بنوموسی
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
بَنوموسی
سه برادر به نام های ابوجعفر محمّد بن موسی، ابوالقاسم احمد بن موسی، و حسن بن موسی، هرسه از دانشوران بلندآوازۀ ریاضی، نجوم و مکانیک قرن ۳ق در حوزۀ بغداد. مشهور است که پدر آنان، موسی بن شاکِر، در جوانی در خراسان به راهزنی مشغول بود، ولی بعد به هندسه و احکام نجوم روی آورد. او در خراسان به خدمت مأمون درآمد و سپس به همراه ملتزمان و ندیمان او به بغداد رفت و منجم بارگاهش شد. پس از مرگ موسی، مأمون، که به ذکاوت سه فرزند او پی برده بود، تربیت آنان را به یحیی بن ابی منصور سپرد. و بدین ترتیب آنان به بیت الحکمه وارد شدند. طولی نکشید که در ریاضی، نجوم و علم حیل (مکانیک) ترقی کردند و با شهرت «اخوان ثلاثه»، ازجملۀ فعال ترین اعضای بیت الحکمه شناخته شدند. آنان، در کنار محمد بن موسی خوارزمی، پژوهش های علمی بیت الحکمه را رهبری می کردند. سه برادر ثروت سرشاری را که به دست آورده بودند صرف گردآوردن نسخه های خطی کتاب های یونانی و ترجمۀ آن ها به عربی کردند. در حال حاضر، از برخی کتاب های پراهمیت یونانی فقط همین ترجمه های عربی برجای مانده است. آنان از همکاری مترجمان بلندآوازه ای همچون حنین بن اسحاق و ثابت بن قره بهره مند بودند. از آن جا که سه برادر در همۀ کارها با یکدیگر مشارکت داشتند، به دشواری می توان سهم هرکدام از آنان را در فعالیت های علمی و آثار شخصی تشخیص داد. امّا به گفته برخی، ازجمله قفطی، برادر بزرگ تر، ابوجعفر محمّد معلومات گسترده تری در هندسه، نجوم و منطق داشته و اصول اقلیدس و مجسطی را به خوبی می شناخته است و حسن در ریاضی و هندسه خبرگی داشت و احمد در حیل (مکانیک) و مسائل فنی چیره دست بود. آثار بسیاری به نام آنان ثبت شده که مهم ترین آن ها عبارت اند از ۱. معرفة مساحة الاشکال البسیطة 'و الکُریة (در مورد مساحت شکل های مسطح و کروی، و تثلیث سینماتیکی زاویه) که گرار دویِ کرمونایی آن را با عنوان Liber trium fratrum de geometria در قرن ۱۲م به لاتین ترجمه کرد؛ ۲. کتاب الحیل (نخستین کتاب دورۀ اسلامی در زمینۀ مکانیک)؛ ۳. تحریر مخروطات ابلونیوس؛ ۴. کتاب الشکل المدور المستطیل (دایرۀ کشیده یا همان بیضی) که مفقود است؛ ۵. کتاب الشکل الهندسی الذی بین جالینوس امره (به نظر می رسد که در این جا جالینوس تحریفی از نام منالاوس باشد) که این اثر نیز از میان رفته است؛ ۶. قَرَسْطُون (رساله ای در مورد نظریۀ توزین و اسباب این کار).
سه برادر به نام های ابوجعفر محمّد بن موسی، ابوالقاسم احمد بن موسی، و حسن بن موسی، هرسه از دانشوران بلندآوازۀ ریاضی، نجوم و مکانیک قرن ۳ق در حوزۀ بغداد. مشهور است که پدر آنان، موسی بن شاکِر، در جوانی در خراسان به راهزنی مشغول بود، ولی بعد به هندسه و احکام نجوم روی آورد. او در خراسان به خدمت مأمون درآمد و سپس به همراه ملتزمان و ندیمان او به بغداد رفت و منجم بارگاهش شد. پس از مرگ موسی، مأمون، که به ذکاوت سه فرزند او پی برده بود، تربیت آنان را به یحیی بن ابی منصور سپرد. و بدین ترتیب آنان به بیت الحکمه وارد شدند. طولی نکشید که در ریاضی، نجوم و علم حیل (مکانیک) ترقی کردند و با شهرت «اخوان ثلاثه»، ازجملۀ فعال ترین اعضای بیت الحکمه شناخته شدند. آنان، در کنار محمد بن موسی خوارزمی، پژوهش های علمی بیت الحکمه را رهبری می کردند. سه برادر ثروت سرشاری را که به دست آورده بودند صرف گردآوردن نسخه های خطی کتاب های یونانی و ترجمۀ آن ها به عربی کردند. در حال حاضر، از برخی کتاب های پراهمیت یونانی فقط همین ترجمه های عربی برجای مانده است. آنان از همکاری مترجمان بلندآوازه ای همچون حنین بن اسحاق و ثابت بن قره بهره مند بودند. از آن جا که سه برادر در همۀ کارها با یکدیگر مشارکت داشتند، به دشواری می توان سهم هرکدام از آنان را در فعالیت های علمی و آثار شخصی تشخیص داد. امّا به گفته برخی، ازجمله قفطی، برادر بزرگ تر، ابوجعفر محمّد معلومات گسترده تری در هندسه، نجوم و منطق داشته و اصول اقلیدس و مجسطی را به خوبی می شناخته است و حسن در ریاضی و هندسه خبرگی داشت و احمد در حیل (مکانیک) و مسائل فنی چیره دست بود. آثار بسیاری به نام آنان ثبت شده که مهم ترین آن ها عبارت اند از ۱. معرفة مساحة الاشکال البسیطة 'و الکُریة (در مورد مساحت شکل های مسطح و کروی، و تثلیث سینماتیکی زاویه) که گرار دویِ کرمونایی آن را با عنوان Liber trium fratrum de geometria در قرن ۱۲م به لاتین ترجمه کرد؛ ۲. کتاب الحیل (نخستین کتاب دورۀ اسلامی در زمینۀ مکانیک)؛ ۳. تحریر مخروطات ابلونیوس؛ ۴. کتاب الشکل المدور المستطیل (دایرۀ کشیده یا همان بیضی) که مفقود است؛ ۵. کتاب الشکل الهندسی الذی بین جالینوس امره (به نظر می رسد که در این جا جالینوس تحریفی از نام منالاوس باشد) که این اثر نیز از میان رفته است؛ ۶. قَرَسْطُون (رساله ای در مورد نظریۀ توزین و اسباب این کار).
