تاریخ فقه اهل بیت

[ویکی فقه] فقه، به معنای فهمیدن و درک کردن می باشد که به استنباط احکام شرع کمک می کند. کامل ترین برنامه حیات بشری از سوی خداوند متعال به وسیله پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) ارسال گردیده و فقیهان الهی در عصر غیبت به فراخورِ خود این مقررات و احکام را استنباط نموده اند. به دست آوردن صحیح قوانین و احکام الهی است که فقه را به عنوان ابزار استنباط، ارزشمند نموده و جایگاه آن را مشخص می سازد.فقه شیعه، فقط بیان شرعی متبلور در کتاب و سنت را منبع اساسی کشف حکم شرعی می داند. شیعه معتقد است که عملیات اجتهاد فقهی در طول صدور نصوص و پس از زمان صدور آنها، در چارچوب فهم و استخراج احکام از آنها، آغاز می شود. این سخن بدان معنا است که در تاریخ این فقه دو مرحله و دو عصر وجود دارد: نخست، مرحله صدور بیان شرعی (فقه روایی). دوم، مرحله اجتهاد در چارچوب این بیان شرعی.
دراین مجال، قصد گنجاندن مباحث گسترده تاریخ فقه شیعه را نداریم، چه، تاریخ فقه، مجالی ویژه و تخصصی میان علوم شریعت دارد و پژوهش ها و تالیفات ویژه ای در این موضوع انجام گرفته است. در اینجا فقط در پی آنیم که بر مراحل تحولی که بر فقه امامیه گذشت، پرتویی بیافکنیم تا درجه پیشرفت و عظمت آن و تلاش هایی که فقها در راه حفظ و توسعه آن مبذول داشته اند، بر خواننده روشن شود. بحث تاریخی تحولات فقه (مانند هر دانش دیگر) از زوایای مختلف و با اهداف گوناگونی ممکن است انجام گیرد:۱ - گاهی پژوهش تاریخ فقه، ناظر به تاریخ تشکیل و تاسیس مکاتب و حوزه های فقهی است.۲ - گاهی هدف از پژوهش تاریخ فقه، بررسی عوامل و حوادث سیاسی است که در ظهور و گسترش یک مکتب فقهی یا افول و اضمحلال آن مؤثر بوده اند.۳ - گاهی هدف، بررسی مراحل و تاریخ سیاسی یک مذهب فقهی معین است.۴ - گاه تاریخ تدوین کتب فقهی یا طبقات فقها (به شیوه متعارف در پژوهش های فقهی منظور است)، از قبیل تقسیم فقها به متقدمین و متاخرین و متاخرین متاخرین.۵ - گاهی نیز تاریخ فقه، ناظر به همه جهات مذکور است.ما در این بررسی مختصر فقط نظر به مراحل تکوین مبانی این فقه و تحول عناصر علمی آن داریم، نه جهات دیگر. یعنی مراحلی را که عملیات فقاهت در مکتب اهل بیت از عصر تشریع تا عصر حاضر پیموده است، بررسی می کنیم.
مراحل تکوین و تکامل فقه اهل بیت
این فقه، فقط بیان شرعی متبلور در کتاب و سنت را منبع اساسی کشف حکم شرعی می داند، و براین رای است که سنت شریفه ای که خروج از آن و اجتهاد در مقابل آن جایز نیست، در مجموعه نصوص و احادیثی که از پیامبر و ائمه اهل بیت صادر شده است، نمود دارد.نیز معتقد است که عملیات اجتهاد فقهی در طول صدور این نصوص و پس از زمان صدور آنها، در چارچوب فهم و استخراج احکام از آنها، آغاز می شود. این سخن بدان معنا است که در تاریخ این فقه دو مرحله و دو عصر وجود دارد: نخست، مرحله صدور بیان شرعی (فقه روایی). دوم، مرحله اجتهاد در چارچوب این بیان شرعی.
مرحله فقه روایی یا عصر صدور
این عصر نیز خود به دو عصرتقسیم می شود:الف: عصر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) که عصر تشریع و تکمیل شریعت از طریق وحی است. آیه کریمه «الیوم اکملت لکم دینکم...
مائده/سوره۵، آیه۳.
...