تعویذ در قران و روایات

[ویکی فقه] تعویذ در قرآن و روایات. علی رغم نهی کلی روش های جادویی در اسلام، ظاهراً شریعت در قبال تعاویذ، با این شرط که آیات قرآن و اسمای الهی در آن آمده باشد، تسامحی نشان داده است.
با آن که واژه تعویذ در قرآن کریم نیامده، بنابر وجود واژه های هم ریشه با آن در سوره های مختلف، روشن است که مخاطبان قرآن ــ شاید به سبب تماسِ اعراب شبه جزیره با یهودیان که از تعاویذِ برگرفته از تورات استفاده می کردند ــ با مفهومِ تعویذ آشنایی داشتند. با این حال رونق اصطلاحی این تعبیر، طبعاً پس از نزول سوره های فلق و ناس (مُعَوّذتان) بوده است. صرف نظر از صحت و سقم این روایات و علاوه بر اقوالی که در کتب حدیث و تفسیر درباره شأن نزول معوذتان برای تعویذ پیامبر اکرم و نیز حسنین آمده است، برخی سوره های قرآن، به ویژه فاتحه و یس، و برخی آیات، از جمله آیة الکرسی و آیة العرش نیز بنا بر احادیث و کتاب هایی که در ادبیات اسلامی به خواص الآیات، خواص القرآن، فضائل القرآن معروف اند برای تهیه تعاویذ و گاه افسون ها و پاره ای طلسمات، مناسب دانسته شده اند.در حدیث مشهوری آمده است که هر کس بر خود تمیمه ای بیاویزد، خداوند کارش را به انجام نرساند، اما با تعاویذ در صورتی که در آن ها آیات قرآن و نام های خداوند نوشته شده باشد، مخالفتی نیست. در روایتی از امام صادق (علیه السلام)، آویختن مکتوبی از آیاتِ قرآن یا شستن و نوشیدن آب آن جایز دانسته شده است. در بعضی احادیث شرایط دیگری نیز برای استفاده از تعاویذ ذکر شده است. مثلاً آویختن آیات قرآن بر اندام کودکان و زنان به این شرط جایز است که مکتوب را در قطعه ای چرمین بنهند. در روایت کامل تری، از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که مرد در حال جنابت نیز می تواند تعویذ بیاویزد و برای مردان و کودکان، نیازی نیست که تعاویذ را در پوشش چرمی قرار دهند ولی زنان بدون این پوشش نباید از آن ها استفاده کنند.
تعاویذ در روایات شیعی
در کتب حدیثی شیعه، تعاویذ بسیاری از قول پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمه اطهار (علیهم السلام) نقل شده است از جمله: پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)، تعویذی برای امام علی (علیه السلام) قرار داد که او را از شر سحر، جن، صرع، سم، دزد، درندگان، ماران و عقرب ها مصون می داشت. در صورت کنونی این تعویذ، اسامی نامأنوس و نامفهوم نیز وجود دارد که البته باید شکل تحریف و تبدیل شده از اسامی عبری یا سریانی باشد. از امام علی (علیه السلام)، تعویذی برای در امان ماندن از شر سحر روایت شده که باید آن را در قطعه ای از پوست آهو نوشته بر خود بیاویزند. تعویذ دیگری از علی (علیه السلام) برای استفاده کسی که از شیر می ترسد روایت شده است. مشابه همین تعویذ از قول امام صادق(علیه السلام) آمده است که در تعاویذ اخیر نام دانیال نبی به مناسبت آن که شیران/درندگان به او گزندی نمی رساندند ذکر می شود.تعاویذی برای ایمن ماندن از سرقت، یا آتش سوزی یا بلایای مشابه، برای حفاظت زنان و حیوانات باردار، برای ایمن داشتن زنان در ایام نفاس، برای حفاظت اسب و سوار آن و نیز تعاویذی تحت عنوان «العوذات الجامعه» از ائمه (علیهم السلام) روایت شده است.
← تعاویذ در بحارالانوار
در این مبحث باید توجه داشت که به طور کلی، آیات، ادعیه، اذکار و اورادی که برای این گونه استفاده ها توصیه شده، ذیل عناوین مورد انتقاد و تحریم تعالیم اسلام، مثل سحر و طلسم و تمیمه و جز آن ها نیامده، بلکه عمدتاً تحت نام ادعیه، عوذات و در منابع شیعه به ویژه با عنوان احراز/ اَحْرُز طبقه بندی و نقل شده اند؛ از جمله مجلسی در بحارالانوار، بابی را به عوذات و احرز منسوب به پیامبراکرم، همسران ایشان، حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امامان شیعه (علیهم السلام) اختصاص داده است. در احادیث و سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و امامان (علیهم السلام)، شواهد و استناداتی در تأیید استفاده از تعویذ یافت می شود. گفته شده است که عبدالمطلب، پیامبر را در کودکی هنگام طواف به دور کعبه با خواندن دعاهایی تعویذ کرد. همچنین در روایات متعددی آمده است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم)، پیش از نزول معوذتان، برای حفاظت از خود و خانواده اش از برخی اوراد استفاده می کرده است.
← تعویذ حسنین
...