[ویکی فقه] تقوا و اتحاد (قرآن). تقوا زمینه ساز ایجاد اتحاد در بین امت اسلامی و پرهیز از ایجاد اختلاف است.
تقوا، زمینه ساز تمسک به حبل الله و نیل به وحدت است:یـایها الذین ءامنوا اتقوا الله حق تقاته... • واعتصموا بحبل الله جمیعـا ولا تفرقوا...ای کسانی که ایمان آورده اید! آن گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است، از خدا بپرهیزید! ... . و همگی به ریسمان خدا (قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت)، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! .... . یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله حق تقاته، در این آیه نخست دعوت به تقوی شده است تا مقدمه ای برای دعوت به سوی اتحاد باشد، در حقیقت دعوت به اتحاد بدون استمداد از یک ریشه اخلاقی و عقیده ای بی اثر و یا بسیار کم اثر است، به همین دلیل در این آیه کوشش شده است تا عوامل ایجاد کننده اختلاف و پراکندگی در پرتو ایمان و تقوی تضعیف گردند، لذا افراد با ایمان را مخاطب ساخته و می گوید: همگی از خدا بپرهیزید و حق تقوی و پرهیزگاری را انجام دهید.در اینکه منظور از حق تقوی چیست؟ در میان مفسران سخن بسیار است اما شک نیست که حق تقوی آخرین و عالیترین درجه پرهیزگاری است، که پرهیز از هر گونه گناه و عصیان و تعدی و انحراف از حق را شامل می گردد، و لذا در تفسیر درالمنثور از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و در تفسیر عیاشی و معانی الاخبار از امام صادق علیه السلام نقل شده که در تفسیر حق تقوی فرمودند: ان یطاع فلا یعصی و یذکر فلا ینسی (و یشکر فلا یکفر)یعنی: حق تقوی و پرهیزگاری این است که پیوسته اطاعت فرمان او کنی، و هیچگاه معصیت ننمایی، همواره به یاد او باشی، و او را فراموش نکنی، و در برابر نعمت های او شکرگزار باشی و کفران نعمت او ننمایی. در آیه بحث نهایی که همان ((مساءله اتحاد و مبارزه با هرگونه تفرقه) ) باشد مطرح شده و می فرماید: ((همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید، و از هم پراکنده نشوید)) (و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا) درباره اینکه منظور از ((حبل الله) ) (ریسمان الهی) چیست؟ مفسران احتمالات مختلفی ذکر کرده اند، بعضی می گویند منظور از آن قرآن است، و بعضی می گویند اسلام، و بعضی دیگر گفته اند منظور خاندان پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام هستند.
منع از اختلاف
تقوا، زمینه ساز اتحاد و پرهیز از اختلاف است:وان هـذه امتکم امة واحدة وانا ربکم فاتقون• فتقطعوا امرهم بینهم زبرا کل حزب بما لدیهم فرحون.و این امت شما امّت واحدی است و من پروردگار شما هستم پس، از مخالفت فرمان من بپرهیزید! امّا آنها کارهای خود را در میان خویش به پراکندگی کشاندند، و هر گروهی به راهی رفتند (و عجب اینکه) هر گروه به آنچه نزد خود دارند خوشحالند! ولما جاء عیسی بالبینـت قال قد جئتکم بالحکمة ولابین لکم بعض الذی تختلفون فیه فاتقوا الله واطیعون.و هنگامی که عیسی دلایل روشن (برای آنها) آورد گفت: «من برای شما حکمت آورده ام، و آمده ام تا برخی از آنچه را که در آن اختلاف دارید روشن کنم پس تقوای الهی پیشه کنید و از من اطاعت نمایید! آیه همه پیامبران و پیروان آنها را به توحید و تقوی دعوت کرده چنین می گوید: همه شما امت واحدی هستید (و تفاوت های میان شما و همچنین پیامبرانتان هرگز دلیل بر دوگانگی و چندگانگی نیست) (و ان هذه امتکم امة واحدة). و من پروردگار شما هستم، از مخالفت فرمان من بپرهیزید (و انا ربکم فاتقون).