[ویکی فقه] بیع عینه به خرید کالا به صورت نسیه و فروش نقدی آن به بهای کمتر گفته می شود. عینه از عین به معنای مال موجود است. از این عنوان در باب تجارت سخن رفته است.
این نوع معامله از دیر زمان- برای فرار از ربا در قرض ربوی یا وصول طلب از بدهکار- به دو صورت انجام می گرفته است.۱. شخص نیازمند به نقدینگی برای فرار از ربا با صاحب مال معامله ای به این صورت انجام می دهد: از او به صورت نسیه کالایی گران تر از قیمت نقد (مثلا ده هزار تومان) می خرد؛ سپس در همان جلسه آن را به قیمت کمتر (مثلا هفت هزار تومان) به صورت نقد به فروشنده می فروشد. نتیجه ی این معامله، دستیابی خریدار اوّل- که از او به طالب یا صاحب عینه تعبیر می شود- به هفت هزار تومان نقد و دستیابی فروشنده ی اوّل به سه هزار تومان سود کالای فروخته شده به نسیه است که در سررسید، تحویل بهای کالا قابل وصول می باشد. ۲. طلبکار برای وصول طلب خود از فردی که توان پرداخت بدهی خویش را ندارد کالایی معیّن را نسیه به او می فروشد؛ سپس همان کالا را به بهایی کمتر، نقد از او می خرد تا بدهکار بتواند با پول دریافتی از طلبکار طلب پیشین او را بپردازد.
حکم بیع عینه
بیع عینه در صورتی که معامله ی نخست، مشروط به انجام دادن معامله ی دوم نشود، جایز و مشروع است و نسبت به معامله ی دوم، الزامی بر دو طرف نیست و اگر مشروط گردد، به گونه ای که خریدار ملزم به فروختن و فروشنده ملزم به خریدن باشد معامله صحیح نیست.
این نوع معامله از دیر زمان- برای فرار از ربا در قرض ربوی یا وصول طلب از بدهکار- به دو صورت انجام می گرفته است.۱. شخص نیازمند به نقدینگی برای فرار از ربا با صاحب مال معامله ای به این صورت انجام می دهد: از او به صورت نسیه کالایی گران تر از قیمت نقد (مثلا ده هزار تومان) می خرد؛ سپس در همان جلسه آن را به قیمت کمتر (مثلا هفت هزار تومان) به صورت نقد به فروشنده می فروشد. نتیجه ی این معامله، دستیابی خریدار اوّل- که از او به طالب یا صاحب عینه تعبیر می شود- به هفت هزار تومان نقد و دستیابی فروشنده ی اوّل به سه هزار تومان سود کالای فروخته شده به نسیه است که در سررسید، تحویل بهای کالا قابل وصول می باشد. ۲. طلبکار برای وصول طلب خود از فردی که توان پرداخت بدهی خویش را ندارد کالایی معیّن را نسیه به او می فروشد؛ سپس همان کالا را به بهایی کمتر، نقد از او می خرد تا بدهکار بتواند با پول دریافتی از طلبکار طلب پیشین او را بپردازد.
حکم بیع عینه
بیع عینه در صورتی که معامله ی نخست، مشروط به انجام دادن معامله ی دوم نشود، جایز و مشروع است و نسبت به معامله ی دوم، الزامی بر دو طرف نیست و اگر مشروط گردد، به گونه ای که خریدار ملزم به فروختن و فروشنده ملزم به خریدن باشد معامله صحیح نیست.
wikifeqh: بیع_عینه