حلیه نویسی

[ویکی فقه] حِلیه نویسی، نوعی قطعه نویسی مذهّب عمدتاً مشتمل بر وصف شمایل پیامبر و گاه امامان می باشد.
واژه حِلیه/ حُلیه از ریشه ح ل ی و به معنی زیور و زینت است. حلیه در اصطلاح به معنای وصف شمایل پیامبر و گاه خلفا و ائمه نیز به کار می رود.
رواج حلیه در عثمانیان
حلیه نویسی در بین عثمانیان رواج داشته است. هنرمندان ایرانی چندان تحت تأثیر این سنّت در فرهنگ عثمانی نبودند و نمونه های اندکی از حلیه پدید آورده اند. در حلیه نویسی خطاطان عثمانی محبت خود را به پیامبر اسلام ابراز می کردند آنان براساس حدیث «استشفوا بالحلیه»، تحریر حلیه شریف پیامبر را مبارک می دانستند و نیز اعتقاد داشتند هر جا حلیه پیامبر (یا حلیه شریف، حلیه نبی، حلیه سعادت) باشد، نه فقط آنجا را از گزند آفاتی چون زلزله و آتش سوزی و قحطی حفظ می کند، بلکه موجب آرامش و رفاه و برکت ساکنان آنجا خواهد شد. حتی بر این باور بوده اند که حلیه در روز رستاخیز شفیع افراد خواهد شد به سبب حرام بودن شمایل نگاری در اسلام، نوشته مشتمل بر وصف پیامبر به خط خوش، جای تصویر را گرفت . با نصب حلیه بر تخته و بعدها مقوا، دیوار اماکن مقدس، محل کسب و کار و خانه ها را مزیّن می کردند. خوشنویسان، حلیه پیامبر را بر اساس روایتی از حضرت علی علیه السلام (در وصف پیامبر) می نوشتند.
مخترع حلیه نویسی
حافظ عثمان(متوفی ۱۱۱۰) را مبدع حلیه نویسی دانسته اند. او در واقع، خوشنویسی را به سیره نویسی پیوند داد. وی بیش از چهارصد حلیه نوشته که بسیاری از آنها موجود است. ظاهراً حافظ عثمان در ابتدا حلیه ها را فقط به خط نسخ و در اندازه ای می نوشت که بتوان در جیب گذاشت. نخستین نمونه حلیه به ابعاد ۱۴ × ۲۲ سانتیمتر در چهار ستون در سطور افقی به خط نسخ با ترجمه ترکی به همان خط اما بسیار نازک تر نوشته شده است، به گونه ای که ترجمه ترکی هر عبارت در سطر مورب با اصل افقی آن به شکل مثلث می آمد. پس از آن، حافظ عثمان متن عربی روایتی از حضرت علی علیه السلام را درباره ویژگی های جسمانی پیامبر کتابت کرد. او حلیه هایش را در کیفی از گردن می آویخت و هنگامی که در اثنای ذکر به حال وجد می رسید، نوشته ها از گردنش می افتاد و علاقه مندان آنها را برمی داشتند. گفته شده که نوشتن حلیه و طرح آن را پیامبر در عالم معنا به او امر کرده است.
اجزای حلیه
...