به این ترتیب، آیه فوق به وحدت و یگانگی جامعه انسانی، و حذف هرگونه تبعیض و جدایی دعوت می کند، همانگونه که او پروردگار واحد است انسان ها نیز امت واحد هستند. به همین دلیل باید از یک برنامه پیروی کنند همانگونه که پیامبرانشان نیز به آئین واحدی دعوت می کردند که اصول و اساس آن همه جا یکی بود: توحید و شناسایی حق، توجه به معاد و زندگی تکاملی بشر و استفاده از طیبات و انجام اعمال صالح، و حمایت از عدالت و اصول انسانی. بعضی از مفسران امت را در اینجا به معنی دین و آئین می دانند، نه به معنی جمعیت و جماعت، در حالی که ضمیر جمع در جمله انا ربکم شاهد بر آن است که منظور از امت همان جماعت انسانها است.و لذا در تمام مواردی که کلمه امت در قرآن مجید به کار رفته همین معنی جمعیت و گروه از آن اراده شده است، مگر در بعضی از موارد استثنایی که توام با قرینه خاصی بوده و امت مجازا به معنی مذهب به کار رفته است، مانند انا وجدنا آباءنا علی امة و انا علی آثارهم مهتدون. ما پدران خود را بر مذهبی یافتیم و از آنها پیروی می کنیم. قابل توجه اینکه مضمون همین آیه با تفاوت مختصری در سوره انبیاء آیه ۹۲ آمده است (ان هذه امتکم امة واحدة و انا ربکم فاعبدون) در حالی که قبل از آن شرح حال بسیاری از انبیاء بیان شده است و در واقع هذه، اشاره به امتهای انبیای پیشین است که همه از دیدگاه فرمان الهی امت واحده بودند و همگی به دنبال یک هدف در حرکت.آیه بعد (به دنبال دعوتی که به وحدت و یگانگی در آیه قبل شد) انسانها را از پراکندگی و اختلاف با این عبارت بر حذر می دارد: اما آنها کارهای خود را به پراکندگی کشاندند و هر گروهی به راهی رفتند (فتقطعوا امرهم بینهم زبرا). و عجب اینکه، هر یک از این احزاب و گروه ها به آنچه نزد خود دارند خوشحالند و از دیگران بیزار (کل حزب بما لدیهم فرحون).
تقوا، زمینه ساز تمسک به حبل الله و نیل به وحدت است:یـایها الذین ءامنوا اتقوا الله حق تقاته... • واعتصموا بحبل الله جمیعـا ولا تفرقوا...ای کسانی که ایمان آورده اید! آن گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است، از خدا بپرهیزید! ... . و همگی به ریسمان خدا (قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت)، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! .... . یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله حق تقاته، در این آیه نخست دعوت به تقوی شده است تا مقدمه ای برای دعوت به سوی اتحاد باشد، در حقیقت دعوت به اتحاد بدون استمداد از یک ریشه اخلاقی و عقیده ای بی اثر و یا بسیار کم اثر است، به همین دلیل در این آیه کوشش شده است تا عوامل ایجاد کننده اختلاف و پراکندگی در پرتو ایمان و تقوی تضعیف گردند، لذا افراد با ایمان را مخاطب ساخته و می گوید: همگی از خدا بپرهیزید و حق تقوی و پرهیزگاری را انجام دهید.در اینکه منظور از حق تقوی چیست؟ در میان مفسران سخن بسیار است اما شک نیست که حق تقوی آخرین و عالیترین درجه پرهیزگاری است، که پرهیز از هر گونه گناه و عصیان و تعدی و انحراف از حق را شامل می گردد، و لذا در تفسیر درالمنثور از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و در تفسیر عیاشی و معانی الاخبار از امام صادق علیه السلام نقل شده که در تفسیر حق تقوی فرمودند: ان یطاع فلا یعصی و یذکر فلا ینسی (و یشکر فلا یکفر)یعنی: حق تقوی و پرهیزگاری این است که پیوسته اطاعت فرمان او کنی، و هیچگاه معصیت ننمایی، همواره به یاد او باشی، و او را فراموش نکنی، و در برابر نعمت های او شکرگزار باشی و کفران نعمت او ننمایی. در آیه بحث نهایی که همان ((مساءله اتحاد و مبارزه با هرگونه تفرقه) ) باشد مطرح شده و می فرماید: ((همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید، و از هم پراکنده نشوید)) (و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا) درباره اینکه منظور از ((حبل الله) ) (ریسمان الهی) چیست؟ مفسران احتمالات مختلفی ذکر کرده اند، بعضی می گویند منظور از آن قرآن است، و بعضی می گویند اسلام، و بعضی دیگر گفته اند منظور خاندان پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام هستند.
