جهت

[ویکی فقه] جهت‏ همان سمت است. از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، حج، وقف و وصیت سخن گفته‏اند.
آنچه را که متحرک با حرکت خود آن را قصد می‏کند، جهت گویند؛ خواه حسّی باشد یا معنوی. جهت کعبه قبله کسانی که کعبه را می‏بینند خود کعبه است؛ امّا قبله کسانی که دور از مسجد الحرام زندگی می‏کنند بنابر قول بسیاری از فقها جهت کعبه می‏باشد. کلمات فقها در مراد از جهت مختلف است. سمتی که کعبه در آن است و سمتی‏ که گمان می‏رود کعبه در آن باشد از جمله آنها است. وقف بر جهت عام وقف به اعتبار موقوفٌ علیه به وقف خاص و وقف عام تقسیم می‏شود. از مصادیق وقف عام، وقف بر جهت عام- مانند مساجد و مدارس- است. وقف بر جهت حرام، مانند وقف مالی برای تدوین یا ترویج کتب ضاله، همچنین وقف مالی برای کلیسا جهت تعمیر یا فرش کردن و مانند آن صحیح نیست. البته مورد آخر از کافر صحیح است. وصیّت برای جهت عام وصیت کردن برای جهت عام، مانند فقرا، سادات، ساختن مساجد، مدارس و بازسازی مشاهد مشرفه صحیح است و نیازی به قبول طرف و حتی اذن حاکم شرع نیست. جهات چهارگانه چنانچه آب برای وضو یا غسل یافت نشود، جست و جو از آن در آبادی تا حدّ یأس از وجود آن، و در بیابان به قول مشهور، در زمین ناهموار به اندازه بُرد یک تیر (حدود دویست گام) و در زمین هموار به اندازه برد دو تیر از چهار جهت واجب است. به قول مشهور، با فقدان علم و نیز ظن به قبله و وسعت وقت به سمت هر یک از چهار جهت یک نماز گزارده می‏شود. نماز گزاردن بین قبرها بنابر مشهور مکروه است؛ مگر آنکه بین نماز گزار و قبر از چهار جهت به اندازه ده ذراع فاصله باشد. بنابر قول منسوب به مشهور، حج تمتع وظیفه کسی است که فاصله محلّ زندگی‏اش تا مکه یا مسجد الحرام- بنابر اختلاف اقوال- از هر جهت شانزده فرسخ (حدود ۸۶ کیلومتر) باشد.

[ویکی فقه] جهت (ابهام زدایی). واژه جهت ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • جهت (فقه)، همان سمت و دارای کاربرد در ابواب فقهی مانند طهارت، صلات، حج، وقف و وصیت• جهت (منطق)، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق، به معنای صورت ذهنی یا لفظ دال بر کیفیت نسبت محمول به موضوع در قضیه
...

[ویکی فقه] جهت (فقه). جهت‏ همان سمت است. از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، حج، وقف و وصیت سخن گفته‏اند.
آنچه را که متحرک با حرکت خود آن را قصد می‏کند، جهت گویند؛ خواه حسّی باشد یا معنوی.

جهت کعبه
قبله کسانی که کعبه را می‏بینند خود کعبه است؛ امّا قبله کسانی که دور از مسجد الحرام زندگی می‏کنند بنابر قول بسیاری از فقها جهت کعبه می‏باشد. کلمات فقها در مراد از جهت مختلف است. سمتی که کعبه در آن است و سمتی‏ که گمان می‏رود کعبه در آن باشد از جمله آنها است.

وقف بر جهت عام
وقف به اعتبار موقوفٌ علیه به وقف خاص و وقف عام تقسیم می‏شود. از مصادیق وقف عام، وقف بر جهت عام- مانند مساجد و مدارس- است.
وقف بر جهت حرام، مانند وقف مالی برای تدوین یا ترویج کتب ضاله، همچنین وقف مالی برای کلیسا جهت تعمیر یا فرش کردن و مانند آن صحیح نیست. البته مورد آخر از کافر صحیح است.

وصیّت برای جهت عام
...

