[ویکی فقه] "حسینقلی خان مافی"، که ابتدا لقبش "سعدالملک" و بعد ملقب به "نظام السلطنه" گردید، پسر " شریف خان قزوینی " یکی از رجال معروف دوره قاجاریه می باشد.
حسینقلی خان نظام السلطنه مردی ادیب، خوش ذوق، خوش خط، شاعر، کاردان، باهوش و موقع شناس بود. در سال ۱۲۴۸ ه.ق. در تهران متولد و پس از تکمیل تحصیلات مقدماتی جزو منشیان دستگاه حکومتی "سلطان مراد میرزا حسام السلطنه" (پسر سیزدهم عباس میرزا نائب السلطنه) درآمد و بعد به تدریج در همان دستگاه ترقی کرد. در سال ۱۲۷۴ ه. ق .که "حسام السلطنه" والی فارس بود، "حسینقلی خان" را به سمت حکومت بوشهر فرستاد و در سال ۱۲۷۸ ه.ق. که حسام السلطنه والی خراسان شد، او را نیز به همراه خود به خراسان برد. سپس همراه حسام السلطنه به تهران و از آنجا مامور حکومت اصفهان گردید.در سال ۱۲۹۱ ه.ق. که گیلان و یزد به اداره "یحیی خان معتمدالملک" سپرده شد، از طرف وی به حکومت یزد مامور شد و در این ماموریت به لقب "سعدالملک" ملقب گردید. وی یک سال در این سمت بود و برادر خود را به جای خود منصوب و به تهران بازگشت و همراه یحیی خان معتمدالملک به فارس رفت و حکومت لارستان به او واگذار شد و بعدها حاکم بوشهر و دشتی و دشتستان شد. وقتی یحیی خان معتمدالملک از حکومت فارس معزول شد، همراه او به تهران آمد و بعدها از طرف "امین السلطان" به حکومت زنجان منصوب شد. در سال ۱۳۰۵ ه.ق. که "ناصرالدین شاه" به قم مسافرت می کند، وی از ملتزمین و همراهان شاه بود و در این سفر به لقب "نظام السلطنه" ملقب شد و به حکومت خوزستان و چهارمحال بختیاری منصوب شد و تا سه سال در این منصب باقی ماند او بعد از مشروطه در کابینه های مختلف حضور داشت و در اولین کابینه وزیر تجارت و عدلیه بود.
منصب نخست وزیری
پس از اخراج "ناصرالملک" از ایران، محمدعلی شاه با بی اعتنایی و بدون مشورت با وکلای مجلس تصمیم گرفت یکی از رجال سالخورده و با تجربه را به نخست وزیری برگزیند تا شاید بتواند مشکلاتی را که ظرف یک سال سلطنتش به وجود آمده است، برطرف کند؛ لذا حسینقلی خان نظام السلطنه را که قریب هشتاد سال داشت و به صلابت رای و حسن تدبیر و کاردانی مشهور بود، انتخاب کرد و سابقۀ او در پست های مختلف نیز در این امر دخیل بود. بنابراین "محمدعلی شاه" فرمان «رئیس الوزایی» را به نام او زد و او را در انتخاب وزیران آزاد و مخیر گذاشت.
اقدامات نظام السلطنه
اولین اقدام نظام السلطنه، اطمینان یافتن، از مشروطه خواهی شاه بود؛ لذا شاه را ملزم نمود، پشت قرآنی را مهر و امضاء نموده و سوگند وفاداری به مشروطه و حکومت قانون را تجدید کند تا به این وسیله بتواند جلوی تحریکات نمایندگان تندرو را بگیرد و از طرفی نمایندگان مجلس برای سازش با او، پنج شرط قرار دادند: ۱- عزل سعدالدوله۲- مجازات افراد بدخواه۳- تخصیص دویست سرباز جهت مجلس۴- تلفیق تیپ قزاق و گارد شخصی شاه زیر نظر وزارت جنگ۵- اشتغال امیر بهادر فقط در گارد شاه و دخالت نکردن او در امور دیگر.شاه این شروط و دستور اجرای آن را پذیرفت. سپس روز بیسست و هشت آذر ماه ۱۲۸۶ه.ش. نظام السلطنه رئیس الوزرا با وزیران خود به مجلس رفت. نخست قرآن مهر و امضاء شده از طرف شاه را به رئیس مجلس داد و پس از قرائت سوگند شاه و نمایندگان، به کابینه نظام السلطنه رای داده شد و خود او وزارت مالیه را نیز بر عهده داشت.
