ترجمه

[ویکی فقه] تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن تر کردن مفهوم سخن است.
ریشۀ رباعی «ترجم» وام گرفته از زبان آرامی است؛ وجه وصفی آن «ترجمان»، نه تنها در ریشه، بلکه در ریخت نیز آرامی است و مستقیماً از آن زبان گرفته شده است معنای کهن تر واژه در آرامی بلند سخن گفتن است و چنین می نماید که در فرآیند نقل استلزامی، به معنای مفهوم سخن گفتن، و در فرآیند تضییق معنایی، به معنای مفهوم گفتن سخن نامفهوم، یا برگرداندن به زبانی دیگر به کار رفته است. مهم ترین کاربرد تاریخی این ریشه در پیش از اسلام، برای ترجمه های آرامی کتاب مقدس است که «تَرگوم» خوانده می شد.
به معنای عام مترجم
کاربردهای مربوط به آغاز عصر اسلامی نشان می دهد که واژۀ ترجمان به معنای عام مترجم در میان عرب معمول بوده، و نمونه هایی از آن در حدیث نبوی نشان داده شده است. در یک فرآیند استعار ی، از آن روی که گاه فهم قرآن با دشواری رو به رو ست و نیاز به بیان کننده دارد، از همان عصر صحابه، تعبیر ترجمان قرآن برای مفسر به کار رفته است، بدون این که انتقال از زبانی به زبانی ملحوظ باشد. درک همین معنای تعمیم یافته «بیان کننده» از ترجمان است که در زبان عصر صحابه، امکان می داد تا اتباع شیطان ترجمانهایی تلقی گردند که شیطان به زبان آنان سخن می گوید، یا «فرستادۀ هر کس» ترجمان عقل او دانسته شود ترجمان با این معنا، گاه برای بیان معانی دقیق فلسفی نیز به کار رفته است؛ (اجرای موسیقی)، ترجمان موسیقی و معبِّر از آن است.
معنای ثانوی
بدین ترتیب معنای ثانوی ترجمان، یعنی سخن گوینده از سوی کسی، یا بیان کنندۀ سخن کسی شکل گرفته است. نمونه های محدودی از کاربرد مصدر ترجمه در این معنا را دست کم تا سدۀ ۵ق می توان سراغ گرفت، اما در دوره های بعد، به فراموشی سپرده شده است. در عنوان کتابی تألیف ابوعدنان سلمی، با ضبط «غریب الحدیث و ترجمته»، از ترجمه تبیین و تفسیر اراده شده است.
معنای بسط سخن
...

ترجمه، برگردان یا ترنسلیشن ( به انگلیسی: translation ) کار درک و تفسیر موضوعات، معانی، و مفاهیم پدید آمده در یک زبان ( زبان مبدأ ) ، و سپس انتقال، معادل یابی و بازسازی آن ها در زبانی دیگر «زبان مقصد» را بر عهده می گیرد.
واژهٔ «ترجمه» در پهلوی به صورت «ترگمان» به معنی مترجم به کار رفته است و در نوشته های آشوری به صورت «ترگومانو» دیده شده است. [ ۱] همچنین، در پارسی سره ( فارسی خالص ) ، گاه از واژه های «پچواک» و «برگردان» به جای «ترجمه» استفاده می کنند. فریدون جنیدی در کتاب فرهنگ هزوارشهای دبیره پهلوی می نویسد: ترجمه واژه ایست فارسی که در پهلوی «ترجومک» خوانده می شده است، و چون در زبان تازی از آن، نام «مترجم» را برآورده اند، گمان به تازی بودنِ آن می رود، باز آنکه مترجم به زبان فارسی «ترجمان» است و در زبان های آریایی واژه های translation ( انگلیسی ) ، traduction ( فرانسه ) و traduzione ( ایتالیایی ) از همین ریشه اند، و چنان که دیده می شود trad زبان های فرانسه و ایتالیایی با ( ترج ) ترجمه یکی است که در زبان انگلیسی با گرفتنِ میانوند «ن» و دگرگون شدن «د» به «س» اندکی دگرگون شده است، نیز واژهٔ dragomanos یونانی بهترین برابر ترجمان پهلوی و فارسی است.
جی. سی. کتفورد ترجمه را چنین تعریف کرده است:
جایگزینیِ مواد متنیِ یک زبان با مواد متنیِ برابر در زبانی دیگر.
ترجمه به بیان رومن یاکوبسن:
ترجمه یا واقعیت تازهٔ ادبی صرفاً رابطهٔ بینامتنی با شعر یا اثر قبلی دارد.
انواع ترجمه با توجه به روشی که مترجم انتخاب می کند عبارتند از:
• ترجمه تحت اللفظی: ترجمه متن کلمه به کلمه و بدون توجه به ترکیب کلمات و قرار دادن آن ها در جایگاه مناسبشان با توجه به زبان مقصد.
• ترجمه معنوی: که بهترین نوع ترجمه است. گاهی ترجمه علاوه بر اینکه مطابق با متن می باشد، با توجه به زبان مقصد و نحوه ترکیب کلمات در آن زبان انجام می شود.
• ترجمه آزاد ( مفهومی ) : این نوع ترجمه به گونه ای است که مترجم، خود را در بند و اسیر عبارات نمی سازد و به دلخواه خود و متناسب با وضعیت دست به تغییراتی می زند.
• ترجمه داستانی یا روایتی: گاهی ممکن است مترجم، مفهوم و ریشه متن را گرفته و آن را به شکل داستان بیان کند. [ ۲]
• ترجمه تخصصی: در ترجمه متون علمی و پژوهشی نیاز است مترجم به موضوع مورد نظر تسلط داشته باشد تا بتواند ترجمه دقیقی را ارائه دهد.

