[ویکی فقه] در این مقاله به بررسی ثقلین که دو گوهر گران بها بر امت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) از جانب حضرتش هست، می پردازیم.
واژه «ثقلین» دو گونه خوانده می شود؛ گاه بر وزن «حرمین» که مفرد آن «ثقل» است، خوانده می شود، به معنای چیز گرانمایه و پرارزش و به معنای متاع مسافر نیز آمده است و گاه بر وزن «سبطین» به معنای شیء سنگین وزن می آید. برخی از محققان اولی را به معنای گرانمایه معنوی و دومی را به معنای اعم گرفته اند. واژه «ثقلان» در کلام الهی درباره «جن و انس» به کار رفته و در سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بیانگر «قرآن و عترت» است.
حدیث ثقلین
«حدیث ثقلین» از پرآوازه ترین احادیث گنجینه های حدیث مسلمانان است و دانشمندان و بزرگان مذاهب اسلامی در کتاب هایشان، اعم از صحاح و سنن و مسانید و تفاسیر و سیره ها و تواریخ و لغت و غیر این ها، از این حدیث یاد کرده اند. شیعیان این حدیث صحیح و متواتر را یکی از دلائل امامت و وصایت بلافصل حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می دانند و آن را به هشتاد و دو طریق، با عبارات گوناگون از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت کرده اند.
← حدیث ثقلین نزد اهل سنت
در کتاب معروف سنن ترمذی (صحیح ترمذی)، در بحث مناقب اهل بیت (علیهم السّلام) از قول «جابر بن عبدالله» می خوانیم: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) را هنگام حج، روز عرفه دیدم که بر شتر مخصوص خود سوار بود و خطبه می خواند. شنیدم که می فرمود: یا ایها الناس! انی قد ترکت فیکم ما ان اخذتم به لن تضلوا؛ کتاب الله و عترتی، اهل بیتی ای مردم! من در میان شما دو چیز گذاردم که اگر آن ها را بگیرید (و دست به دامن آن ها بیاویزید) هرگز گمراه نخواهید شد؛ کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم» سپس ترمذی می افزاید: همین معنا را ابوذر و ابوسعید (خدری) و زید بن ارقم و خدیفه نیز روایت کرده اند.همو پس از نقل این روایت با کمی فاصله، از ابوسعید و زید بن ارقم نقل می کند که هر دو گفتند: «قال رسول (صلی الله علیه و آله وسلّم) انی تارک فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدی؛ احدهما اعظم من الاخر ما کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض، و عترتی اهل بیتی، و من یفترقا حتی یردا علی الحوض، فانظروا کیف تخلفونی فیهما رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود، من در میان شما چیزی به یادگار می گذارم که اگر به آن تمسک جویید، بعد از من هرگز گمراه نخواهید شد؛ یکی از آن دو بزرگ تر از دیگری است؛ کتاب خدا که ریسمانی است کشیده شد از آسمان به سوی زمین و (دیگر) عترتم ـ اهل بیتم ـ و این ها هرگز از هم جدا نخواهند شد، تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند؛ پس ببینید بعد از من، چگونه درباره آنها رفتار خواهید کرد».روایات دیگر این حدیث، چنان که ذکر شد، در لفظ و محتوا نزدیک و شبیه به هم می باشند، لذا از ذکر آن ها خودداری می کنیم. (میلانی، سید علی حسین، خلاصة العبقات، حدیث ثقلین، دایرة المعارف تشیع، مدخل حدیث ثقلین)
نکات مهم حدیث ثقلین
...
واژه «ثقلین» دو گونه خوانده می شود؛ گاه بر وزن «حرمین» که مفرد آن «ثقل» است، خوانده می شود، به معنای چیز گرانمایه و پرارزش و به معنای متاع مسافر نیز آمده است و گاه بر وزن «سبطین» به معنای شیء سنگین وزن می آید. برخی از محققان اولی را به معنای گرانمایه معنوی و دومی را به معنای اعم گرفته اند. واژه «ثقلان» در کلام الهی درباره «جن و انس» به کار رفته و در سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بیانگر «قرآن و عترت» است.
حدیث ثقلین
«حدیث ثقلین» از پرآوازه ترین احادیث گنجینه های حدیث مسلمانان است و دانشمندان و بزرگان مذاهب اسلامی در کتاب هایشان، اعم از صحاح و سنن و مسانید و تفاسیر و سیره ها و تواریخ و لغت و غیر این ها، از این حدیث یاد کرده اند. شیعیان این حدیث صحیح و متواتر را یکی از دلائل امامت و وصایت بلافصل حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می دانند و آن را به هشتاد و دو طریق، با عبارات گوناگون از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت کرده اند.
← حدیث ثقلین نزد اهل سنت
در کتاب معروف سنن ترمذی (صحیح ترمذی)، در بحث مناقب اهل بیت (علیهم السّلام) از قول «جابر بن عبدالله» می خوانیم: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) را هنگام حج، روز عرفه دیدم که بر شتر مخصوص خود سوار بود و خطبه می خواند. شنیدم که می فرمود: یا ایها الناس! انی قد ترکت فیکم ما ان اخذتم به لن تضلوا؛ کتاب الله و عترتی، اهل بیتی ای مردم! من در میان شما دو چیز گذاردم که اگر آن ها را بگیرید (و دست به دامن آن ها بیاویزید) هرگز گمراه نخواهید شد؛ کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم» سپس ترمذی می افزاید: همین معنا را ابوذر و ابوسعید (خدری) و زید بن ارقم و خدیفه نیز روایت کرده اند.همو پس از نقل این روایت با کمی فاصله، از ابوسعید و زید بن ارقم نقل می کند که هر دو گفتند: «قال رسول (صلی الله علیه و آله وسلّم) انی تارک فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدی؛ احدهما اعظم من الاخر ما کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض، و عترتی اهل بیتی، و من یفترقا حتی یردا علی الحوض، فانظروا کیف تخلفونی فیهما رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود، من در میان شما چیزی به یادگار می گذارم که اگر به آن تمسک جویید، بعد از من هرگز گمراه نخواهید شد؛ یکی از آن دو بزرگ تر از دیگری است؛ کتاب خدا که ریسمانی است کشیده شد از آسمان به سوی زمین و (دیگر) عترتم ـ اهل بیتم ـ و این ها هرگز از هم جدا نخواهند شد، تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند؛ پس ببینید بعد از من، چگونه درباره آنها رفتار خواهید کرد».روایات دیگر این حدیث، چنان که ذکر شد، در لفظ و محتوا نزدیک و شبیه به هم می باشند، لذا از ذکر آن ها خودداری می کنیم. (میلانی، سید علی حسین، خلاصة العبقات، حدیث ثقلین، دایرة المعارف تشیع، مدخل حدیث ثقلین)
نکات مهم حدیث ثقلین
...
wikifeqh: جایگاه_ثقلین