جهانی سازی

[ویکی فقه] جهانی شدن (Globalization) به مفهوم گیدنزی آن، «تشدید روابط اجتماعی جهانی»، از دهه ۱۹۷۰ تحقق یافته و در این مقاله مفروض است. اما آنچه مورد بحث و مورد مناقشه قرار می گیرد، "جهانی سازی" (Globalizoing) به عنوان یک پروژه (As a Progect) است؛ که از سوی برخی قدرت مندان دنبال گردیده و شامل ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. گیدنز معتقد است؛ روند جهانی شدن یک فرایند تک خطی نیست؛ بلکه یک روند دیالکتیکی است؛ که همزمان با پیدایش "نظام های انتزاعی"، ملی گرایی، منطقه گرایی و تنوع فرهنگی نیز تقویت می شود.
اگر بخواهیم تلاش های صورت گرفته در راستای "یکسان سازی فرهنگی" و " دفاع از تنوع فرهنگی" را با یک چشم انداز جهانی در سه دهه اخیر مطالعه کنیم، می توانیم در سطح بین المللی، منطقه ای، ملی و حتی افراد حقیقی و حقوقی به کدها و مفاهیمی اشاره نماییم، که می توانند همچون سرنخ، ما را به محتوای مباحثات، رهنمون ساخته و به یک جمع بندی برسانند.
← سطح مفهومی
سازمان تجارت جهانی (WTO: Word Trade Organization) که محل آن در ژنو (سوئیس) واقع است، در اول ثانویه ۱۹۹۵، طی مذاکرات دوره ای اروگوئه (۹۴-۱۹۸۶)، تشکیل شد و هم اکنون ۱۴۶ کشور عضو داشته و با بودجه ۱۵۵ میلیون فرانک سوئیس بر قراردادهای تجاری جهان و نیز سیاست های ملی تجاری نظارت می کند.سازمان تجارت جهانی در راستای جهانی سازی اقتصادی، سیاست های خصوصی سازی را در همه زمینه ها و برای همه کشورها توصیه می نماید. به عنوان نمونه، در نتیجه سیاست خصوصی سازی ارتباطات دور و شیوه های کالایی سازی این ارتباطات و اقدام یک جانبه آمریکا به رها کردن "نظام محاسباتی بین المللی نرخ های ارتباطات دور"، کشورهای در حال توسعه در اجرای برنامه های ارتباطی خود، با محدودیت های جدید روبرو شده اند.«با اجرای نظام محاسباتی مذکور، مبالغ ناشی از بهای مکالمات تلفنی بین المللی کشورها، به طور مساوی (۵۰ درصد-۵۰ درصد) بین سازمان ها و شرکت های مخابراتی کشور مبداء پیام های تلفنی و سازمان ها و شرکت های مخابراتی کشور مقصد این پیام ها، تقسیم می شدند و چون در عمل، تعداد تلفن های کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه، از تعداد تلفن های متقابل کشورهای اخیر بیشتر بود، سهم پنجاه درصد متعلق به کشورهای در حال توسعه برای آنها نوعی کمک مالی تامین می کرد.... از اوایل دهه ۱۹۹۰، به سبب پیشبرد سیاست های جهانی، ایالات متحده آمریکا برای حمایت از روند خصوصی سازی ارتباطات دور، در تمام کشورهای جهان و تصمیمات جدید "صندوق بین المللی پول" و "بانک جهانی"، برای مشروط ساختن کمک های مالی مورد تقاضای کشورهای در حال توسعه، به تجدید ساختار دولتی و خصوصی سازی ارتباطات دور این کشورها، محدودیت های اقتصادی کشورهای جنوب افزایش یافتند».
← حاکمیت نظام تجاری
یونسکو، عرصه چالش های کشورهای در حال توسعه و جهان سومی در راستای مقابله با جهانی سازی فرهنگی است. ابتدا، روند مجادلات صورت گرفته در یونسکو از دهه ۷۰ به بعد، تاکنون، مورد اشاره قرار می گیرد:در شانزدهمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو که در پائیز ۱۹۷۰ در پاریس برگزار گردید، برای نخستین بار سیاست "جریان آزاد اطلاعات" از سوی تعدادی از دولت های عضو مورد انتقاد قرار گرفته و هم زمان با آن، الگوی "توسعه بخشی ارتباطات" که از طرف غربی ها به عنوان الگوی واحد و جهانی برای اعمال در تمام کشورهای جهان سوم عرضه شده بود، نیز با معارضه جویی سیاست های ملی ارتباطی روبرو گردید.