[ویکی فقه] کلمه « توقیع » به معنای پاسخ ها، سفارش ها و دستورهای کتبی است که بزرگان، دولت مردان و پیشوایان در زیر سؤال ها و درخواست های کتبی زیردستان و پیروان می نویسند.
امام زمان علیه السّلام را توقیعاتی است که در منابع روایی، فقهی و تاریخی شیعه آمده اند. دیگر امامان معصوم علیه السّلام نیز توقیعاتی دارند؛ اما توقیعات امام زمان علیه السّلام بیشتر است. در روزگار غیبت صغری (غیبت امام زمان) شیعیان به واسطه چهار نایب خاص با امام علیه السّلام در ارتباط بودند و مسائل خویش را مطرح می ساختند و حاجت های خود را درمی خواستند.توقیعات امام زمان علیه السّلام بیش تر نظر به این مسائل و درخواست ها دارند. برای نمونه، در روایتی، راوی می گوید: نامه ای نوشتم و پرسیدم که فرج- ظهور امام زمان علیه السّلام - چه هنگام خواهد بود؟ در پاسخ آمد:تعیین کنندگان وقت دروغ می گویند. برخی توقیعات امام علیه السّلام بی آنکه در پاسخ نامه ای یا درخواستی باشند، صادر شده اند چنین توقیعاتی درباره موضوعاتی همانند تایید نواب و وکلا، افشای فریبکاری های مدعیان دروغین امامت ، طرد منحرفان و حفظ جان وکلا و شیعیان اند. امام علیه السّلام در یکی از این توقیعات، علی بن محمد سمری - چهارمین نایب- را از فرا رسیدن زمان مرگش باخبر می کند و به او فرمان می دهد که کسی را به جای خود برنگزیند؛ زیرا غیبت کبری آغاز شده است.
← شباهت خط
روش نواب امام علیه السّلام در روزگار غیبت صغری چنین بوده است که سؤال های شیعیان را می نوشته و به حضرت مهدی علیه السّلام تقدیم می کرده اند. امام علیه السّلام به پاره ای از سؤال ها به صورت کتبی پاسخ می داده و به برخی دیگر به صورت شفاهی. نواب نیز گاه پاسخ های شفاهی امام علیه السّلام را می نوشته اند و به صورت کتبی به مردم می داده اند. گاه امام علیه السّلام بنابر مصالحی، به برخی سؤال ها پاسخ نمی گفته است؛ چنان که در روایتی آمده است، کسی از امام علیه السّلام خواست تا از خداوند فرزند پسری برایش بخواهد.امام به علم الهی می دانست که فرزند پسر نصیب او نمی شود و از این رو، به درخواست وی پاسخی نداد
توقیع در عصر غیبت کبری
بیش تر علمای شیعه بر آن اند که توقیعات امام زمان علیه السّلام منحصر به عصر غیبت صغری و نایبان خاص است. با این حال، برخی نیز معتقدند که امام علیه السّلام در عصر غیبت کبری نیز نامه هایی به بزرگان شیعه نوشته است.طبرسی - از علمای قرن ۶ ق. - دو نامه از آن حضرت به شیخ مفید را ذکر کرده است.این نامه ها را شخص معتمدی به شیخ مفید رسانیده است؛ ولی نام او در روایت نیامده است. برخی محققان این نامه ها را در شمار توقیعات امام زمان علیه السّلام آورده اند.علامه بحرالعلوم در کتاب رجالی خود و آیت الله خویی در معجم رجال الحدیث در صحت این توقیعات تردید کرده اند؛ زیرا آنها را برای نخستین بار مرحوم طبرسی پس از گذشت صد سال از وفات شیخ مفید نقل کرده و پس از او نیز شاگردش ابن شهرآشوب از آنها یاد کرده است؛ اما شاگردان شیخ مفید مانند سید مرتضی ، نجاشی و شیخ طوسی با اینکه تالیفات فراوانی داشته اند، از چنین توقیعاتی سخن نگفته اند. برخی علمای معاصر نیز معتقدند شیخ محمد کوفی شوشتری ، پیامی از امام علیه السّلام به آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی رسانیده است که در شمار توقیعات است
محتوای توقیعات
...
