تشاح
لغت نامه دهخدا
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] اختلاف چند نفر با یکدیگر بر سر پیشی گرفتن در امری را تشاح(به فتح تاء) می گویند و این عنوان در بابهای صلات، وصیت، نکاح، لقطه و قصاص مطرح شده است.
تشاحّ از شُحّ به معنای بخل گرفته شده است و تشاحّ در امری عبارت است از بخل ورزیدن بعضی بر بعض دیگر در سبقت گرفتن بر کاری؛ به گونه ای که هر یک بخواهد خود آن را انجام دهد و از او فوت نشود.
تشاحّ در اذان
اگر چند نفر در گفتن اذان اعلام با یکدیگر تشاحّ کنند در اینکه میانشان قرعه زده می شود یا آنکه ابتدا به مرجحات رجوع می گردد و در صورت برابر بودن ـ بر حسب مرجّحات ـ یا تعارض مرجّحات به قرعه رجوع می شود، اختلاف است. کلمات فقها در تعداد مرجّحات و چگونگی ترجیح یکی بر دیگری مختلف است. برخی به طور مطلق گفته اند: فرد برخوردار از صفت کمال بر فاقد آن مقدّم می شود. برخی دیگر گفته اند: کسی که صدایش رساتر و به اوقات نماز آشناتر است و بر آن محافظت می کند، پسندیده همسایگان می باشد و در نگاه عفیف تر است مقدّم می گردد و بعضی دیگر گفته اند:آن که عادل است بر غیر عادل مقدّم می گردد و در فرض تساوی از این جهت در مرحله بعد کسی که داناتر است، سپس آن که بینا است، پس از آن، کسی که محافظتش بر اذان اوّل وقت بیشتر است، سپس فردی که صدایش رساتر است و در نهایت کسی که همسایگان و مردم او را می پسندند، بر دیگری که آن خصوصیات را ندارد مقدّم می شود. عبارتها و ویژگیهای دیگری نیز ذکر شده است. البتّه فرض تشاحّ و رجوع به مرجّحات یا قرعه در جایی است که تعدّد اذان مطلوب نباشد و آن در صورتی است که امام یا نایب او بخواهد فردی را برای گفتن اذان نصب کند و برای او مستمری قرار دهد. امّا در صورت مطلوب بودن تعدّد اذان، منعی در متعدّد بودن اذان گویان نیست و مورد از موارد تشاحّ نخواهد بود.
تشاحّ در امامت جماعت
اگر چند نفر در تقدّم برای امامت جماعت ـ در حدّی که منافی با عدالت و اخلاص نباشد ـ با یکدیگر اختلاف کنند، بنابر تصریح برخی، آن که مأمومین او را مقدّم بدارند عهده دار امامت می گردد؛ هرچند برخی متأخّران خصوصیت یادشده را به عنوان مرجّح نپذیرفته اند. در صورت اختلاف مأمومین در تقدیم یک فرد، به مرجّحات رجوع می شود. در شمار مرجّحات و ترتیب بین آنها اختلاف است. بنابر مشهور اَقْرَأ (آن که قرائتش بهتر است) بر اَفْقَه (داناتر به مسائل و احکام شرع) و افقه بر فرد برخوردار از دیگر مرجّحات ـ همچون سبقت در ایمان، مُسِن تر بودن و زیباتر بودن ـ مقدّم می شود. در فرض تساوی در همه مرجّحات، یکی از آنان با قرعه مقدّم می گردد.
تشاحّ در اقامه نماز بر میّت
...
تشاحّ از شُحّ به معنای بخل گرفته شده است و تشاحّ در امری عبارت است از بخل ورزیدن بعضی بر بعض دیگر در سبقت گرفتن بر کاری؛ به گونه ای که هر یک بخواهد خود آن را انجام دهد و از او فوت نشود.
تشاحّ در اذان
اگر چند نفر در گفتن اذان اعلام با یکدیگر تشاحّ کنند در اینکه میانشان قرعه زده می شود یا آنکه ابتدا به مرجحات رجوع می گردد و در صورت برابر بودن ـ بر حسب مرجّحات ـ یا تعارض مرجّحات به قرعه رجوع می شود، اختلاف است. کلمات فقها در تعداد مرجّحات و چگونگی ترجیح یکی بر دیگری مختلف است. برخی به طور مطلق گفته اند: فرد برخوردار از صفت کمال بر فاقد آن مقدّم می شود. برخی دیگر گفته اند: کسی که صدایش رساتر و به اوقات نماز آشناتر است و بر آن محافظت می کند، پسندیده همسایگان می باشد و در نگاه عفیف تر است مقدّم می گردد و بعضی دیگر گفته اند:آن که عادل است بر غیر عادل مقدّم می گردد و در فرض تساوی از این جهت در مرحله بعد کسی که داناتر است، سپس آن که بینا است، پس از آن، کسی که محافظتش بر اذان اوّل وقت بیشتر است، سپس فردی که صدایش رساتر است و در نهایت کسی که همسایگان و مردم او را می پسندند، بر دیگری که آن خصوصیات را ندارد مقدّم می شود. عبارتها و ویژگیهای دیگری نیز ذکر شده است. البتّه فرض تشاحّ و رجوع به مرجّحات یا قرعه در جایی است که تعدّد اذان مطلوب نباشد و آن در صورتی است که امام یا نایب او بخواهد فردی را برای گفتن اذان نصب کند و برای او مستمری قرار دهد. امّا در صورت مطلوب بودن تعدّد اذان، منعی در متعدّد بودن اذان گویان نیست و مورد از موارد تشاحّ نخواهد بود.
تشاحّ در امامت جماعت
اگر چند نفر در تقدّم برای امامت جماعت ـ در حدّی که منافی با عدالت و اخلاص نباشد ـ با یکدیگر اختلاف کنند، بنابر تصریح برخی، آن که مأمومین او را مقدّم بدارند عهده دار امامت می گردد؛ هرچند برخی متأخّران خصوصیت یادشده را به عنوان مرجّح نپذیرفته اند. در صورت اختلاف مأمومین در تقدیم یک فرد، به مرجّحات رجوع می شود. در شمار مرجّحات و ترتیب بین آنها اختلاف است. بنابر مشهور اَقْرَأ (آن که قرائتش بهتر است) بر اَفْقَه (داناتر به مسائل و احکام شرع) و افقه بر فرد برخوردار از دیگر مرجّحات ـ همچون سبقت در ایمان، مُسِن تر بودن و زیباتر بودن ـ مقدّم می شود. در فرض تساوی در همه مرجّحات، یکی از آنان با قرعه مقدّم می گردد.
تشاحّ در اقامه نماز بر میّت
...
wikifeqh: تشاح
پیشنهاد کاربران
پیشنهادی ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید