[ویکی فقه] جامعیت قرآن کریم. کاربردی نمودن دین در عرصه و موضوعات مختلفی از جمله اقتصاد اسلامی ، فرهنگ اسلامی ، هنر اسلامی ، سیاست اسلامی ، دانشگاه اسلامی،... و مدیریت علمی اسلامی یک نیاز اساسی و مستمر جامعه دینی است
در بحث مدیریت و سازمان، سه مقوله اساسی وجود دارد:اول: دستور العمل و برنامه،دوم: مدیریت،سوم: منابع و امکانات، که در بخش امکانات، منابع انسانی محوریت دارد.این سه مقوله، از فاکتورهای اساسی سازمان ها است که سلامت و اصلاح هر سازمان، منوط به سلامت و اصلاح آنها است. لذا اشکالات و آسیب های هر سازمان و نظام را باید در این سه محور جست و جو کرد. در این میان، قانون و برنامه، نقش محوری دارد؛ به نحوی که اگر یک سازمان از برنامه ریزی درستی برخوردار نباشد یا براساس اهداف درستی طراحی نشده باشد، سازمان دچار اشکال اساسی می شود. در نظام کلی اجتماعی هم همین طور است، یعنی جان نظام در درجه اول به قوه مقننه و قانونگذار است.اسلامی بودن نظام، در نگاه اول، در قانون مشخص می شود، بعد در اجرا که همان بحث مدیریت است و آن هم سلسله مراتبی (شامل مدیر و نیروهای زیر مجموعه مدیریت) دارد.اما یک قانون برای این که بتواند در یک سازمان مفید و موثر باشد، باید از دو ویژگی مهم برخوردار باشد: یکی از این دو ویژگی، «جامعیت» و دیگری «کمال» است. دارا بودن این دو ویژگی، از ضروریات قانون هر سازمان یا نظام یا حتی قوانین جهان شمول و بشری است.کتاب آسمانی قرآن ، به عنوان یک قانون الهی برای سعادت بشر ، این دو ویژگی را در حد اعلا دارد.
← معیار جامعیت
برخی از دوستان به ما تذکر می دهند که case study را دنبال کنیم، یعنی موردهایی که می توانند مشکل های مدیریت را حل کند. این حرف درست است اما اول کار نیست. قبل از آن و یا حداقل به موازات آن باید به بحث های بنیادین توجه کنیم. باید ببینیم تعریفی که از انسان می کنیم و مراحل رشد انسان از نظر قرآن چیست؟ باید ببینیم که نقاط عطف رشد انسان و مقاطعی که در آن، وضعیت جدیدی در انسان پیدا می شود، کدامند؟
تکون نطفه
مرحله اول، تکون نطفه است. وراثت هم از طریق تکون نطفه منتقل می شود. در همین مرحله، اسلام آداب و احکامی را معین کرده است. از مسائل اساسی گرفته مانند این که رابطه والدین براساس عقد شرعی و حلال باشد و قبل از آن به کفویت و عقل و دین و اخلاق دو طرف عنایت بیشتری می شود تا مسائل جنبی (مانند این که انعقاد نطفه در ایام عادت ماهانه نباشد و...) چرا که از این حیث در شخصیت فرزند اثر می گذارد. رابطه نباید شیطانی باشد، یعنی باید با ذکر خدا صورت گیرد. اسلام می گوید گاهی به جای دو نفر، سه نفر در تکون نطفه شریکند و نفر سوم شیطان است. قرآن تصریح می فرماید:«فان جهنم جزآوکم جزا موفورا واستفزز من استطعت منهم بصوتک و اجلب علیهم بخیلک و رجلک و شارکهم فی الاموال والاولاد وعدهم وما یعدهم الشیطان الا غرورا»خدا به شیطان گفت برو که هر کس از اولاد آدم پیرو تو گردد با تو به دوزخ که