حاجی عبدالرزاق

[ویکی فقه] حاجی عبدالرزاق معروف به اندری، از علمای مجاهد افغانستان در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری بوده است.
وی فرزند مولانا عبدالخالق از مردم اندر غلجایی بود. در ۱۲۸۰ ق به دنیا آمد و در مدرسه دارالعلوم دیوبند هند دانش آموخت و از آن مدرسه فارغ التحصیل گردید.در زمان امیرعبدالرحمن خان (۱۲۹۷-۱۳۱۹ق)، به جای پدرش به مدیریت «مدرسه شاهی» منصوب گردید و در آن مدرسه سخنرانی های درباره علوم نجوم ایراد کرد. همچنین مدتی معلم خصوصی سردار عنایت الله خان بود و همراه او به هند سفر کرد. در دوره امیر حبیب الله خان (۱۳۱۹-۱۳۳۷ق) به منصب «ملای حضور» (ملای اول دربار) و رئیس «انجمن میزان التحقیقات» تعیین شد. سپس از طرف امیر، عضو «جمعیت تالیف فتاوای سراج الاحکام» گردید. این جمعیت از پنجاه و چهار نفر تشکیل می شد که زیر نظر ده تن از آن گروه فعالیت داشتند که ملا عبدالرزاق یکی از ده تن بود. وظیفة جمعیت، استخراج احکام شرعی متناسب با نیازهای قانونی بود.
فعالیت سیاسی
حاجی عبدالرزاق از مجاهدان مشهور زمان خود بود و در میدان سیاست لیاقت خوبی از خود نشان داد و در بخش های آزاد پشتونستان نبردهای زیادی با انگلیسی ها کرد (۱۲۹۶-۱۲۹۸ ق). گزارش شده است که وی در ۱۳۲۶ق/ ۱۹۰۸ همراه با یکصد و پنجاه نفر از پیروانش، نبردی را بر ضد انگلیسی ها آغاز کرد اما به فرمان امیر حبیب الله خان بازداشت گردید. پس از آن امیر هر سال مبلغ هنگفتی توسط حاجی عبدالرزاق به منتفذین سرحدات می پرداخت و سعی می کرد تا بدان وسیله مردم سرحد را متقاعد سازد که جهاد آنها را در مقابل انگلیسی ها، بدون اجازه امیرالمؤمنین (یعنی خودش) شرعا جایز نیست، اما این سیاست مانع از قیام ضد انگلیسی مردم نشد.در ۱۳۲۷ ق/ ۱۹۰۹ که ملا نجم الدین هده فتوای جهاد با انگلیسی ها را صادر کرد، امیر حبیب الله بار دیگر جهاد را جایز ندانست و برخی از علمای مخالف را به زندان انداخت و از جمله دستور کندن ریش حاجی عبدالرزاق را داد. از اینرو در اواخر دوران سلطنت امیر حبیب الله خان، وی به جرگه یاران سردار نصرالله خان (برادر امیر حبیب الله خان) پیوست و مورد وثوق و اعتماد او واقع شد و روابط سردار با ملاهای ارشد منطقه قبایل را تنظیم و اداره می کرد.
فعالیت ضد انگلیسی
در ۱۹۱۵ که جنبش آزادیخواهی و ضد انگلیسی توسط مسلمانان هند آغاز گردید، مردم سرحدات افغانستان نیز به فعالیت های ضد انگلیسی دست زدند؛ از جمله حاجی عبدالرزاق با کمک سردار نصرالله خان، مرکزی در کابل برای فعالیت آزادیخواهان مسلمان هند ساخت و با مراکز مجاهدین هندی در سرحدات آزاد ارتباط برقرار کرد و از آن طریق بسیاری از مبارزان و دانشجویان مسلمان هند برای سازماندهی فعالیت های سیاسی خود را به این مرکز می آمدند.در ۱۹۱۶ حکومت موقت هند در کابل با مشورت و راهنمایی سردار نصرالله خان و حاجی عبدالرزاق تصمیم گرفت تا برای ایجاد دوستی با دولت تزاری روسیه و جلب کمک های سیاسی ـ نظامی آن دولت در مبارزات ضد انگلیسی مردم هند، هیاتی را به آن کشور اعزام کند.وی با همه ملاهای بزرگ. به ویژه با ملاقمرالدین، ملا پیونده و لالاپیر دوستی نزدیک داشت. در اوایل ۱۳۳۵ ق/ ۱۹۱۷ روابط حاجی عبدالرزاق با امیر حبیب الله خان به تیرگی گرایید و از مناصب خود بر کنار گردید و او دستور داده شد تا هر روز، حضور خود را به شهربانی کابل گزارش دهد. با این همه در جمادی الاول ۱۳۳۵ ق/ مارس ۱۹۱۷ هنوز برخی مشاغل را در کابل برعهده داشت.
پیوستن به ترنگ زایی ها
...