[ویکی فقه] حجیت قیاس به صحّت استناد به قیاس فقهی تمثیل منطقی در استنباط حکم شرعی اطلاق می شود.
حجیت قیاس ، به معنای معتبر بودن تمسک به آن در استنباط احکام شرعی است، که لازمه آن، منجزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت در صورت مخالفت با واقع است. درباره ارزش و اعتبار قیاس، مباحث زیادی میان فرقه های مختلف اهل سنت از یک سو، و علمای تشیع و تسنن ، از سوی دیگر، مطرح شده است. به طور کلی می توان گفت: بیشتر اهل سنت ، قیاس را معتبر دانسته اند، امّا برخی، همانند فرقه ظاهریه ، آن را حجت نمی دانند. از مسلمات مذهب تشیع ، عدم حجیت قیاس به عنوان دلیل شرعی است.
آرای حجیت قیاس
آرای زیادی در مورد حجیت و عدم حجیت قیاس وجود دارد که می توان آنها را در قالب سه نظریه اصلی مطرح نمود:۱. تمسک به قیاس، محال عقلی است. « غزالی » این دیدگاه را به شیعه و معتزله ، و برخی دیگر آن را به « احمد بن حنبل » نسبت داده اند. نسبت دادن این نظریه به شیعه صحیح نیست.۲. تمسک به قیاس واجب عقلی است. «غزالی» این نظریه را به گروهی از اهل سنت نسبت می دهد.۳. تمسک به قیاس، از نظر عقلی ممکن است. «ظاهریه» از اهل سنت، همانند « ابن حزم » در کتاب « ابطال القیاس »، و همه عالمان شیعی آن را عقلی می شمارند، اگر چه تعبد به آن را از نظر شرعی جایز نمی دانند.برخی از اهل سنت به وجوب شرعی آن معتقدند، ولی بیشتر آنها به جواز استفاده از قیاس در استنباط احکام شرعی اعتقاد دارند.
نکته
میان اصولیون شیعه و اهل سنت درباره حجیت قیاس منصوص العلة و قیاس اولویت، اختلاف وجود ندارد، هر چند برخی هم چون مرحوم « سید مرتضی » با حجیّت آن مخالفت کرده اند.
حجیت قیاس ، به معنای معتبر بودن تمسک به آن در استنباط احکام شرعی است، که لازمه آن، منجزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت در صورت مخالفت با واقع است. درباره ارزش و اعتبار قیاس، مباحث زیادی میان فرقه های مختلف اهل سنت از یک سو، و علمای تشیع و تسنن ، از سوی دیگر، مطرح شده است. به طور کلی می توان گفت: بیشتر اهل سنت ، قیاس را معتبر دانسته اند، امّا برخی، همانند فرقه ظاهریه ، آن را حجت نمی دانند. از مسلمات مذهب تشیع ، عدم حجیت قیاس به عنوان دلیل شرعی است.
آرای حجیت قیاس
آرای زیادی در مورد حجیت و عدم حجیت قیاس وجود دارد که می توان آنها را در قالب سه نظریه اصلی مطرح نمود:۱. تمسک به قیاس، محال عقلی است. « غزالی » این دیدگاه را به شیعه و معتزله ، و برخی دیگر آن را به « احمد بن حنبل » نسبت داده اند. نسبت دادن این نظریه به شیعه صحیح نیست.۲. تمسک به قیاس واجب عقلی است. «غزالی» این نظریه را به گروهی از اهل سنت نسبت می دهد.۳. تمسک به قیاس، از نظر عقلی ممکن است. «ظاهریه» از اهل سنت، همانند « ابن حزم » در کتاب « ابطال القیاس »، و همه عالمان شیعی آن را عقلی می شمارند، اگر چه تعبد به آن را از نظر شرعی جایز نمی دانند.برخی از اهل سنت به وجوب شرعی آن معتقدند، ولی بیشتر آنها به جواز استفاده از قیاس در استنباط احکام شرعی اعتقاد دارند.
نکته
میان اصولیون شیعه و اهل سنت درباره حجیت قیاس منصوص العلة و قیاس اولویت، اختلاف وجود ندارد، هر چند برخی هم چون مرحوم « سید مرتضی » با حجیّت آن مخالفت کرده اند.
wikifeqh: حجیت_قیاس