[ویکی فقه] جهت (منطق). جهت یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای صورت ذهنی یا لفظ دال بر کیفیت نسبت محمول به موضوع در قضیه است.
نسبت میان موضوع و محمول در هر قضیه ای در واقع و نفس الامر دارای حالت و کیفیتی خاص از وجوب یا امکان و یا امتناع است که آن را «ماده» یا «عنصر» حکم و قضیه می گویند. تصور، همان حالت واقعی یا لفظی که بر آن دلالت می کند «جهت قضیه» نامیده می شود؛ بنابراین جهات قضایا از ملاحظه ماده یا کیفیت واقعی حکم در ذهن یا لفظ پدید می آیند. اگر کسی به این کیفیت توجه نداشته باشد، ماده موجود است، ولی جهت وجود ندارد، زیرا ماده برای قضایای خارجیه و نفس الامری و جهت برای قضایای ذهنیه است. در قضیه لفظیه، لفظ دالّ بر جهت ذهنیه را «جهت قضیه» می گویند. اگر در قضیه به کیفیت نسبت محمول به موضوع تصریح شود که امری ضروری است یا ممتنع یا ممکن، آن قضیه را «موجهه» یا «منوعه» و یا «رباعیه» نامند و لفظی را که دال بر آن کیفیت باشد «جهت» یا «نوع» می نامند و اگر بدان تصریح نشود، آن قضیه را «مطلقه» یا «غیر موجهه» نامند. برای مثال قضیه «هر انسانی بالضروره جسم است»، قضیه موجهه نامیده می شود و لفظ «بالضروره» جهت قضیه است. ماده در همه قضایا یکی از سه چیز (وجوب، امکان و امتناع) است نه بیشتر و نه کمتر، زیرا این سه، اجزای قضیه منفصلة الحقیقیه ای اند که نه ارتفاع هر سه ممکن است و نه اجتماع یکی با دیگری از آنها جایز است.
اقسام جهت
به تبع ماده قضیه که امتناع، ضرورت یا وجوب و امکان است، جهت قضیه نیز به جهت امتناع، جهت وجوب و جهت امکان تقسیم می شود.
← جهت امتناع
برخی تفاوت های ماده و جهت از این قرار است: ۱. ماده، اصل و جهت، متفرع بر آن است، زیرا جهت از ماده حکایت می کند و نماینده ذهنی ماده، و وجود ذهنی، تابع وجود خارجی است. ۲. ماده در همه حال وجود دارد، ولی جهت وقتی پیدا می شود که کسی به امور خارجی توجه پیدا کند. ۳. ماده ثابت است، ولی جهت به حسب اختلاف نظرها و ذهن ها قابل اختلاف و تغییر است. ۴. ماده در هر قضیه ای معین است که کدام یک از سه حالت (وجوب، امکان و امتناع) است، اما جهت بین آنها مردد است. ۵. ماده، مقیاس صدق و کذب قضیه ذهنیه و لفظیه است و قضایای واقعیه و خارجیه که دارای ماده اند نمی توان گفت راست اند یا دروغ ، زیرا آنها عین حقیقت اند نه مطابق حقیقت، اما جهت در قضیه گاهی مطابق ماده و گاهی مخالف آن است که در صورت مطابقت، قضیه صادق است و در صورت مخالفت، قضیه کاذب است.
مستندات مقاله
...

جهت (جغرافیا). در جغرافیای فیزیکی و زمین شناسی فیزیکی، جهت ( aspect ) ( همچنین به عنوان نوردهی شناخته می شود ) [ ۱] جهت قطب نما یا آزیموتی است که سطح زمین با آن روبرو است. [ ۲]
به عنوان مثال، یک شیب زمین چهر در لبه شرقی رشته کوه های راکی به سمت دشت های بزرگ به عنوان دارای جهت شرقی توصیف می شود. شیبی که به سمت درهای عمیق در سمت غربی و دره ای کم عمق تر در سمت شرقی فرو می ریزد، جهت غربی دارد یا شیب رو به غرب است. جهتی که یک شیب رو به آن است می تواند بر ویژگی های فیزیکی و زیستی شیب تأثیر بگذارد که به عنوان اثر شیب ( slope effect ) شناخته می شود.

