[ویکی فقه] تطور کتب فقه القرآن. بخش درخوری از آیات قرآن بازگو کننده احکام شرعی و آموزه هایی است که پیوند با مسائل و مصالح فردی و اجتماعی مسلمانان دارد.
پاره ای از آیات الهی نیز، گرچه پیوندی مستقیم با احکام فقهی ندارند، ولی از آن ها نیز می توان در مسیر استنباط این احکام بهره جست و کمک گرفت.از این روی، باید منبع اصلی فقیه را، در استنباط و ارائه احکام شرعی، قرآن دانست. اهمیت این امر، در صدر اسلام، که جمع آوری و نوشتن حدیث از سوی برخی، ممنوع شد، بیش تر از هر زمانی، احساس می شد. مسلمانان صدر اسلام و کسانی که مخاطبان نخست این آیات بودند، با همان سلیقه و طبیعت عربی خود، معانی این آیات را درک می کردند و اگر هم گاهی دچار ابهام می شدند، برای رفع آن به شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله) رجوع می کردند. گاهی نیز، صحابه با گفت وگو با یکدیگر، مشکل خود را حل می کردند.به هر حال، در این برهه از تاریخ اسلام، اختلاف برداشت از آیات و برخورد با مشکل فهم قرآن، نمود چندانی نداشت.پس از درگذشت پیامبر (صلی الله علیه و آله) مسلمانان مدتی بر همین شیوه ماندند. آنان در گاه نیاز، به ظاهر آیات، تمسک می جستند و اگر هم در موردی، پاسخی از قرآن دریافت نمی کردند، به سراغ سنت و سیره پیامبر می رفتند.ولی به مرور زمان و با فاصله گرفتن از دوران وحی، کم کم شاهد پیدایش اختلاف در برداشت از آیات از جمله آیات احکام هستیم.این اختلاف دربرداشت، گرچه در میدان عمل، مشکل آفرین می شد، ولی خوبیی که داشت، زمینه ساز بحثهای تفسیری و پیدایش آثاری در علوم قرآنی، از جمله تفسیر آیات احکام شد.
نخستین نگارنده فقه القرآن
تاریخ علوم قرآنی در قرن نخست، تدوین کتابی مستقل در آیات احکام را در این قرن ، نشان نمی دهد؛ زیرا نخستین کتابی را که تاریخ در این زمینه، ثبت کرده، کتاب (احکام القرآن) از محمد بن سائب کلبی، (م. ۱۴۶) است. از این روی، باید ابن سائب را پایه گذار و نخستین نگارنده فقه القرآن، گرچه به گونه ساده آن، دانست.
← معرفی ابن سائب
سیوطی، نخستین نویسنده در موضوع احکام قرآن را امام شافعی دانسته، با این که وی در سال ۲۰۴ هـ. ق. وفات یافته است.صاحب کشف الظنون می نویسد: (احکام القرآن للامام المجتهد محمد بن ادریس الشافعی، المتوفی بمصر سنة۲۰۴ و هو اول من صنّف فیه). احکام القرآن، نوشته پیشوای مجتهد ، محمد بن ادریس شافعی، متوفای سال ۲۰۴ در مصر و او نخستین کسی است که در این زمینه، کتاب نوشته است.
اشتباه صاحب طبقات النحاة
...
پاره ای از آیات الهی نیز، گرچه پیوندی مستقیم با احکام فقهی ندارند، ولی از آن ها نیز می توان در مسیر استنباط این احکام بهره جست و کمک گرفت.از این روی، باید منبع اصلی فقیه را، در استنباط و ارائه احکام شرعی، قرآن دانست. اهمیت این امر، در صدر اسلام، که جمع آوری و نوشتن حدیث از سوی برخی، ممنوع شد، بیش تر از هر زمانی، احساس می شد. مسلمانان صدر اسلام و کسانی که مخاطبان نخست این آیات بودند، با همان سلیقه و طبیعت عربی خود، معانی این آیات را درک می کردند و اگر هم گاهی دچار ابهام می شدند، برای رفع آن به شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله) رجوع می کردند. گاهی نیز، صحابه با گفت وگو با یکدیگر، مشکل خود را حل می کردند.به هر حال، در این برهه از تاریخ اسلام، اختلاف برداشت از آیات و برخورد با مشکل فهم قرآن، نمود چندانی نداشت.پس از درگذشت پیامبر (صلی الله علیه و آله) مسلمانان مدتی بر همین شیوه ماندند. آنان در گاه نیاز، به ظاهر آیات، تمسک می جستند و اگر هم در موردی، پاسخی از قرآن دریافت نمی کردند، به سراغ سنت و سیره پیامبر می رفتند.ولی به مرور زمان و با فاصله گرفتن از دوران وحی، کم کم شاهد پیدایش اختلاف در برداشت از آیات از جمله آیات احکام هستیم.این اختلاف دربرداشت، گرچه در میدان عمل، مشکل آفرین می شد، ولی خوبیی که داشت، زمینه ساز بحثهای تفسیری و پیدایش آثاری در علوم قرآنی، از جمله تفسیر آیات احکام شد.
نخستین نگارنده فقه القرآن
تاریخ علوم قرآنی در قرن نخست، تدوین کتابی مستقل در آیات احکام را در این قرن ، نشان نمی دهد؛ زیرا نخستین کتابی را که تاریخ در این زمینه، ثبت کرده، کتاب (احکام القرآن) از محمد بن سائب کلبی، (م. ۱۴۶) است. از این روی، باید ابن سائب را پایه گذار و نخستین نگارنده فقه القرآن، گرچه به گونه ساده آن، دانست.
← معرفی ابن سائب
سیوطی، نخستین نویسنده در موضوع احکام قرآن را امام شافعی دانسته، با این که وی در سال ۲۰۴ هـ. ق. وفات یافته است.صاحب کشف الظنون می نویسد: (احکام القرآن للامام المجتهد محمد بن ادریس الشافعی، المتوفی بمصر سنة۲۰۴ و هو اول من صنّف فیه). احکام القرآن، نوشته پیشوای مجتهد ، محمد بن ادریس شافعی، متوفای سال ۲۰۴ در مصر و او نخستین کسی است که در این زمینه، کتاب نوشته است.
اشتباه صاحب طبقات النحاة
...
wikifeqh: تطور_کتب_فقه القرآن