تاریخ جدید یزد

[ویکی فقه] تاریخ جدید یزد، کتابی تاریخی درباره یزد به فارسی تألیف احمد بن حسین کاتب یزدی در سده نهم است.
این کتاب در ایام سلطنت جهانشاه قراقوینلو (۸۳۹ـ۸۷۲) نوشته شده است و تا وقایع ۸۶۲ را دربر دارد.

زندگی نامه مؤلف
از زندگی مؤلف اطلاعی در دست نیست؛ ممکن است محمدحسین بن احمد کاتب یزدی ، نگارنده یوسف و زلیخای منثور، پسر او بوده باشد.

محتوای کتاب
تاریخ جدید یزد مشتمل بر دوازده مقاله است.
دو مقاله نخست آن به روایت افسانه مانندِ ساختن زندان در یزد به دست اسکندر و اوضاع آن شهر در دوره ملوک فرس اختصاص دارد.
ده مقاله دیگر درباره سلسله های پس از اسلام است.
قسمت مهم کتاب از فصل هفتم به بعد است، یعنی آنچه به دوره تیموری، به ویژه عهد شاهرخ و فرزندان او که در فارس و یزد حکمروایی می کردند، همچنین جهانشاه قراقوینلو مربوط می شود.

منابع مورد استفاده
...

[ویکی نور] «تاریخ جدید یزد»، تألیف احمد بن حسین بن علی کاتب یزدی تاریخ نگار یزدی سده نهم قمری به زبان فارسی است. این کتاب در ایام سلطنت جهانشاه قراقوینلو (839-872ق) نوشته شده است و تا وقایع 862ق را دربر دارد. از زندگی مؤلف اطلاعی در دست نیست.
تاریخ جدید یزد مشتمل بر دوازده مقاله است. دو مقاله نخست کتاب به روایت افسانه؛ مانندِ ساختن زندان در یزد به دست اسکندر و اوضاع آن شهر در دوره ملوک فرس اختصاص دارد. ده مقاله دیگر درباره سلسله های پس از اسلام است. قسمت مهم کتاب از فصل هفتم به بعد است؛ یعنی آنچه به دوره تیموری، به ویژه عهد شاهرخ و فرزندان او که در فارس و یزد حکمروایی می کردند، همچنین جهانشاه قراقوینلو مربوط می شود.
مؤلف در مقدمه کتاب از کتاب هایی؛ چون تواریخ طبری، ابن جوزی، یافعی، تاریخ گزیده، سیرالملوک نظام الملک، کتاب البلدان یعقوبی، عجایب الاقالیم، جامع الحکایات، تاریخ جهانگیری و تاریخ معینی شاهرخی نام برده که در تألیف کتاب به آن ها نظر داشته است. همچنین در مورد چند سلسله گفته است که تواریخ خاص آن سلسله ها را دیده، اما نام آن ها را نیاورده است. از بعضی «راویان ثقات و پیران کهن سال صادق القول» نیز مطالبی نقل کرده است؛ ولی اساس تألیف کتاب وی تاریخ یزد، نوشته جعفر بن محمد جعفری بوده است. تاریخ یزد جعفری تا وقایع 845ق را دربرگرفته؛ بنابراین تاریخ جدید یزد در مناسبت با وقایع بعد از این تاریخ اهمیت دارد.
تاریخ جدید یزد نسبت به تاریخ یزد مفصّل تر است و مطالبی از جمله قحطی 858ق و سیل 860ق و احداث بقعه امامزاده در 861ق حاصل مشاهدات شخصی مؤلف است.
پس از برآمدن اسلام و گرایش مردم یزد به دین اسلام، عنوان «دارالعباد» یا «دارالعباده» به این شهر داده شد، زیرا «علاءالدوله کالنجار» از ملکشاه سلجوقی تقاضای حکومت یزد را کرده بود، تا در آن جا به عبادت بپردازد.