ترجمه (زیست شناسی). ترجمه ( translation ) یک فرایند درون سلولى است که طی آن پروتئین ها ساخته می شوند زیرا هیچ معادل آمینو اسیدی ندارند. بعد سلول تقسیم میشود
در فرایند ترجمه، چیدمان نوکلئوتیدها در آران ای پیامرسان به چیدمان اسیدهای آمینه در پروتئین برگردانده می شوند. در این فرایند، در واقع اسیدهای نوکلئیک که رمزهای یک ژن هستند در ریبوزم خوانده می شوند و از روی آن رمزها، پروتئین که از اسیدهای آمینه درست شده است، ساخته می شوند.
این فرایند در درون سلول و توسط ریبوزوم ها صورت می گیرد. در ترجمه آران ای های پیام رسان، آران ای های ناقل، آران ای های بی رمز، آران ای های رناتنی و… شرکت دارند. در ترجمه کدون پایان و اپراتور ترجمه نمی شوند.
فرایند ترجمه را می توان به سه مرحله تقسیم کرد:
بخش کوچک تر ریبوزوم ( زیر واحد کوچک ) در مجاورت کدون آغاز ( AUG ) به mRNA ( آر ان ای پیام رسان ) متصل می شود. سپس بخش بزرگتر ریبوزوم ( زیر واحد بزرگ ) به بخش کوچک می پیوندد و ساختار ریبوزوم برای ترجمه کامل می شود. هر ریبوزوم دو جایگاه دارد: یکی جایگاه P ( برای پلی پپتید در حال ساخت ) و دیگری جایگاه A ( برای آمینو اسید ) . در مرحله آغاز tRNA آغازگر ( آر ان ای ناقل ) که ناقل آمینو اسید متیونین است به جایگاه P وارد می شود و در آنجا با کدون آغاز ( AUG ) رابطهٔ مکملی برقرار می کند.
هر ریبوزوم دو جایگاه دارد. کدون و آنتى کدون، ابتدا وارد جایگاه اول ( جایگاه P برای پلی پپتید در حال ساخت ) و رمز و پادرمز بعدی وارد جایگاه دوم ( جایگاه A ) می شوند. بعد از قرار گرفتن رمز دوم آر ان ای پیام رسان در جایگاه دوم، آر ان ای جابجایی مکمل به آن متصل شده و اسید آمینه جایگاه اول به اسید آمینهٔ جایگاه دوم پیوند پپتیدی می دهد و رمز آغاز از جایگاه اول خارج می شود. حالا ریبوزوم به اندازهٔ یک کدون بر روی آر ان ای پیام رسان به جلو حرکت می کند و کدون و آنتى کدون دوم به جایگاه اول که به تازگی خالی شده است وارد می شوند و کدون سوم به جایگاه دوم وارد می شود.
ریبوزوم به همین ترتیب بر روی آر ان ای پیام رسان حرکت می کند و تا انتهای آن ادامه می دهد تا به کدون پایان برسد.
وقتی یکی از کدون های پایان درون جایگاه A قرار گیرد، ترجمه پایان می پذیرد. چون هیچ آران ای جابجایی ای ( tRNA ) برای کدون پایان وجود ندارد، و عواملی بنام آزاد کننده وارد جایگاه A که کدون پایان در آن قرار گرفته، می شوند. در این حال دو بخش ریبوزوم یعنی زیرواحد کوچک و بزرگ از یکدیگر جدا می شوند. و رشته ی پروتئین ساخته شده و آر ان ای پیک رها می شوند. زیرواحد های ریبوزوم می توانند مجددا این مراحل را تکرار کنند تا چندین نسخه از یک پلی پپتید ساخته شود.

ترجمه (زیست شناسی)(translation)
در یاخته های زنده، فرآیند پروتئین سازی. در ترجمه، اطلاعات به رمزدرآمده در توالی نوکلئوتیدی آراِن اِی پیک به توالی اسیدهای آمینۀ یک زنجیرۀ پیتیدی ترجمه می شوند. این فرآیند ترجمۀ رمز وراثتی۱ است. نیز ← رونویسی (زیست شناسی)