تموزولاماید

تموزولاماید ( انگلیسی: Temozolomide ) که با نام های «تِمودار»، «تِمودال»، «تِمکَد» و «TMZ» هم شناخته می شود، یک داروی شیمی درمانی خوراکی است.
این دارو که متعلق به خانوادهٔ آلکیله کننده هاست، در درمان برخی از انواع بدخیمی های مغزی کاربرد دارد: خط اول درمان در گلیوبلاستوم مولتی فرم و خط دوم درمان در «آستروسیتوما» ی مغز. [ ۱] [ ۲]
• آستروسیتومای آناپلاستیک مقاوم به داروهای پروکاربازین و نیتروز اوره[ ۱] [ ۲]
• موارد تازه تشخیص داده شدهٔ گلیوبلاستوم مولتی فرم[ ۱]
شایع ترین عارضهٔ جانبی این دارو، ایجاد نارسایی مغز استخوان است. شایع ترین عارضهٔ غیرخونی دارو نیز، تهوع و استفراغِ خفیف تا متوسط است که یا خودبه خود متوقف می شود یا نیازمند تجویز داروهای ضد تهوع است. فقط ۴ درصد احتمال دارد که تهوع و استفراغ شدید باشد. در کسانی که به هر دلیل سابقهٔ تهوع و استفراغ دارند، تجویز داروهای ضد تهوع ضرورت می یابد.
این دارو باید با شکم خالی ( حداقل یک ساعت پیش از غذا ) مصرف شود. کپسول ها را نباید جوید، بلکه باید با یک لیوان آب قورت داده شوند. داروهای ضد تهوع را هم باید قبل یا حتی همزمان با این دارو مصرف کرد. مصرف این دارو در کسانی که به اجزای سازنده اش یا داروی داکاربازین حساسیت دارند، قدغن است.
تموزولاماید تراتوژن است و اثر سمی بر روی ژن ها و همچنین جنین انسان دارد و مصرفش در حاملگی ممنوع است. از آنجایی که این دارو در شیر مادر ترشح می شود، مادران شیردهی که این دارو را مصرف می کنند، نباید به نوزادشان شیر بدهند.
این دارو در مردها هم اثرات سمی بر ژن ها دارد و توصیه شده است که مردانی که این دارو را مصرف می کنند، در حین درمان و تا شش ماه پس از خاتمهٔ آن، از تولید مثل و پدرشدن خودداری کنند. بهتر است مردانی که تموزولاماید مصرف می کنند و قصد بچه دار شدن در آینده را دارند، اسپرمشان را قبل از شروع درمان استخراج و در بانک اسپرم نگهداری کنند.
عوارض بسیار نادر این دارو هم شامل «نارسایی تنفس» و «آسیب کبدی» است.
اثرات درمانی این دارو به توانایی آن در آلکیل دار کردن/متیل دار کردن زنجیرهٔ دی ان ای بستگی دارد که معمولاً در محلِ نیتروژنِ ۷ ( N - 7 ) یا اکسیژنِ ۶ ( O - 6 ) بازهایِ گوانین انجام می شود. این متیل دار کردن باعث آسیب DNA و مرگ سلولی می شود. جالب آنکه برخی از تومورها قادرند این آسیب دارویی را ترمیم کنند و به رشدشان ادامه دهند که اینکار را، با ایجاد نوعی آنزیم پروتئینی به نام «او - ۶ - آلکیل گوانین دی ان ای آلکیل ترانسفراز» انجام می دهند که در بدن انسان توسط ژنی به نام «او - ۶ - متیل گوانین - دی ان ای - متیل ترانسفراز» ( MGMT ) کد می شود. [ ۳] برعکس، در برخی تومورها، خاموش سازی اپی ژنتیکی این ژن، از ساخت آنزیم مذکور جلوگیری کرده و در نتیجه، این دسته تومورها، به خوبی به درمان تموزولاماید پاسخ داده و از بین می روند. [ ۴] بدین ترتیب، اگر «پروتئین AGT» در تومور مغزی فردی موجود باشد، این فرد پاسخ چندانی به درمان خاک با تموزولاماید نخواهد داد و عملاً شیمی درمانی با آن فایده ای را در برنخواهد داشت. [ ۵]