صلح کوتاه مدت
...
حسینقلی خان نظام السلطنه مردی ادیب، خوش ذوق، خوش خط، شاعر، کاردان، باهوش و موقع شناس بود. در سال ۱۲۴۸ ه.ق. در تهران متولد و پس از تکمیل تحصیلات مقدماتی جزو منشیان دستگاه حکومتی "سلطان مراد میرزا حسام السلطنه" (پسر سیزدهم عباس میرزا نائب السلطنه) درآمد و بعد به تدریج در همان دستگاه ترقی کرد. در سال ۱۲۷۴ ه. ق .که "حسام السلطنه" والی فارس بود، "حسینقلی خان" را به سمت حکومت بوشهر فرستاد و در سال ۱۲۷۸ ه.ق. که حسام السلطنه والی خراسان شد، او را نیز به همراه خود به خراسان برد. سپس همراه حسام السلطنه به تهران و از آنجا مامور حکومت اصفهان گردید.در سال ۱۲۹۱ ه.ق. که گیلان و یزد به اداره "یحیی خان معتمدالملک" سپرده شد، از طرف وی به حکومت یزد مامور شد و در این ماموریت به لقب "سعدالملک" ملقب گردید. وی یک سال در این سمت بود و برادر خود را به جای خود منصوب و به تهران بازگشت و همراه یحیی خان معتمدالملک به فارس رفت و حکومت لارستان به او واگذار شد و بعدها حاکم بوشهر و دشتی و دشتستان شد. وقتی یحیی خان معتمدالملک از حکومت فارس معزول شد، همراه او به تهران آمد و بعدها از طرف "امین السلطان" به حکومت زنجان منصوب شد. در سال ۱۳۰۵ ه.ق. که "ناصرالدین شاه" به قم مسافرت می کند، وی از ملتزمین و همراهان شاه بود و در این سفر به لقب "نظام السلطنه" ملقب شد و به حکومت خوزستان و چهارمحال بختیاری منصوب شد و تا سه سال در این منصب باقی ماند او بعد از مشروطه در کابینه های مختلف حضور داشت و در اولین کابینه وزیر تجارت و عدلیه بود.
منصب نخست وزیری
پس از اخراج "ناصرالملک" از ایران، محمدعلی شاه با بی اعتنایی و بدون مشورت با وکلای مجلس تصمیم گرفت یکی از رجال سالخورده و با تجربه را به نخست وزیری برگزیند تا شاید بتواند مشکلاتی را که ظرف یک سال سلطنتش به وجود آمده است، برطرف کند؛ لذا حسینقلی خان نظام السلطنه را که قریب هشتاد سال داشت و به صلابت رای و حسن تدبیر و کاردانی مشهور بود، انتخاب کرد و سابقۀ او در پست های مختلف نیز در این امر دخیل بود. بنابراین "محمدعلی شاه" فرمان «رئیس الوزایی» را به نام او زد و او را در انتخاب وزیران آزاد و مخیر گذاشت.
اقدامات نظام السلطنه
اولین اقدام نظام السلطنه، اطمینان یافتن، از مشروطه خواهی شاه بود؛ لذا شاه را ملزم نمود، پشت قرآنی را مهر و امضاء نموده و سوگند وفاداری به مشروطه و حکومت قانون را تجدید کند تا به این وسیله بتواند جلوی تحریکات نمایندگان تندرو را بگیرد و از طرفی نمایندگان مجلس برای سازش با او، پنج شرط قرار دادند: ۱- عزل سعدالدوله۲- مجازات افراد بدخواه۳- تخصیص دویست سرباز جهت مجلس۴- تلفیق تیپ قزاق و گارد شخصی شاه زیر نظر وزارت جنگ۵- اشتغال امیر بهادر فقط در گارد شاه و دخالت نکردن او در امور دیگر.شاه این شروط و دستور اجرای آن را پذیرفت. سپس روز بیسست و هشت آذر ماه ۱۲۸۶ه.ش. نظام السلطنه رئیس الوزرا با وزیران خود به مجلس رفت. نخست قرآن مهر و امضاء شده از طرف شاه را به رئیس مجلس داد و پس از قرائت سوگند شاه و نمایندگان، به کابینه نظام السلطنه رای داده شد و خود او وزارت مالیه را نیز بر عهده داشت.
صلح کوتاه مدت
...
wikifeqh: حسینقلی_خان_نظام_السلطنه