پاداش کامل شماست کیفر خواهد شد برو و با جمله لشکر سواره و پیاده ات بر آنها احاطه کن و در اموال و اولاد هم با ایشان شریک شو و به وعده های دروغ آن ها را بفریب و مغرور ساز. (ای بندگان بدانید) که وعده شیطان چیزی جز غرور و فریب نخواهد بود.» در برخی موارد شیطان در وراثت انسان سهم پیدا می کند! این مرحله حساسی است. اگر در این جا شبهه و ابهام باشد، در آموزش های بعدی مشکلات کلی تر و اساسی تر پیش می آید و درمان به راحتی رخ نمی دهد. اگر در یک نسل ، خرابی و خسارت و جوهری به وجود آمد، آموزش ها جواب نمی دهد. اما پیشگیری، کم خرج تر، مفیدتر و موثرتر از درمان است.اسلام در این زمینه حرف دارد. در قرآن و روایات، دریایی مطلب داریم که گنجینه های عالم ملکوت است. براساس تعالیم اسلام، زوجین باید قبل از تکون نطفه، تحت آموزش جدی ضروری و مفید قرار بگیرند. آنها باید آداب مناسب اخلاقی، بهداشت روانی، بهداشت معنوی و حتی خورد و خوراک خود را رعایت کنند. مثلا برای انعقاد نطفه براساس روایات معصومین- علیهم السّلام -، رابطه زوجین نباید بعد از نماز صبح یا بین طلوعین ، وقت اذان ، رو به قبله ، پشت به قبله، اول ماه ، وسط ماه، آخر ماه، وقت غروب و غیره باشد.اسلام در این زمینه ها برنامه های کلی و دستورالعمل دارد و این مسئله کم خرج و به نظر ساده، بسیار پرفایده است. وقتی که قرآن، انسان را اشرف مخلوقات معرفی کرده است، فقط شعار نداده، بلکه برنامه هم داده است. برنامه انسان در قرآن و سنت تفصیلی است، نه اجمالی و برنامه انسان را از مرحله قبل از نطفه شروع، و در کلیه مراحل تعریف و طراحی و بیان کرده است.
← دوران حمل طفل
...
در بحث مدیریت و سازمان، سه مقوله اساسی وجود دارد:اول: دستور العمل و برنامه،دوم: مدیریت،سوم: منابع و امکانات، که در بخش امکانات، منابع انسانی محوریت دارد.این سه مقوله، از فاکتورهای اساسی سازمان ها است که سلامت و اصلاح هر سازمان، منوط به سلامت و اصلاح آنها است. لذا اشکالات و آسیب های هر سازمان و نظام را باید در این سه محور جست و جو کرد. در این میان، قانون و برنامه، نقش محوری دارد؛ به نحوی که اگر یک سازمان از برنامه ریزی درستی برخوردار نباشد یا براساس اهداف درستی طراحی نشده باشد، سازمان دچار اشکال اساسی می شود. در نظام کلی اجتماعی هم همین طور است، یعنی جان نظام در درجه اول به قوه مقننه و قانونگذار است.اسلامی بودن نظام، در نگاه اول، در قانون مشخص می شود، بعد در اجرا که همان بحث مدیریت است و آن هم سلسله مراتبی (شامل مدیر و نیروهای زیر مجموعه مدیریت) دارد.اما یک قانون برای این که بتواند در یک سازمان مفید و موثر باشد، باید از دو ویژگی مهم برخوردار باشد: یکی از این دو ویژگی، «جامعیت» و دیگری «کمال» است. دارا بودن این دو ویژگی، از ضروریات قانون هر سازمان یا نظام یا حتی قوانین جهان شمول و بشری است.کتاب آسمانی قرآن ، به عنوان یک قانون الهی برای سعادت بشر ، این دو ویژگی را در حد اعلا دارد.
