حاکمیت

حاکمیّت (sovereignty)
اقتدار مطلق در درون قلمروی معین. ظاهراً داشتن حاکمیت، برخلاف دیگر اَشکال جامعه، مشخصۀ اصلی یک کشور است. اصطلاح حاکمیت یک بُعد داخلی دارد، که در آن به منبع غایی قدرت در درون یک کشور، همچون پارلمان یا پادشاه، اشاره می شود؛ و یک بُعد خارجی، که نشانۀ استقلال کشور از قدرت های خارجی است. حاکمیت به رابطۀ قدرتی اشاره می کند که میان قدرت عالی مشروع (حاکم) و اهالی یک کشور وجود دارد. وجود چنین رابطه ای را به منزلۀ یک واقعیت مسلّم می توان با توسل به سنت سیاسی یک کشور توضیح داد؛ سنتی که تمامی اهالی آن کشور آگاهانه یا ناآگاهانه تا حدودی با آن آشنا می شوند و نگرش هایشان به قدرت سیاسی از طریق آن شکل می گیرد. برای توجیه اِعمال این قدرت، نظریه های مختلفی دربارۀ حاکمیت عرضه شده است. در میان آن ها نظریه های نشئت گرفته از قرارداد اجتماعی و شرایط سودمدارانه در مباحث نوینِ این موضوع از همه مهم تر است. در قرن ۱۹، هنگامی که آشکار شد که فقط محدودیت هایی که به درستی بر قدرت سیاسی تحمیل می شود محدودیت های خودخواسته اند، تأکید بر حاکمیت یک ملت تلویحاً به معنای رهایی از نفوذ داخلی قدرت های دیگر به کار رفت. پس از جنگ جهانی دوم، افزایش وابستگی متقابل داخلی بین المللی و رشد نفوذ شرکت های چند ملیتی بر اقتصاد داخلی کشورها به کاهش شدید گسترۀ حاکمیت مستقل انجامیده است.