جامع مفیدی

[ویکی نور] جامع مفیدی تألیف محمد مفید بن نجم الدین محمود بافقی معروف به محمد مفید مستوفی، با تصحیح ایرج افشار، از تألیفات قرن یازدهم هجری (1080 تا1090) درباره تاریخ و جغرافیای یزد می باشد.
زبان کتاب فارسی و انشای آن نسبتاً روان و آسان است؛ نه چندان لغات نامأنوس دارد و نه جملات طولانی، پیچیده و مغلق.
ظاهراً انگیزه تألیف، فرمان شاه سلیمان صفوی بر نگارش آن بوده است.
مؤلف اثر خویش را در سه جلد نگاشته، ولی مصحح ابتدا جلد سوم (به خاطر اهمیّت آن و در دست رس نبودن دو جلد دیگر) و سپس جلد اول را نوشته است و از چاپ جلد دوم منصرف شده، زیرا قائل است که در آن تازگی نیست و مطالبش برگرفته از «روضة الصفاء» و امثال آن است ولی جزیی از جلد دوم به صورت بسیار مختصر درپایان جلد اول آورده شده است.
جلد اول از عهد اسکندر تا دوران امیر تیمور گورکان و جلد دوم از زمان تیمور تا عهد شاه سلیمان صفوی وقایع را به ترتیب سال های وقوع و به صورت سال شمار بیان کرده اند. جلد سوم اختصاص به شرح احوال رجال (اعم از دیوانیان، مستوفیان، کلانتران، شاعران، هنرمندان، قاضیان، فقیهان و دیگر اصناف) و وصف نواحی یزد از لحاظ تاریخی و جغرافیایی و ابنیّه و آثار داخل شهر دارد.

[ویکی فقه] جامع مفیدی (کتاب). جامع مفیدی، کتابی درباره تاریخ و جغرافیای شهر یزد، می باشد.
این کتاب در فاصله سال های ۱۰۸۲ تا ۱۰۹۰ تألیف شده و در میان کتاب ها و منابع تاریخی درباره یزد، پنجمین تألیف از حیث قدمت است.
معرفی اجمالی مؤلف
این کتاب نوشته محمدمفید بن نجم الدین محمودبن حبیب اللّه بافقی یزدی معروف به محمدمفید مستوفی می باشد.سال تولد و وفات محمدمفید مشخص نیست ولی چون تاریخ نگارش اثر دیگر او، مجالس الملوک (جداول سلاطین )، ۱۰۵۲ است، احتمالاً حدود سی سال پیش از آن متولد شده و به این تخمین شاید نزدیک به هفتاد سال، تا تاریخ نگارش کتاب مختصر مفید در ۱۰۹۱، زیسته است.مفید به گفته خودش از ۱۰۷۷ به مدت چهار سال مستوفی اوقاف یزد بود و در ۱۰۸۰ نظارت بر آن جا را بر عهده گرفت و ازاین رو به مستوفی مشهور شد.در ۱۰۸۱ آن منصب را رها کرد و مدتی کوتاه در اصفهان ماند.بعد به بصره رفت و در آن جا تألیف این کتاب را آغاز کرد. سال بعد از طریق بصره به هندوستان رفت و مسلّماً تا ۱۰۹۱ در هندوستان اقامت داشت زیرا در این سال تألیف کتاب مختصر مفید را، که به جغرافیای بلاد اسلامی اختصاص دارد، در شهر لاهور به پایان رساند از این سال به بعد دیگر اطلاعی از او در دست نیست،وی در زمان اقامت در هندوستان به چند شهر سفر کرد، از جمله به سراندیب رفت و در دستگاه شاهزاده محمداکبر (حک: ۱۲۲۱ـ۱۲۵۳) تقرب یافت و لقب « خان سامان » گرفت.
ساختار کتاب
مؤلف اثر خویش را در سه جلد نگاشته، ولی مصحح ابتدا جلد سوم (به خاطر اهمیت آن و در دست رس نبودن دو جلد دیگر) و سپس جلد اول را نوشته است و از چاپ جلد دوم منصرف شده، زیرا قائل است که در آن تازگی نیست و مطالبش برگرفته از «روضة الصفاء» و امثال آن است ولی جزیی از جلد دوم به صورت بسیار مختصر درپایان جلد اول آورده شده است.جلد اول از عهد اسکندر تا دوران امیر تیمور گورکان و جلد دوم از زمان تیمور تا عهد شاه سلیمان صفوی وقایع را به ترتیب سال های وقوع و به صورت سال شمار بیان کرده اند. جلد سوم اختصاص به شرح احوال رجال (اعم از دیوانیان، مستوفیان، کلانتران، شاعران ، هنرمندان ، قاضیان ، فقیهان و دیگر اصناف) و وصف نواحی یزد از لحاظ تاریخی و جغرافیایی و ابنیه و آثار داخل شهر دارد.دو مقدمه از ایرج افشار و مؤلف، آغازگر جلد اول می باشند. مطالب نیز در هفت مقاله گرد آوری شده اند.جلد سوم در بر دارنده دیباچه و مقدمه ای از مصحح، پنج مقاله و یک خاتمه در دو مجلد است که دومی از صفحه ۵۱۹ شروع می شود.
← ذکر از کتب دیگر
...

جامِع مُفیدی
تألیف محمد بن محمود بافقی، متخلص به مفید (قرن ۱۱ق)، کتابی به فارسی در تاریخ، جغرافیا، و زندگی نامه مشاهیر یزد. مؤلف در ۱۰۸۲ق تألیف این اثر را آغاز و در ۱۰۹۰ق در سه جلد به پایان رساند و به شاه سلیمان صفوی هدیه کرد: جلد اول، تاریخ یزد از روزگار اسکندر تا دورۀ تیموریان است؛ جلد دوم به دودمان صفوی تا پادشاهی شاه سلیمان اختصاص دارد؛ جلد سوم شامل حال مشاهیر یزد و توصیف مساجد، مدارس، خانقاه ها، رباط ها وآب انبارهای آن جاست. جامع مفیدی با نثری منشیانه و ادیبانه نوشته شده است. وی در نگارش این اثر از منابع معتبر تاریخی دورۀ صفوی و تیموری استفاده کرده است. این کتاب را ایرج افشار چاپ و منتشر کرد (۱۳۴۰ش).