جمع حکمی

[ویکی فقه] جمع حکمی رفع تنافی در ناحیه احکام موضوعات، در ادله متعارض است.
جمع حکمی ، مقابل جمع موضوعی و به معنای ایجاد سازگاری میان ادله متعارض با موضوع واحد ، از طریق رفع تنافی میان احکام آنها می باشد ، مانند : جمع بین مطلق و مقید به کمک حمل حکم مقید بر استحباب ؛ برای مثال، دلیل مطلق بر وجوب عتق رقبه ، و دلیل مقید بر وجوب عتق رقبه مؤمنه دلالت می کند ؛ در این حالت ، در صورت جمع موضوعی ، باید مطلق را به دلیل اظهریت دلالت آن ، بر مقید حمل نمود ، اما در صورت جمع حکمی ، باید مقید را بر استحباب حمل کرد .جمع حکمی می تواند از قبیل جمع بین ظاهر و اظهر و یا ظاهر و نص باشد، مانند آن که دلیلی بگوید: " لا تتوضّأ بالماء المشمس ؛ با آبی که به سبب تابش خورشید گرم شده است ، وضو نگیر " و دلیل دیگر بگوید: " لا بأس فی الوضوء بالماء المشمس ؛ وضو گرفتن با چنین آبی اشکال ندارد " ؛ در این جا ، دلیل اول، ظاهر در حرمت و دلیل دوم، نص در اباحه و جواز است ، و در تعارض نص و ظاهر، نص مقدم است ؛ به همین خاطر از ظهور حکم حرمت دست برداشته و حمل بر کراهت می شود .
رتبه جمع حکمی
رتبه جمع حکمی ، از جمع موضوعی مؤخر است ؛ یعنی تا وقتی رفع تنافی از طریق جمع موضوعی ممکن است ، نوبت به جمع حکمی نمی رسد ، زیرا موضوع به منزله علت برای حکم است .