منع از اختلاف
تقوا، زمینه ساز اتحاد و پرهیز از اختلاف است:وان هـذه امتکم امة واحدة وانا ربکم فاتقون• فتقطعوا امرهم بینهم زبرا کل حزب بما لدیهم فرحون.و این امت شما امّت واحدی است و من پروردگار شما هستم پس، از مخالفت فرمان من بپرهیزید! امّا آنها کارهای خود را در میان خویش به پراکندگی کشاندند، و هر گروهی به راهی رفتند (و عجب اینکه) هر گروه به آنچه نزد خود دارند خوشحالند! ولما جاء عیسی بالبینـت قال قد جئتکم بالحکمة ولابین لکم بعض الذی تختلفون فیه فاتقوا الله واطیعون.و هنگامی که عیسی دلایل روشن (برای آنها) آورد گفت: «من برای شما حکمت آورده ام، و آمده ام تا برخی از آنچه را که در آن اختلاف دارید روشن کنم پس تقوای الهی پیشه کنید و از من اطاعت نمایید! آیه همه پیامبران و پیروان آنها را به توحید و تقوی دعوت کرده چنین می گوید: همه شما امت واحدی هستید (و تفاوت های میان شما و همچنین پیامبرانتان هرگز دلیل بر دوگانگی و چندگانگی نیست) (و ان هذه امتکم امة واحدة). و من پروردگار شما هستم، از مخالفت فرمان من بپرهیزید (و انا ربکم فاتقون).به این ترتیب، آیه فوق به وحدت و یگانگی جامعه انسانی، و حذف هرگونه تبعیض و جدایی دعوت می کند، همانگونه که او پروردگار واحد است انسان ها نیز امت واحد هستند. به همین دلیل باید از یک برنامه پیروی کنند همانگونه که پیامبرانشان نیز به آئین واحدی دعوت می کردند که اصول و اساس آن همه جا یکی بود: توحید و شناسایی حق، توجه به معاد و زندگی تکاملی بشر و استفاده از طیبات و انجام اعمال صالح، و حمایت از عدالت و اصول انسانی. بعضی از مفسران امت را در اینجا به معنی دین و آئین می دانند، نه به معنی جمعیت و جماعت، در حالی که ضمیر جمع در جمله انا ربکم شاهد بر آن است که منظور از امت همان جماعت انسانها است.و لذا در تمام مواردی که کلمه امت در قرآن مجید به کار رفته همین معنی جمعیت و گروه از آن اراده شده است، مگر در بعضی از موارد استثنایی که توام با قرینه خاصی بوده و امت مجازا به معنی مذهب به کار رفته است، مانند انا وجدنا آباءنا علی امة و انا علی آثارهم مهتدون. ما پدران خود را بر مذهبی یافتیم و از آنها پیروی می کنیم. قابل توجه اینکه مضمون همین آیه با تفاوت مختصری در سوره انبیاء آیه ۹۲ آمده است (ان هذه امتکم امة واحدة و انا ربکم فاعبدون) در حالی که قبل از آن شرح حال بسیاری از انبیاء بیان شده است و در واقع هذه، اشاره به امتهای انبیای پیشین است که همه از دیدگاه فرمان الهی امت واحده بودند و همگی به دنبال یک هدف در حرکت.آیه بعد (به دنبال دعوتی که به وحدت و یگانگی در آیه قبل شد) انسانها را از پراکندگی و اختلاف با این عبارت بر حذر می دارد: اما آنها کارهای خود را به پراکندگی کشاندند و هر گروهی به راهی رفتند (فتقطعوا امرهم بینهم زبرا). و عجب اینکه، هر یک از این احزاب و گروه ها به آنچه نزد خود دارند خوشحالند و از دیگران بیزار (کل حزب بما لدیهم فرحون).
wikifeqh: تقوا_و_اتحاد_(قرآن)