← معیار جامعیت
برخی از دوستان به ما تذکر می دهند که case study را دنبال کنیم، یعنی موردهایی که می توانند مشکل های مدیریت را حل کند. این حرف درست است اما اول کار نیست. قبل از آن و یا حداقل به موازات آن باید به بحث های بنیادین توجه کنیم. باید ببینیم تعریفی که از انسان می کنیم و مراحل رشد انسان از نظر قرآن چیست؟ باید ببینیم که نقاط عطف رشد انسان و مقاطعی که در آن، وضعیت جدیدی در انسان پیدا می شود، کدامند؟
تکون نطفه
مرحله اول، تکون نطفه است. وراثت هم از طریق تکون نطفه منتقل می شود. در همین مرحله، اسلام آداب و احکامی را معین کرده است. از مسائل اساسی گرفته مانند این که رابطه والدین براساس عقد شرعی و حلال باشد و قبل از آن به کفویت و عقل و دین و اخلاق دو طرف عنایت بیشتری می شود تا مسائل جنبی (مانند این که انعقاد نطفه در ایام عادت ماهانه نباشد و...) چرا که از این حیث در شخصیت فرزند اثر می گذارد. رابطه نباید شیطانی باشد، یعنی باید با ذکر خدا صورت گیرد. اسلام می گوید گاهی به جای دو نفر، سه نفر در تکون نطفه شریکند و نفر سوم شیطان است. قرآن تصریح می فرماید:«فان جهنم جزآوکم جزا موفورا واستفزز من استطعت منهم بصوتک و اجلب علیهم بخیلک و رجلک و شارکهم فی الاموال والاولاد وعدهم وما یعدهم الشیطان الا غرورا»خدا به شیطان گفت برو که هر کس از اولاد آدم پیرو تو گردد با تو به دوزخ که پاداش کامل شماست کیفر خواهد شد برو و با جمله لشکر سواره و پیاده ات بر آنها احاطه کن و در اموال و اولاد هم با ایشان شریک شو و به وعده های دروغ آن ها را بفریب و مغرور ساز. (ای بندگان بدانید) که وعده شیطان چیزی جز غرور و فریب نخواهد بود.» در برخی موارد شیطان در وراثت انسان سهم پیدا می کند! این مرحله حساسی است. اگر در این جا شبهه و ابهام باشد، در آموزش های بعدی مشکلات کلی تر و اساسی تر پیش می آید و درمان به راحتی رخ نمی دهد. اگر در یک نسل ، خرابی و خسارت و جوهری به وجود آمد، آموزش ها جواب نمی دهد. اما پیشگیری، کم خرج تر، مفیدتر و موثرتر از درمان است.اسلام در این زمینه حرف دارد. در قرآن و روایات، دریایی مطلب داریم که گنجینه های عالم ملکوت است. براساس تعالیم اسلام، زوجین باید قبل از تکون نطفه، تحت آموزش جدی ضروری و مفید قرار بگیرند. آنها باید آداب مناسب اخلاقی، بهداشت روانی، بهداشت معنوی و حتی خورد و خوراک خود را رعایت کنند. مثلا برای انعقاد نطفه براساس روایات معصومین- علیهم السّلام -، رابطه زوجین نباید بعد از نماز صبح یا بین طلوعین ، وقت اذان ، رو به قبله ، پشت به قبله، اول ماه ، وسط ماه، آخر ماه، وقت غروب و غیره باشد.اسلام در این زمینه ها برنامه های کلی و دستورالعمل دارد و این مسئله کم خرج و به نظر ساده، بسیار پرفایده است. وقتی که قرآن، انسان را اشرف مخلوقات معرفی کرده است، فقط شعار نداده، بلکه برنامه هم داده است. برنامه انسان در قرآن و سنت تفصیلی است، نه اجمالی و برنامه انسان را از مرحله قبل از نطفه شروع، و در کلیه مراحل تعریف و طراحی و بیان کرده است.
← دوران حمل طفل
...
wikifeqh: جامعیت_قرآن_کریم