تبرک

ابی درداء گزارش داده است که روزی بلال - موذن محمد بن عبدالله - در خواب محمد بن عبدالله ( صل الله علیه و آله و سلم ) را دید و در خواب محمد ( صل الله علیه و آله و سلم ) به وی گفت: ای بلال، این چه جفایی است که در حق من کردی؟ ای بلال بر تو است که به زیارت من بیایی. وی نیز با حالتی حزین به زیارت قبر محمد ( صل الله علیه و آله و سلم ) رفت.
از دیگر صحابه، ابوایوب انصاری است که روزی برای زیارت قبر محمد بن عبدالله ( صل الله علیه و آله و سلم ) حرکت کرد و هنگامی که به نزد قبر رسید سرش را بر روی قبر گذاشت، در حقیقت او با این کار تبرک به قبر پیامبر اسلام جست.
بر اساس گزارش هایی که در منابع اسلامی آمده است، مسلمانان جهت شفای بیماری، به موی پیامبر تمسک می جستند. از جمله این موارد روایت عثمان بن عبدالله و عبدالله بن أحمد بن حنبل است.
در منابع اسلامی، روایات بسیاری از تبرک به منبر رسول خدا آمده است. از جمله آنها روایتی است که قاضی عیاض در کتاب شفاء خود که پسر عمر بن خطاب، دستی را بر منبر رسول خدا قرار داد و سپس به صورت خود کشید و با این کار تبرک جست به منبر پیامبر. در برخی منابع نیز از دعا در کنار منبر رسول خدا جهت قبولی آن یاد کرده اند.
تبرک به نام پیامبر و امامان شیعه از جمله سنت هایی است که شیعیان به آن پایبند هستند. هرچند در این تبرک اجباری در کار نیست. در این شیوه تبرک، نام امامان و پیامبر اسلام بر روی کفن نوشته می شود.

1 - منشاء ومبداء تبرک ازچه زمانی است؟
این موضوع ریشه قرآنی دارد : زمانی که حضرت یعقوب نبی ( ع ) از فراق یوسف نابینا شد؛ به تصریح قرآن کریم، حضرت یعقوب، لباس یوسف را بر چشم خود نهاد و بینایى خود را باز یافت: A}�فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلى‏ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنِّى أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ�{A؛ V}یوسف ( 12 ) ، آیه 96. {V �پس چون مژده رسان آمد، آن پیراهن را بر چهره او انداخت، پس بینا گردید. گفت: آیا به شما نگفتم که بى‏شک من از خدا چیزهایى مى‏دانم که شما نمى‏دانید؟� تبرّک و استشفا به پیراهن یوسف، نمونه‏اى از تبرّک و استشفا به چیزى است که به شکلى منسوب به اولیاى الهى است. در این متبرک شدن یک پارچه ، از نبی خدا؛ حضرت یوسف ، وشفاگرفتن پیامبر خدا؛ حضرت یعقوب ، ونقل این داستان ، توسط قرآن و عدم ردع آن، نشان دهنده تایید قرآن وپیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می باشد.
2 - آیا در تاریخ نبی مکرم اسلام نیز چنین چیزی اتفاق افتاده؟
بله ، بر اساس روایات معتبر نزد شیعه و سنى، اصحاب پیامبر اکرم ( ص ) هنگام وضو گرفتن ایشان، هجوم مى‏آوردند تا هر کسى قطره‏اى از آب وضوى ایشان را به عنوان تبرّک برگیرد؛ به گونه‏اى که نمى‏گذاشتند قطره‏اى از آب وضوى پیامبر ( ص ) بر زمین بریزد و اگر به کسى چیزى نمى‏رسید، از رطوبت دست دیگرى استفاده مى‏کرد. V}صحیح بخارى، ج 1، ص 33 و ج 7، ص 50؛ مسند احمد، ج 4، ص 329 و 330. {V
نمونه دیگر: تبرّک جستن به ظرف غذاى پیامبر ( ص ) ، چاه‏هایى که آن حضرت از آن آب نوشیده‏اند و. . . - چه در زمان حیات ایشان و چه بعد از رحلت ایشان - سیره اصحاب، بوده است. V}صحیح بخارى، ج 3، ص 35؛ کتاب المغازى؛ فضائل اصحاب النبى، باب مناقب على بن ابیطالب؛ صحیح مسلم، کتاب الجهاد السیر، ح 132؛ صحیح مسلم، کتاب الحج، ح 323 و 326؛ مسند احمد، ج 5، ص 68. {V
اگر تبرّک جستن به قطرات آب ویا ظرف غذای پیامبر ( ص ) ، شرک و حرام بود، وظیفه آن حضرت نهى و بازداشتن اصحاب از این عمل بود. چنانکه در مورد تصور مردم، بعد از فوت ابراهیم، فرزند آن حضرت، به ارتباط خورشید گرفتگی با غم پیامبر ؛در فراز منبر مردم را از این خرافه نهی فرمودند؛ ومبارزه با شرک وخرافه پرستی ، بارها وبارها جزء اصلی دعوت پیامبران بوده است.
3 - آیا تبرک جستن عامه مردم از بزرگان ویا اشیاء برای پرستیدن آنها است؟
قطعا چنین نیست ، حتی اکنون که هر ساله پرده کعبه تعویض می شود ، پرده سال قبل را با تشریفات خاص و به عنوان احترام به کشورها وسفرای آنان قطعه قطعه میکنند وبه عنوان تبرک به ایشان پیشکش می دهند.
پیامبران و امامان بدان جهت که بندگان شایسته خداوند هستند، سزاوار احترام و محبت هستند. احترام و ابراز ارادت به آنان، بدان جهت نیست که براى آنان در مقابل خدا، مقام و ارزشى مستقل قائل باشیم؛ بلکه آنان مستقل از خدا هیچ ندارند و همه عظمت آنان و عشق و محبت ما به ایشان، ناشى از آن است که آنان در اوج معرفت، بندگى و عبودیت حضرت حق قرار دارند و مورد عنایت خاص پروردگار مى‏باشند. بوسیدن ضریح امامان ( ع ) و اولیاى الهى، برخاسته از عشق و محبت نسبت به آنان است؛ همان گونه که عاشق، هر چیزى را که منتسب به معشوق است، مى‏بوید و مى‏بوسد و به سینه مى‏چسباند. براى زائر امام معصوم ( ع ) ، خود سنگ و چوب ارزشى ندارد. بوسیدن ضریح و در و دیوار حرم، از آن جهت است که منسوب به محبوبش؛ یعنى، امام معصوم است.