جملاء

[ویکی فقه] جملاء (قرآن). جملاء (جمل) ، جمیل ، جمیله بنت یسار المزینه، خواهر معقل بن یسار بود.
بنا به نقل برخی مفسران، آیه ۲۳۲ سوره بقره پس از آن نازل شد که همسر جملاء، پس از طلاق دادن وی و سپری شدن عده اش، قصد رجوع به او را داشت، ولی با مخالفت برادرش معقل رو به رو شد. آیه یاد شده، ضمن برحذر داشتن وی، رجوع به همسر را بدون مانع دانست.واذا طلقتم النساء فبلغن اجلهن فلا تعضلوهن ان ینکحن ازواجهن اذا تراضوا بینهم بالمعروف ذلک یوعظ به من کان منکم یؤمن بالله والیوم الآخر ذلکم ازکی لکم واطهر والله یعلم وانتم لا تعلمون (و چون زنان را طلاق گفتید و عده خود را به پایان رساندند آنان را از ازدواج با همسران (سابق) خود چنانچه بخوبی با یکدیگر تراضی نمایند جلوگیری مکنید هر کس از شما به خدا و روز بازپسین ایمان دارد به این (دستورها) پند داده می شود (مراعات) این امر برای شما پربرکت تر و پاکیزه تر است و خدا می داند و شما نمی دانید.)
بررسی تفسیر آیه
«این در صورتی است که مخاطب در این آیه اولیاء و مردان خویشاوند باشند، ولی این احتمال نیز داده شده است که مخاطب در آن، همسر اول باشد، یعنی هنگامی که زنی را طلاق دادید مزاحم ازدواج مجدد او با خواستگاران دیگر نشوید؛ زیرا بعضی از افراد لجوج، هم در گذشته و هم امروز، بعد از طلاق دادن زن، نسبت به ازدواج او با همسر دیگری حساسیت به خرج می دهند که چیزی جز یک اندیشه جاهلی نیست.ضمناً در آیه سابق بلوغ اجل، به معنی رسیدن به روزهای آخر عدّه بود، در حالی که در آیه مورد بحث، به قرینه ازدواج مجدد، منظور پایان کامل عدّه است.بنابراین، از آیه استفاده می شود زنان «ثَیِّبِه» (آنان که لااقل یک بار ازدواج کرده اند) در ازدواج مجدد خود هیچ گونه نیازی به جلب موافقت اولیاء ندارند حتی مخالفت آنها بی اثر است.» «و در صحیح بخاری در ذیل آیه : (و اذا طلقتم النساء فبلغن اجلهن ...) آمده که خواهر معقل بن یسار از شوهرش طلاق گرفت، و شوهرش در عده وی رجوع نکرد، تا از عده در آمد، بعدا خواستگاریش کرد، ولی معقل نمی پذیرفت پس این آیه در موردش نازل گردید: (فلا تعضلوهن ان ینکحن ازواجهن).مولف: در تفسیر الدر المنثور این حدیث را از او و از عده ای از صاحبان صحاح از قبیل نسائی و ابن ماجه و ترمذی و ابی داود و غیر ایشان نقل کرده است ...مولف: برادر و پسر عمو بنابر مذهب ائمه اهل بیت، ولایتی نسبت به خواهر و دختر عمو ندارند، بنابراین اگر مسلم بگیریم که یکی از دو روایت بالا درست است، و آیه درباره منع معقل و یا جابر نازل شده ، قهرا باید بگوئیم نهی در آن نه در مقام تحدید کردن ولایت است، و نه جعل حکمی وضعی، بلکه فقط می خواهد ارشاد کند به اینکه مانع شدن از اینکه زن و شوهری دوباره به هم برگردند عمل زشتی است، و یا اگر در مقام بیان حکم تکلیفی باشد می خواهد کراهت و یا حرمت تکلیفی این عمل را برساند حال این عمل چه از ناحیه برادر و یا پسر عمو باشد، و چه از ناحیه بیگانه.»