[ویکی فقه] تعلیم پذیری حیوانات (قرآن). در میان حیوانات وحشی، بعضی توسط انسان برای شکار و صید تعلیم دیده و اسلام صید این حیوانات را با شروطی حلال دانسته است.
تعلیم پذیر بودن دسته ای از حیوانات حتی درندگان:• « یسـلونک ماذا احل لهم قل احل لکم الطیبـت وما علمتم من الجوارح مکلبین تعلمونهن مما علمکم الله فکلوا مما امسکن علیکم...؛ از تو می پرسند چه چیزی بر آنها حلال شده؟ بگو: همه پاکیزه ها (هر چه که مطلوب عقل و مرغوب طبع باشد از خوراکی و پوشاکی و سایر وسایل زندگی) بر شما حلال گردیده؛ و (نیز صید) آنچه از حیوانات شکاری که تعلیم داده و تأدیب نموده اید (برای شما حلال است)- در حالی که از آنچه خدا به شما آموخته به آنها می آموزید- (پس) از هر حیوانی که برای شما بگیرند و نگه دارند بخورید و نام خدا را (هنگام فرستادن آنها به سوی شکار) بر آن ببرید، و از خدا پروا کنید، که بی تردید خداوند زودرس به حساب است.»
مفهوم شناسی
جُرح بر وزن قفل به معنای زخم است و جمع آن جُرُوح است . (وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ ) راغب در مفردات گوید: قدح شاهد را جرح گویند گوئی قادح زخمی باو می زند، حیوان شکاری را جارحه نامیده اند زیرا زخمی می کند و یا کسب می کند، اعضاء بدن را که کار می کنند جَوَارِح گویند زیرا اثر می گذارند و یا کسب می کنند.علامه طبرسی در مجمع البیان فرموده: جوارح بمعنی کواسب است از طیور و درّنده ها، واحد آن جارحه است و علّت این تسمیه آنست که برای اربابان خود در اثر شکار کردن طعام کسب می کنند. ناگفته نماند کسب یک نوع اثر گذاردن است. و آنگاه که جارحة بمعنی کاسب بکار میرود، معنای اوّلی ملحوظ است. بنابراین جوارح در اصل از ماده جرح گرفته شده که گاهی به معنی کسب و گاهی به معنی زخم است، و به همین دلیل به حیوانات صیاد اعم از پرندگان و غیر پرندگان را جارحه می گویند، و جمع آن جوارح است یعنی حیوانی که به صید خود زخم وارد می کند، و یا حیوانی که برای صاحب خود کسب می نماید.
اختصاص تعلیم شکار به سگ
جمله (وَ ما عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوارِحِ) تمام حیواناتی را که برای شکار کردن تربیت می شوند شامل می شود، ولی قید مکلبین که به معنی تربیت کنندگان سگ های شکاری است و از ماده کلب به معنی سگ گرفته شده است، آن را اختصاص به سگ های شکاری می دهد و به همین دلیل صید کردن با غیر سگ های شکاری مانند صید بوسیله بازهای شکاری و امثال آن را شامل نمی شود، به همین جهت در فقه شیعه تنها صید به وسیله سگ های شکاری مجاز است اگر چه جمعی از مفسران دانشمندان اهل تسنن، همه را مجاز می دانند و قید مکلبین را بمعنی وسیعی تفسیر کرده اند که اختصاصی به سگ ها ندارد، ولی همانطور که گفتیم ماده اصلی این لغت ] آن را مخصوص به تربیت سگ های شکاری می کند. پس با عنایت به کلمهی «مُکَلِّبِینَ» از ریشه «کلب»، به معنای تعلیم دهندگان سگ های شکاری است، تنها صید سگ های آموزش دیده حلال است، نه صید حیوانات شکاری دیگر آن هم شکاری که سگ، در پی آن گسیل شده و آن را نگهداشته است، نه آنکه برای خودش شکار کرده باشد که خوردن آن حرام است.