امام زمان علیه السّلام را توقیعاتی است که در منابع روایی، فقهی و تاریخی شیعه آمده اند. دیگر امامان معصوم علیه السّلام نیز توقیعاتی دارند؛ اما توقیعات امام زمان علیه السّلام بیشتر است. در روزگار غیبت صغری (غیبت امام زمان) شیعیان به واسطه چهار نایب خاص با امام علیه السّلام در ارتباط بودند و مسائل خویش را مطرح می ساختند و حاجت های خود را درمی خواستند.توقیعات امام زمان علیه السّلام بیش تر نظر به این مسائل و درخواست ها دارند. برای نمونه، در روایتی، راوی می گوید: نامه ای نوشتم و پرسیدم که فرج- ظهور امام زمان علیه السّلام - چه هنگام خواهد بود؟ در پاسخ آمد:تعیین کنندگان وقت دروغ می گویند. برخی توقیعات امام علیه السّلام بی آنکه در پاسخ نامه ای یا درخواستی باشند، صادر شده اند چنین توقیعاتی درباره موضوعاتی همانند تایید نواب و وکلا، افشای فریبکاری های مدعیان دروغین امامت ، طرد منحرفان و حفظ جان وکلا و شیعیان اند. امام علیه السّلام در یکی از این توقیعات، علی بن محمد سمری - چهارمین نایب- را از فرا رسیدن زمان مرگش باخبر می کند و به او فرمان می دهد که کسی را به جای خود برنگزیند؛ زیرا غیبت کبری آغاز شده است.
← شباهت خط
روش نواب امام علیه السّلام در روزگار غیبت صغری چنین بوده است که سؤال های شیعیان را می نوشته و به حضرت مهدی علیه السّلام تقدیم می کرده اند. امام علیه السّلام به پاره ای از سؤال ها به صورت کتبی پاسخ می داده و به برخی دیگر به صورت شفاهی. نواب نیز گاه پاسخ های شفاهی امام علیه السّلام را می نوشته اند و به صورت کتبی به مردم می داده اند. گاه امام علیه السّلام بنابر مصالحی، به برخی سؤال ها پاسخ نمی گفته است؛ چنان که در روایتی آمده است، کسی از امام علیه السّلام خواست تا از خداوند فرزند پسری برایش بخواهد.امام به علم الهی می دانست که فرزند پسر نصیب او نمی شود و از این رو، به درخواست وی پاسخی نداد
توقیع در عصر غیبت کبری
بیش تر علمای شیعه بر آن اند که توقیعات امام زمان علیه السّلام منحصر به عصر غیبت صغری و نایبان خاص است. با این حال، برخی نیز معتقدند که امام علیه السّلام در عصر غیبت کبری نیز نامه هایی به بزرگان شیعه نوشته است.طبرسی - از علمای قرن ۶ ق. - دو نامه از آن حضرت به شیخ مفید را ذکر کرده است.این نامه ها را شخص معتمدی به شیخ مفید رسانیده است؛ ولی نام او در روایت نیامده است. برخی محققان این نامه ها را در شمار توقیعات امام زمان علیه السّلام آورده اند.علامه بحرالعلوم در کتاب رجالی خود و آیت الله خویی در معجم رجال الحدیث در صحت این توقیعات تردید کرده اند؛ زیرا آنها را برای نخستین بار مرحوم طبرسی پس از گذشت صد سال از وفات شیخ مفید نقل کرده و پس از او نیز شاگردش ابن شهرآشوب از آنها یاد کرده است؛ اما شاگردان شیخ مفید مانند سید مرتضی ، نجاشی و شیخ طوسی با اینکه تالیفات فراوانی داشته اند، از چنین توقیعاتی سخن نگفته اند. برخی علمای معاصر نیز معتقدند شیخ محمد کوفی شوشتری ، پیامی از امام علیه السّلام به آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی رسانیده است که در شمار توقیعات است
محتوای توقیعات
...
