جمع اوری حدیث

[ویکی فقه] جمع آوری حدیث. آنچه مسلم است جمع آوری حدیث رسما، از قرن دوم هجری شروع شده باین شرح که به آن اشاره می شود.
عمر بن عبد العزیز به این فکر افتاد حدیث را جمع کند. در موطا نقل می کند که به ابوبکر بن محمد حزمی نوشت حدیث را جمع کن که می ترسم علم علماء نابود شود (انظر ما کان من حدیث رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم او سنته فاکتبه فانی خفت دروس العلم و ذهاب العلماء). سیوطی این سخن را در تنویر الحوالک از موطا و نیز از تاریخ اصفهان (ابو نعیم اصفهانی) نقل می کند. منتهی ابو نعیم، اینسان می نویسد: کتب عمر بن عبد العزیز الی الافاق: انظروا حدیث رسول الله فاجمعوه. این شخص قاضی مدینه در زمان سلیمان بن عبد الملک و عمر بن عبد العزیز بوده و چون خلافت عمر از سال ۹۹ تا سال ۱۰۱ ه است، قهرا ضبط احادیث در آغاز قرن دوم هجری خواهد بود از ابن عبد البر نقل شده: هنگامی که عمر بن عبد العزیز درگذشت ابوبکر نامبرده کتبی در حدیث نگاشته بود. ولی از این مجموعه اثری نیست و ممکن است بواسطه کوتاهی دوران خلافت عمر بن عبد العزیز (دو سال و ۵ ماه) اینکار به آخر نرسیده باشد. ذهبی در حوادث سال ۱۴۳ می گوید: در این سال بود که در مکه و مدینه علماء شروع به تدوین حدیث نمودند.
اولین مدون حدیث
بعضی نوشته اند اول کسیکه به امر ابن عبد العزیز جمع احادیث نمود ابن شهاب زهری (محمد بن مسلم) عالم حجاز و شام بوده است ابو نعیم می نویسد. عمر بن عبد العزیز به تمام نقاط دستور کتابت و ضبط احادیث را صادر نمود. اینکار که قبلا توسط مکتب حضرت باقر (علیه السّلام) (۵۷ـ ۱۰۴) و به دستور آن جناب در میان شاگردان امام متداول شده بود، با بخشنامه خلیفه تعمیم یافت. و در حوزه های درس حدیث کم کم نوشتن و کتابت مرسوم گردید.
دانشمندان تدوین حدیث
و جمعی از پیشوایان علمی آن عصر خود به جمع و تدوین حدیث پرداختند و در نتیجه در بلاد اسلامی به آن دانش معروف شدند از این جماعت: ابن جریج متوفی ۱۵۰ هجری (تقریب ابن حجر) و دول الاسلام یا ۱۴۹ (آداب اللغة) در مکه. که از تفسیر ابن جریج نسخه عتیقی در کتابخانه سید بن طاووس، علی بن موسی موجود بوده است که وی در کتاب سعد السعود خود از آن نام می برد نسخه سعد السعود در کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد موجود است. محمد بن اسحق متوفی ۱۵۱ هجری در مدینة السلام (بغداد) مالک بن انس متوفی ۱۶۹ هجری در مدینه یا ۱۷۹ (تقریب التهذیب) سعید بن ابی عروبه (مکنی به (ابی النظر العدوی).) متوفی ۱۵۶ هجری در بصره. حماد بن سلمه (ابو سلمه) متوفی ۱۷۶ هجری در بصره. ربیع بن صبیح (علامه قاسمی در قواعد التحدیث، از قول ابن حجر نقل کرده که ربیع بن صبیح اول کسی است که حدیث را جمع کرد. ولی چنانکه می بینیم فوت ابن جریج و محمد بن اسحق و اوزاعی و سعید بن ابی عروبه از وی پیشتر است.) متوفی ۱۶۰ هجری در بصره. سعید بن ابی عوانه متوفی ۱۵۶ هجری در بصره. سفیان ثوری متوفی ۱۶۱ هجری در کوفه. اوزاعی متوفی ۱۵۶ هجری در شام. معمر متوفی ۱۷۵ هجری در یمن. ابن مبارک متوفی ۱۸۱ هجری در خراسان. لیث بن سعد متوفی ۱۷۵ هجری در مصر. زیاد البکائی متوفی ۱۸۳ هجری در کوفه. ابن عیاش متوفی ۱۹۳ هجری در کوفه. سفیان بن عیینه متوفی ۱۹۸ هجری در مکه. و هشیم در واسط و جریر بن عبد الحمید در ری، اشتهار داشتند گرچه سال وفات ابن جریج از دیگران پیشتر است ولی به تصریح ابن حجر (در شرح صحیح بخاری) ربیع بن صبیح اقدم جامعین حدیث است. ابو طالب مکی در قوت القلوب گوید این مؤلفات پس از سالهای ۱۲۰ یا ۱۳۰ نوشته شده. ذهبی در حوادث سال ۱۴۳ ه نوشته: در این زمان علمای اسلامی شروع به تدوین حدیث و فقه و تفسیر نمودند. بعضی گفته اند اقدام این کتب، کتاب ابن جریج در آثار و تفاسیر است و سپس کتاب معمر بن راشد صنعانی است که در آن سنن را مبوبا آورده و از آن پس موطا مالک.
تابعین مشهور به فتوی
...