تفاسیر قرن اول

[ویکی فقه] تفاسیر قرن اول یازده مورد می باشد، از جمله آنان تفسیر امام علی (علیه السّلام) با عنوان ستین نوعا من انواع علوم القرآن می باشد.
(تفسیر ستین نوعا من انواع علوم القرآن)، از املای حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السّلام) (۱۳رجب ۲۳ پ ه ـ ۲۱ رمضان ۴۰ ق) علامه محمدباقر مجلسی در بحارالانوار و سید حسن صدر در تأسیس الشیعة و سید محسن امین در اعیان الشیعه می نویسند تـفسیر امیرالمؤمنین (علیه السّلام) کتابی است که حضرت (علیه السّلام) شصت نوع از انواع علوم قرآن کریم را در آن تفسیر و از برای هر نوع از انواع علوم قرآن مجید مثالی را یاد فرموده اند که مختص به همان نوع از علم است.این تفسیر سند و منبع اصلی برای کسانی است که در انواع علوم قرآن تالیف و تصنیف نموده اند.عـلامـه مـجلسی در بحارالانوار تمامی این تفسیر را به نقل از ابی عبدالله بن محمد بن ابراهیم بن جـعـفر نعمانی و نعمانی از حافظ بن عقده به سند متصل به حضرت امام جعفر الصادق (علیه السّلام) نقل و روایت کرده است. ایـن تـفـسـیـر تا عصر حاضر محفوظ مانده است و در مجلد ۱۹ بحارالانوار به چاپ رسیده است و نسخه های خطی آن متعدد است.سـید محسن امین عاملی پس از ذکر طریق روایت این تفسیر به واسطه استادش شیخ محمد طه نجف تمامی تفسیر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السّلام) را ذکر نموده و چاپ کرده است. کنز العرفان فی تفسیر القرآن (خطی)؛ بحر العرفان و معدن الایمان (خطی).
تفسیر ابن مسعود
اثر عبدالله بن مسعود (۳۰ پ ه ـ ۳۲ یا ۳۳ ق) از مشاهیر مفسران قرن اول و شیوخ قراء و از خواص اصحاب رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) او نخستین کسی بود که جهرا قرآن خواند و قریش به شکنجه اش پرداخت. وی از شاگردان حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) در تفسیر و علوم قرآنی بود.تـفـسـیـر وی به شیوه روائی است و اکثر مفسران شیعه و سنی آن را طی تفسیرهای خود هنگام تفسیر آیات قرآن کریم نقل نموده اند از جمله فرات کوفی در تفسیر خویش، و نیز پس از ابن عباس اکثر روایات در تفسیر قرآن کریم از ابن مسعود است. اشـهر شاگردان و روات تفسیر از ابن مسعود مسروق بن الاجدع همدانی و اسود بن یزید و علقمة بن قیس نخعی می باشند.و نـیـز بخاری در صحیح خود سه طریق نقل نموده است: نخست طریق الاعمش از ابی الضحی از مسروق بن الاجدع همدانی از ابن مسعود و طریق دوم از مجاهد از ابی معمر از ابن مسعود و طریق سـوم طـبـری طریق ابی روق از ضحاک از ابن مسعود را انتخاب نموده است و این تفسیر در طی تفاسیر سنی و شیعه چاپی و خطی ماثور است.
فضائل القرآن
تفسیر فضائل القرآن اثر ابی بن کعب (م ح ۱۹ تا ۳۶ ق) از اصحاب رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) و سیدالقراء و کاتب وحی از مفسران شیعه.ابن ندیم در الفهرست و سید حسن صدر در تاسیس الشیعه و آقابزرگ تهرانی در الذریعة ابی بن کـعـب را اولین مؤلف در علم تفسیر فضائل القرآن و فرات کوفی در تفسیر خود و سیوطی و شیخ طوسی و دیگران او را در طبقه اول مفسران از صحابه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) می دانند.صاحب مجالس المؤمنین، می نویسد: نقل است که چون آیه لم یکن الذین کفروا من اهل الکتاب نـازل شـد جبرئیل با حضرت رسول (صلی الله علیه و آله وسلّم) گفت : که پروردگار امر فرموده که آن را به ابی بن کعب بخوان. پس حضرت این معنی را به ابی اظهار نمود.ابی از روی خوش حالی از آن حضرت پرسید که آیا من در عالم بالا و ملاء اعلی مذکور شده ام؟ آن حضرت فرمودند بلی.پس ابی گریه بسیار کرد...
تفسیر میثم التمار
...