جو (گیاه). جو ( نام علمی: Hordeum vulgare ) یکی از غلات است. چرخه زندگی این گیاه یک ساله و از خانواده گرامینه ها ( گندمیان ) است.
جو یکی از اولین غلات کشت شده توسط انسان است. شواهد نشان می دهند که جو از حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش به ویژه در اوراسیا کشت می شده است. [ ۲] در سطح جهان ۷۰ درصد از تولید جو به عنوان
علوفه جانوران استفاده می شود، در حالی که ۳۰ درصد به عنوان ماده قابل تخمیر برای آبجو و برخی نوشیدنی های مقطر و همچنین در مواد غذایی مختلف مانند سوپ ها و خورش ها و در نان جو استفاده می شود. دانه های جو در تهیه مالت، معمولاً به روش سنتی به کار می روند. [ ۳]
از نظر مقدار تولید، در سال ۲۰۱۷، جو پس از ذرت، برنج و گندم در رتبه چهارم در میان غلات ( ۱۴۹ میلیون تن ) قرار گرفت. [ ۴]
خاستگاه واقعی جو هنوز ناشناخته است. اما بسیاری از پژوهشگران، خاستگاه این گیاه را
کوه های زاگرس در غرب ایران، آناتولی جنوبی و فلسطین می دانند. بر پایه نظریه والیوف، مبدأ جوی ریشک دار و غلاف دار، کشور
اتیوپی و
شمال آفریقا و مبدأ نوع بدون ریشک، ریشک کوتاه و کلاهک دار، آسیای جنوب شرقی، به ویژه چین،
ژاپن و تبت است.
«حدود پنج هزار سال پیش از میلاد مردم
فلات ایران در پی تغییراتی که از لحاظ
آب و هوا و تشکیل مزارع و چمنزارها به وجود آمد به دشت ها روی آوردند و زندگی تازه ای را آغاز کردند و در تمدن آن ها نسبت به دوران های پیشین پیشرفت بیشتری دیده شد. کهن ترین دشت نشینان، مردم تپه
سیلک نزدیک
کاشان بودند که آثار زندگی شان در آن جا به دست آمده. تحقیقاتی که در این محوطه انجام گرفته نشان می دهد که مردم فلات ایران به امر کشاورزی پرداختند و
حیوانات اهلی را نیز پرورش دادند. در هزاره چهارم پیش از میلاد مردم دشت نشین فلات ایران در کار زندگی پیشرفت بیشتری کردند … در این دوره تجارت نیز رو به پیشرفت نهاد. اما دادوستد بیش تر مربوط به محصولات کشاورزی مانند گندم و جو بود. مسئله دیگر که اهمیت دارد این است که کشت گندم و جو نخستین بار در ایران متداول شد. »[ ۵]
جو برای تعداد زیادی از مردمان نواحی سردسیر و خشک ( به ویژه
خاور میانه و شمال آفریقا ) منبع غذایی مهمی به شمار می رود. البته امروزه بیشتر برای
خوراک دام و تهیهٔ فراورده های تخمیری از این گیاه استفاده می کنند.
جو یکی از سازگارترین غلات است که در شرایط آب و هوایی مساعد، در خاک حاصلخیز که قابلیت نگهداری آب در آن زیاد باشد، و همچنین در خاک هایی که
PH آن ها بین ۷ تا ۸ باشد تولید می شود. این گیاه نسبت به گندم در برابر خشکی مقاوم تر است و بنابراین در آب و هوایی که آب، سبب محدود کردن تولید غلات می شود، جو می تواند بیشترین محصول را تولید کند. در شرایط دیم هم عملکرد جو بهتر از گندم و
چاودار می باشد. تولید جو در همه نوع زمینی با
بارندگی سالیانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی متر امکان پذیر است. جو نسبت به دمای بالا ( بیش از ۳۲
درجه سانتی گراد ) مقاوم است. اما در شرایط آب و هوای مرطوب، در برابر دمای بالا بسیار حساس است. دانه جو نسبت به گندم برای
جوانه زدن به
رطوبت کمتری نیاز دارد. در مواردی که پس از جوانه زدن دانه، گیاه به علت کمبود رطوبت خشک شود، با فراهم شدن شرایط مساعد رطوبتی، گیاه رشد مجدد خود را با شدت بیشتری آغاز می نماید.