شرایط تعلیم
...
تعلیم پذیر بودن دسته ای از حیوانات حتی درندگان:• « یسـلونک ماذا احل لهم قل احل لکم الطیبـت وما علمتم من الجوارح مکلبین تعلمونهن مما علمکم الله فکلوا مما امسکن علیکم...؛ از تو می پرسند چه چیزی بر آنها حلال شده؟ بگو: همه پاکیزه ها (هر چه که مطلوب عقل و مرغوب طبع باشد از خوراکی و پوشاکی و سایر وسایل زندگی) بر شما حلال گردیده؛ و (نیز صید) آنچه از حیوانات شکاری که تعلیم داده و تأدیب نموده اید (برای شما حلال است)- در حالی که از آنچه خدا به شما آموخته به آنها می آموزید- (پس) از هر حیوانی که برای شما بگیرند و نگه دارند بخورید و نام خدا را (هنگام فرستادن آنها به سوی شکار) بر آن ببرید، و از خدا پروا کنید، که بی تردید خداوند زودرس به حساب است.»
مفهوم شناسی
جُرح بر وزن قفل به معنای زخم است و جمع آن جُرُوح است . (وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ ) راغب در مفردات گوید: قدح شاهد را جرح گویند گوئی قادح زخمی باو می زند، حیوان شکاری را جارحه نامیده اند زیرا زخمی می کند و یا کسب می کند، اعضاء بدن را که کار می کنند جَوَارِح گویند زیرا اثر می گذارند و یا کسب می کنند.علامه طبرسی در مجمع البیان فرموده: جوارح بمعنی کواسب است از طیور و درّنده ها، واحد آن جارحه است و علّت این تسمیه آنست که برای اربابان خود در اثر شکار کردن طعام کسب می کنند. ناگفته نماند کسب یک نوع اثر گذاردن است. و آنگاه که جارحة بمعنی کاسب بکار میرود، معنای اوّلی ملحوظ است. بنابراین جوارح در اصل از ماده جرح گرفته شده که گاهی به معنی کسب و گاهی به معنی زخم است، و به همین دلیل به حیوانات صیاد اعم از پرندگان و غیر پرندگان را جارحه می گویند، و جمع آن جوارح است یعنی حیوانی که به صید خود زخم وارد می کند، و یا حیوانی که برای صاحب خود کسب می نماید.
اختصاص تعلیم شکار به سگ
جمله (وَ ما عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوارِحِ) تمام حیواناتی را که برای شکار کردن تربیت می شوند شامل می شود، ولی قید مکلبین که به معنی تربیت کنندگان سگ های شکاری است و از ماده کلب به معنی سگ گرفته شده است، آن را اختصاص به سگ های شکاری می دهد و به همین دلیل صید کردن با غیر سگ های شکاری مانند صید بوسیله بازهای شکاری و امثال آن را شامل نمی شود، به همین جهت در فقه شیعه تنها صید به وسیله سگ های شکاری مجاز است اگر چه جمعی از مفسران دانشمندان اهل تسنن، همه را مجاز می دانند و قید مکلبین را بمعنی وسیعی تفسیر کرده اند که اختصاصی به سگ ها ندارد، ولی همانطور که گفتیم ماده اصلی این لغت ] آن را مخصوص به تربیت سگ های شکاری می کند. پس با عنایت به کلمهی «مُکَلِّبِینَ» از ریشه «کلب»، به معنای تعلیم دهندگان سگ های شکاری است، تنها صید سگ های آموزش دیده حلال است، نه صید حیوانات شکاری دیگر آن هم شکاری که سگ، در پی آن گسیل شده و آن را نگهداشته است، نه آنکه برای خودش شکار کرده باشد که خوردن آن حرام است.
شرایط تعلیم
...
wikifeqh: تعلیم پذیری_حیوانات_(قرآن)