود می برد. این مفهوم ناپسند و این جسارت بزرگ به ساحت عظیم نبوی جز این روایت مخدوش در هیچ کتابی و سندی و تاریخی ذکر نشده است.۴- پیامبری که به قول خداوند متعال دارای چنان خلق عظیمی بوده که اسوه حسنه ای برای مسلمانان معرفی شده در این روایت فردی است که تحت تاثیر شایعه بی اساس قرار گرفته و به جای حسن ظن و بررسی منطقی ماجرا یک ماه با همسر خود سخن نمی گوید و از او می خواهد اعتراف کند و چنان این سوء ظن در او تاثیر گذاشته که بقول عایشه : اگر درخصوص بیگناهی خود راست بگویم باور نخواهی کرد و اگر به دروغ اعتراف کنم باور می کنی.۵- پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) چنان در این مساله شخصی و خانوادگی بی اختیار و بی اراده شده که برای کسب تکلیف در خصوص طلاق یا نگه داشتن عایشه با حضرت علی (علیه السّلام) و اسامه بن زید مشورت می کند. عایشه در این روایت از آب گل آلود ماهی می گیرد و در وسط این روایت جعلی حضرت علی (علیه السّلام) را فردی بی منطق معرفی می کند که (احتمالا از روی دشمنی با عایشه) به مجرد یک سوء ظن و شایعه بی اساس از پیامبر می خواهد عایشه را طلاق دهد.۶- متاسفانه این ماجرای جعلی نیز مانند ماجرای ثوبی حجر به برخی از تفاسیر شیعه نفوذ کرده و بعضی از مفسران شیعه نیز بدون بررسی مطلبی که ساختگی بودن آن به روشنی مشخص است ذیل این آیات نورانی سوره نور، ماجرای جعلی عایشه را به عنوان تنها شان نزول این آیات نقل کرده اند.
wikifeqh: حمنه_بنت_جحش_(قرآن)