تنسر

تَنْسَر
(یا: توسر) هیربدان هیربد دورۀ اردشیر بابکان، از گردآورندگان اَوستا. تنسر شخصیتی تاریخی است، امّا از زندگی او آگاهی چندان در دست نیست. مسعودی در مروج الذهب او را شاهزاده ای می داند که از شهریاری چشم پوشید و به زهد گرائید و صاحب مقامات عالی دینی شد. شهرت تنسر بیشتر به نامه ای است معروف به نامۀ تنسر، که به او منسوب داشته اند. این نامه ظاهراً از سوی تنسر به پادشاه طبرستان نوشته شده و در آن او را که از تغییر اوضاع و برقراری سلطنت جدید بی خبر بوده، به اطاعت از اردشیر خوانده است. نامۀ تنسر یکی از مهم ترین سندهای باقی مانده دربارۀ تشکیلات عهد ساسانی، و حاوی مطالب تاریخی، سیاسی و اخلاقی است. این نامه، که در تاریخ طبرستان ابن اسفندیار مندرج است، ترجمۀ فارسی از نسخۀ عربی است، که ابن مقفع از اصل پهلوی ترجمه کرده بوده و اکنون از اصل و ترجمۀ عربی آن اثری در دست نیست. آرتور کریستنسن و مارکوارت معتقدند که این نامه از زبان تنسر جعل شده و تاریخ نگارش آن به زمان خسرو اول انوشیروان باز می گردد و انتساب نامه به تنسر و دوران اردشیر بابکان با مقاصد سیاسی و اجتماعی، با استفاده از اعتبار نام آن دو شخصیت، به عمد صورت گرفته است.