wikifeqh: توقیعات_امام_مهدی
[ویکی شیعه] توقیعات امام زمان (عج). توقیعات امام زمان (عج) نامه ها و نوشته های حضرت مهدی است که گاه در مورد سخنان غیر مکتوب ایشان نیز به کار رفته است. توقیعات امام زمان که در حدود ۸۰ مورد است، غالبا در دوره غیبت صغرا در موضوعات گوناگون اعتقادی، فقهی، مالی و... صادر شده است.
توقیعات امام زمان، اصطلاحی در فرهنگ شیعی است به معنای مکاتبات و منشورهای امام زمان (عج). این واژه درباره احادیث غیر مکتوب آن حضرت نیز به کار رفته است چنانچه شیخ صدوق برخی از سخنان حضرت را در بخش توقیعات آورده است.
علاوه بر آن، برخی سخنان خاص نایبان آن حضرت همچون إخبار به غیب و نیز اظهارنظر درباره مسائل دینی نیز، در محدوده توقیعات ذکر شده است. دلیل کاربرد اخیر، احتمالاً سخنی از حسین بن روح نوبختی بوده که در آن تأکید کرده که در امر دین از خود سخن نمی گوید، بلکه همه را از «اصل» (امام زمان (عج)) شنیده است.
توقیعات امام زمان، اصطلاحی در فرهنگ شیعی است به معنای مکاتبات و منشورهای امام زمان (عج). این واژه درباره احادیث غیر مکتوب آن حضرت نیز به کار رفته است چنانچه شیخ صدوق برخی از سخنان حضرت را در بخش توقیعات آورده است.
علاوه بر آن، برخی سخنان خاص نایبان آن حضرت همچون إخبار به غیب و نیز اظهارنظر درباره مسائل دینی نیز، در محدوده توقیعات ذکر شده است. دلیل کاربرد اخیر، احتمالاً سخنی از حسین بن روح نوبختی بوده که در آن تأکید کرده که در امر دین از خود سخن نمی گوید، بلکه همه را از «اصل» (امام زمان (عج)) شنیده است.
wikishia: توقیعات_امام_زمان_(عج)
[ویکی اهل البیت] توقیعات امام زمان (عج). در فرهنگ معین برای توقیع معانی زیر بیان شده است:
در کتب روائی، فقهی و تاریخی شیعه قسمتی از مکتوبات ائمه اطهار علیهم السلام به عنوان «توقیعات» آمده عمده آنها ـ از لحاظ کمیت و کیفیت ـ توقیعاتی است که از سوی امام زمان حضرت حجة بن الحسن ارواحنا فداه صادر گردیده است و توقیعات صادره از ائمه دیگر بسیار کمتر بوده است.
در کتاب های معروف شیعه و امامیه، همچون: کمال الدّین شیخ صدوق، غیبت شیخ طوسی، احتجاج طبرسی، بحارالانوار مجلسی و کتب دیگر، حدود هشتاد توقیع از ناحیه ی مقدس امام زمان علیه السلام نقل شده است که برخی از آنها خطاب به سفرا و نواب خاص است، برخی خطاب به علما و فقهای شیعه، برخی دیگر در پاسخ به سؤالات است و در برخی به تکذیب و لعن و نفرین کسانی پرداخته شده که به دروغ، ادعای بابیت و سفارت از طرف آن حضرت داشته اند.
