جلایر

جلایر (شازند). جلایر یک روستا در ایران است که در دهستان نهرمیان شهرستان شازند استان مرکزی واقع شده است. [ ۱] جلایر ۱٬۳۵۹ نفر جمعیت دارد.
زبان مردم لری میباشد

جَلایر
(در لغت به معنی عامه و عوام) قبیلۀ مغول، از گروه مغولان درلکین. مرکب از چندین طایفۀ بزرگ که در عصر چنگیزخان در اطراف رودخانۀ کلوران/کرولن، در شمال شرق مغولستان، سکونت داشتند. اینان از آغاز در کشورگشایی های چنگیزخان شرکت داشتند. موقلی جلایر فاتح چین شمالی بود. اولدور قورجی جلایر، شحنۀ چهار اردوی بزرگ مغول و رابورکۀ جلایر یکی از سه فرماندۀ اصلی لشکرکشی های اولیۀ چنگیزخان به ماوراء النهر و ایران بود. اعقاب جوجی ترمله جلایر نظیر ایکلان نویان، از آغاز تا انقراض دولت ایلخانان ایران در زمرۀ امیران بزرگ دولت قرار داشتند و پس از آن دولت ایلکانیان/جلایریان عراق عرب و آذربایجان را به وجود آوردند. ناحیۀ خجند در قرن ۸ق سرزمین جلایرها بود. پس از قتل امیر بایزید جلایر، حاکم خجند، به دست قوای تغلق تیمور، حاکم مغولستان (۷۶۳ق)، پسرش علی درویش و دامادش جانشین او شده و به خدمت امیرحسین قراوناس درآمدند و چون امیرحسین به دست تیمور کشته شد (۷۷۱ق) اینان به تیمور پیوستند. امیر بهرام جلایر و پسرش عادل شاه، گاه متحد و گاه دشمن تیمور بودند. او نیز پس از غلبه بر عادل شاه در ۷۷۷ق، جلایرها را میان دیگر قبایل تقسیم کرد. گروهی از جلایرها در قرن ۹ق، ساکن اطراف بم و کرمان بودند و جلایرهای استرآباد در همین قرن، ازجمله نیروهای اجتماعی مؤثر آن ولایت به شمار می آمدند. جلایرها در عصر صفویه، یک گروه بزرگ از مردم شمال خراسان را تشکیل می دادند. طهماسب قلی خان جلایر ( -۱۱۶۰ق) از عوامل اصلی ترقی نادرشاه بود. توطئۀ یوسفعلی خان جلایر کلاتی در سقوط سید محمد متولی موسوم به شاه سلیمان دوم و سلطنت دوبارۀ شاهرخ افشار نقش داشت (۱۱۶۳ق). حکومت ناحیۀ کلات تا انقراض قاجاریه با خوانین جلایر بود. نیز ← جلایریان.