در پائیز سال ۱۹۷۲، هفدهمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو، گام های بلندی برای مقابله با عدم تعادل اطلاعات و نابرابری ارتباطات برداشت. در پی اعتراضات عدیده علیه جریان نامتعادل و یک سویه اطلاعات جهانی و لطمه های آن به هویت فرهنگی کشورهای جهان سوم، اعلامیه اصول مربوط به "کاربرد ماهواره های پخش مستقیم برنامه های تلویزیونی" علی رغم مخالفت شدید دولت آمریکا و دفاع آن کشور از نظریه جریان آزاد اطلاعات، به تصویب رسید. به موجب این اعلامیه، پخش مستقیم برنامه های تلویزیونی از طریق ماهواره ها، به کسب موافقت قبلی کشورهای دریافت کننده این برنامه ها موکول شد و برای انتقال پیام های حاوی تبلیغات بازرگانی از این طریق، توافق خاص بین کشورهای تهیه کننده پیام ها و ممالک دریافت کننده آن، ضروری شناخته شد. هجدهمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو در پائیز ۱۹۷۶ در شهر نایروبی کنیا به صحنه برخوردهای سخت هیات های نمایندگی دولت های جهان سوم و کشورهای سوسیالیستی بر سر طرح اعلامیه مربوط به وسایل ارتباط جمعی تبدیل شد. در این اجلاس، ایالات متحده و دولت های غربی به کشورهای جهان سوم پیشنهاد کردند، اگر از تصویب طرح اعلامیه صرف نظر کنند، آماده اند برای ایجاد و گسترش شبکه های ملی ارتباطی این کشورها، مقادیر فراوانی تجهیزات پیشرفته فنی در اختیار آنها بگذارند. بدین ترتیب نوزدهمین اجلاس کنفرانس عمومی نیز مانند اجلاس قبلی از تصمیم گیری قاطع درباره طرح اعلامیه، خودداری کرد. با این وجود، اجلاس نایروبی قطعنامه بسیار مهمی در پشتیبانی از خواست کشورهای در حال توسعه برای برقراری یک "نظم بین المللی نوین اطلاعاتی" (Nwico) تصویب کرد.در بیستمین اجلاس همگانی یونسکو، به تاریخ ۲۲ نوامبر ۱۹۷۸، اعلامیه یونسکو درباره "اصول بنیادی مربوط به مساعدت وسایل ارتباط جمعی در تحکیم صلح، تفاهم بین المللی، پیشبرد حقوق بشر، و مبارزه علیه نژادپرستی" علی رغم تعارضات مختلف پس از تعدیل اعلامیه مدیر کل، به تصویب رسید.در بیست و یکمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو که در پائیز ۱۹۸۰ در بگلراد تشکیل شد، ضمن تصویب گزارش نهایی "کمیسیون بین المللی مطالعه درباره ارتباطات" قطعنامه بسیار مهمی نیز راجع به "نظم نوین جهانی اطلاعات و ارتباطات" صادر شد؛ که هدف آن، محو نابرابری و عدم تعادل ارتباطات، اطلاعات و... بود.در پائیز ۱۹۸۳، در خلال برگزاری بیست و دومین اجلاس کنفرانس عمومی و بحث درباره برنامه بزرگ ارتباطات در خدمت انسان ها -که بر مبنای Nwico تنظیم شده بود-، دولت های غربی و آمریکا، سیاست تهدید برای خروج از یونسکو و به تعطیل کشاندن این سازمان را مطرح کردند. سرانجام آمریکا رسما اعلام کرد که در پایان دسامبر ۱۹۸۴ از یونسکو خارج خواهد شد. سال بعد، انگلستان نیز یونسکو را ترک کرد.علی رغم قطع کمک آمریکا در تامین یک چهارم بودجه سازمان، که محدودیت های مالی مهمی برای سازمان پدید آمد، مدیر کل وقت پایداری کرده و سیاست های یونسکو برای استقلال هرچه بیشتر کشورهای جهان سوم را تداوم بخشید. در سال ۱۹۸۷، مدیریت یونسکو تغییر یافته و به جای "مختار امبو"، "فدریکو مایور" بر کرسی مدیریت نشست و راهبرد جدیدی را پیشنهاد کرد. انگلستان ضمن ابراز رضایت از عملکرد مایور در ژولای ۱۹۹۷ به یونسکو بازگشت. در پس تلاش های کوئیچیرو ماتسورا مدیر کل یونسکو، در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۱ جرج بوش، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد، آمریکا پس از گذشت ۱۸ سال، مجددا به این سازمان ملحق خواهد شد. در نوامبر سال ۲۰۰۱، "اعلامیه ی جهانی تنوع فرهنگی" به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید؛ سرانجام پس از چهار سال در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۵ در سی و سومین اجلاسیه کنفرانس عمومی یونسکو، "عهدنامه تنوع فرهنگی" که از ضمانت اجرای بالایی در سطح بین المللی برخوردار است، با رای اکثریت قریب به اتفاق اعضای یونسکو و مخالفت های شدید آمریکا، تصویب شد. دکتر معتمدنژاد، هدف این عهدنامه را جلوگیری از سلطه ی فرهنگی جهانی آمریکا در دنیا، ارزیابی می کند. این عهدنامه که با اکثریت قاطع با ۱۴۸ رای مثبت و تنها با مخالفت آمریکا و اسرائیل و رای ممتنع کشورهای استرالیا، نیاکاراگوئه، لیبریا و السالوادور به تصویب رسیده، نشانگر پیروزی اتحادیه اروپا و کشورهای غیر متعهد بر آمریکا پس از فروپاشی شوروی است. این عهدنامه، به زعم آمریکا، مغایر با سازمان جهانی تجارت است؛ که تجارت فرآورده ها و خدمات فرهنگی را در سطح جهان آزاد گذاشته است و به دولت های اقتدارگرا امکان می دهد که جریان آزاد اطلاعات را به این بهانه محدود کنند.
← اجماع جهانی بر مفاهیم
...