جهت (فضای برداری). جهت ( انگلیسی: Orientation ) در ریاضیات، جهت یک مفهوم هندسی است که در دو بعد؛ فرد به کمک آن می تواند یک حرکت چرخشی را حرکتی در جهت عقربه های ساعت، یا مخالف با آن، توصیف کند، و در فضای سه بعدی، به قسمت چپ چیز یا شخصی، دست چپ یا راست، چپ دست، یا راست دست اشاره کند. در جبر خطی، مفهوم جهت در بعد دلخواه محدود ( اختیاری ) ، معنی می یابد. در این تنظیم، جهت یک پایهٔ مرتب، یک نوع نامتقارن است که باعث می شود تکرار بازتاب آن غیرممکن باشد؛ که با چرخش ساده تکرار شود، و بنابراین در سه بعد، این غیرممکن است که بتوان دست چپ یک چهرهٔ انسان را، تنها با به کار بردن چرخش آن به سمت راست آن بسازیم، اما این امکان وجود دارد که از بازتاب چهره در یک آینه برای این کار استفاده شود. در نتیجه، در فضای سه بعدی اقلیدسی، دو جهت می تواند ممکن باشد که راست دست و چپ دست ( یا قاعده راست گرد ) نامیده می شود.
جهت بر روی یک فضای برداری حقیقی، انتخابی دل خواهانه ( اختیاری ) است که برخی پایگاه های دستورالعمل های ذهنیِ «مثبت» و برخی «منفی» را نمایندگی می کنند. در فضای اقلیدسی سه بعدی، اصطلاح پایگاه های دست راستی به طور معمول به مثابه گرایش «مثبت» گرفته می شود، اما چون انتخاب اختیاری است، می تواند از دیدگاهی به آن ها عنوان جهت «منفی» داده شود. یک فضای برداری با جهت انتخاب شده فضای برداری جهت دار و یک بردار فضامحور است، در حالی که اگر یکی از این دو جهت گیری را نداشته باشد، یک فضای برداریبی جهت نامیده می شود.
می توان V را یک بعد فضای برداری واقعی محدود، و b1 و b2 را دو پایه ی دستورالعمل برای V در نظر گرفت. در جبر خطی این یک نتیجهٔ استاندارد است که یک نگاشت خطی منحصر به فرد «A: V → V» وجود دارد که از b1 تا b2 است. اگر A دترمینان مثبت باشد گفته می شود که پایه های b1 و b2 هم جهت ( یا هم جهت نامتناقض ) هستند؛ در غیر این صورت آن ها دارای جهت های مخالف هستند. وجود ویژگی هم جهتی، یک رابطه هم ارزی را در مجموعه ای از تمام پایه های دستورالعملی برای V تعریف می کند، در غیر این صورت، دقیقاً دو رابطه هم ارزی توسط این رابطه وجود دارد. وجود ویژگی هم جهتی، یک رابطه هم ارزی را در مجموعه ای از تمام پایه های دستورالعملی برای V تعریف می کند، در غیر این صورت، دقیقاً دو رابطه هم ارزی توسط این رابطه وجود دارد. در بعد برداری واقعی محدود V، یک جهت انتساب ۱+ به یک کلاس هم ارز و ۱ - به آن دیگری است. [ ۱]

جَهَت
در منطق و فلسفه و کلام، دارای معانی ویژه ای است: ۱. در منطق. لفظی است که از کیفیت و چگونگی نسبت دادن محمول به موضوع حکایت می کند و این کیفیت ها عبارت اند از وجوب، امکان و امتناع. چنان که مثلاً در قضیۀ «هر انسانی حیوان است»، انتساب «حیوانیت» به «انسان» ضروری است و لذا ضرورت را در این قضیه «جهت» می نامند. قضیه ای را که جهت در آن ذکر شود، موجّهه یا منوّعه یا رباعیّه می نامند، مانند قضیۀ فوق؛ و به قضیه ای که جهت در آن ذکر نشود مطلقه می گویند، مثل قضیۀ «انسان، حیوان است»؛ ۲. در فلسفه. از دو منظر محل بحث است: الف. از دیدگاه هستی شناختی. در این بخش، ضمن تقسیم وجود به رابط و نفسی، از این معنا سخن می رود که هستی یافتن هریک از گونه های وجود یا واجب است یا ممکن و یا ممتنع. مباحث مربوط به جهت از این دیدگاه عبارت اند از جهات، همانند وجود بدیهی اند و بی نیاز از تعریف؛ ب. جهات، از دیدگاه فلاسفه ذهنی و اعتباری است و از دیدگاه متکلمان واقعی؛ هریک از جهات سه گانه را به ذاتی، غیری و قیاسی تقسیم می کنند. توجه به این نکته بایسته است که در این تقسیم، امکان غیری معنی نخواهد داشت. از دیدگاه طبیعیات؛ جهت یکی از مباحث پنج گانۀ سماع طبیعی است (چهار مبحث دیگر عبارت اند از مکان، حرکت، سکون، میل) و مراد از آن، مقصد حرکت و مأخذ اشارۀ حسی است. در این دیدگاه دو جهت بالا و پایین را جهات غیر واقعی به شمار می آورند. ۳. در کلام. از دو بابت محل بحث است؛ الف. آن گاه که از ماهیت و اقسام آن به عنوان یکی از ویژگی ها یا یکی از احکام جواهر سخن رود، چنان که مثلاً در مباحث پیشین (جهت از دیدگاه طبیعیات) مورد بحث و بررسی قرار گرفت؛ ب. از این بابت که جهت، همانند مکان و کثرت و شریک و همانندان آن ازجمله صفات سلبی حق تعالی است. در این زمینه دو قول مطرح است: ۱. نظریۀ مثبت، که بر اساسِ آن دیدگاه خداوند بدان سبب که جسم است مکانمند است و در جهت قرار دارد؛ ۲. نظریۀ منفی، که بر اساسِ آن از آن رو که خداوند نه جسم است و نه جسمانی، از مکان و جهت، که از لوازم پدیده های جسمانی است، منزّه و مبرّاست.