توقیعات امام مهدی علیه السلام را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
در دوران محدود غیبت صغرا (255ـ تا 329 ق. که تقریباً 74 سال می شود، توقیعاتی به واسطه چهار نایب حضرت (عثمان بن سعید، محمّد بن عثمان، حسین بن روح و علی بن محمّد سمری) در جواب سؤالات و شبهات صادر می شد. مضمون اصلی چنین توقیعات، تعیین تکالیف برای شیعیان بوده و حضرت سعی می کرد که آنها را از سردرگمی نجات دهد.
در زمان غیبت طولانی حضرت مهدی علیه السلام، بدون شک ارتباط شیعیان با آن حضرت به طور غیرمستقیم برقرار است و یکی از راه های این ارتباط، صدور توقیعات شریف از آن حضرت به خواص و بزرگان شیعه است. در توقیعات زمان غیبت کبرا، دو نکته مهم وجود دارد:
اوّلاً، چنین توقیعاتی مگر در مواقع ضرورت قابل افشا نبوده و هر کسی نمی توانست به مضمون چنین توقیعاتی دست یابد. ثانیاً، پاسخ به شبهات، جرح و تعدیل شخصیت ها، تحلیل مسائل روز و... از محورهای اساسی چنین توقیعاتی است. توقیع صادره از آن حضرت خطاب به شیخ مفید رحمةالله علیه نمونه توقیعات آن حضرت در زمان غیبت کبری است.
در کتب روائی، فقهی و تاریخی شیعه قسمتی از مکتوبات ائمه اطهار علیهم السلام به عنوان «توقیعات» آمده عمده آنها ـ از لحاظ کمیت و کیفیت ـ توقیعاتی است که از سوی امام زمان حضرت حجة بن الحسن ارواحنا فداه صادر گردیده است و توقیعات صادره از ائمه دیگر بسیار کمتر بوده است.
در کتاب های معروف شیعه و امامیه، همچون: کمال الدّین شیخ صدوق، غیبت شیخ طوسی، احتجاج طبرسی، بحارالانوار مجلسی و کتب دیگر، حدود هشتاد توقیع از ناحیه ی مقدس امام زمان علیه السلام نقل شده است که برخی از آنها خطاب به سفرا و نواب خاص است، برخی خطاب به علما و فقهای شیعه، برخی دیگر در پاسخ به سؤالات است و در برخی به تکذیب و لعن و نفرین کسانی پرداخته شده که به دروغ، ادعای بابیت و سفارت از طرف آن حضرت داشته اند.
توقیعات امام مهدی علیه السلام را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
در دوران محدود غیبت صغرا (255ـ تا 329 ق. که تقریباً 74 سال می شود، توقیعاتی به واسطه چهار نایب حضرت (عثمان بن سعید، محمّد بن عثمان، حسین بن روح و علی بن محمّد سمری) در جواب سؤالات و شبهات صادر می شد. مضمون اصلی چنین توقیعات، تعیین تکالیف برای شیعیان بوده و حضرت سعی می کرد که آنها را از سردرگمی نجات دهد.
در زمان غیبت طولانی حضرت مهدی علیه السلام، بدون شک ارتباط شیعیان با آن حضرت به طور غیرمستقیم برقرار است و یکی از راه های این ارتباط، صدور توقیعات شریف از آن حضرت به خواص و بزرگان شیعه است. در توقیعات زمان غیبت کبرا، دو نکته مهم وجود دارد:
اوّلاً، چنین توقیعاتی مگر در مواقع ضرورت قابل افشا نبوده و هر کسی نمی توانست به مضمون چنین توقیعاتی دست یابد. ثانیاً، پاسخ به شبهات، جرح و تعدیل شخصیت ها، تحلیل مسائل روز و... از محورهای اساسی چنین توقیعاتی است. توقیع صادره از آن حضرت خطاب به شیخ مفید رحمةالله علیه نمونه توقیعات آن حضرت در زمان غیبت کبری است.
wikiahlb: توقیعات_امام_زمان_(عج)