wikijoo: بنوموسی
پیشنهاد کاربران
محمد، احمد و حسن سه پسر موسی بن شاکر خراسانی که از دانشمندان و مهندسان ایرانی و مسلمان قرن سوم هجری ( قرن نهم میلادی ) و از پیشروان نهضت ترجمه بوده اند.
ایشان اختراعات زیادی در مهندسی مکانیک سیالات و خودکارسازی داشته اند که بعدها توسط دانشمندان اروپایی مورد اقتباس قرار گرفته است.
... [مشاهده متن کامل]
محمد محقق و مترجم اقلیدس و کتاب مجسطی بطلمیوس بوده و منطق نیز می دانسته است. احمد در مکانیک و حسن در هندسه وارد بوده اند.
احمد اولین مخترع حلقه فیدبک و چندین نوع سوپاپ بوده است که در کتاب الحیل شرح داده شده اند.
بنوموسی پس از مرگ پدر شهردار بغداد آنها را برای تربیت به یحیی بن ابی منصور رئیس دارالحکمه سپرد.
در دارالحکمه با یادگیری زبان یونانی در ترجمه آثار یونانی به عربی شرکت کردند.
آنها پس از مرگ مأمون به کار تحت حکومتهای معتصم، واثق و متوکل ادامه دادند.
در زمان حکومت واثق و متوکل رقابت های داخلی در بیت الحکمه پدید آمد. در یک موقع، بنی موسی با الکندی دشمن شدند و در تعقیب او توسط متوکل نقش داشت.
آنها بعدها توسط متوکل برای ساختن کانال شهر جعفریه به کار گرفته شدند.
تألیفات ریاضی، نجومی، و مکانیکی متعددی بدیشان منسوب است، مهم ترینشان کتاب الفرسطون، کتاب مساحةالاءکر و قِسمةالزوایا بثلاثة اقسام متساویة و وضع مقدار بین المقدارین لتتوالی علی قسمة واحدة می باشد.
تثلیث سینماتیکی زاویه و ترسیم بیضی به طریق معروف به باغبانی در کتاب الشکل المدور المستطیل ( به وسیلهٔ یک ریسمان متصل به دو کانون ) از ابداعات ایشان است.
بسیاری از امور ساخت و مهندسی به ایشان ارجاع می شد که از آن میان به نظارت آنها بر حفر بعضی از نهرهای بزرگ چون نهر جعفریه و نهر عمودابن منجّم در نزدیکی بصره می توان اشاره کرد.
ابن خرداذبه ( ص ۱۰۶ ) و مسعودی ( ص ۱۳۴ ) می نویسند که واثق، خلیفة عباسی، محمدبن موسی را برای تحقیق دربارة اصحاب کهف به سرزمین روم اعزام کرد.
مقدسی ( ص ۲۷۷ ) روایت می کند که واثق محمد بن موسی را برای تحقیق دربارة دیوار ذی القرنین یا سد یأجوج و مأجوج به خزران فرستاد.
دیوار ذوالقرنین یا دیوار گرگان گفته شده این دیوار در ناحیه دریای خزر ایجاد شده و هدف آن سد کردن اقوام ترک و مغول از یورش به ایران بوده است. بقایای دیوار هنوز در شهر دربند موجود هستند.
ایشان اختراعات زیادی در مهندسی مکانیک سیالات و خودکارسازی داشته اند که بعدها توسط دانشمندان اروپایی مورد اقتباس قرار گرفته است.
... [مشاهده متن کامل]
محمد محقق و مترجم اقلیدس و کتاب مجسطی بطلمیوس بوده و منطق نیز می دانسته است. احمد در مکانیک و حسن در هندسه وارد بوده اند.
احمد اولین مخترع حلقه فیدبک و چندین نوع سوپاپ بوده است که در کتاب الحیل شرح داده شده اند.
بنوموسی پس از مرگ پدر شهردار بغداد آنها را برای تربیت به یحیی بن ابی منصور رئیس دارالحکمه سپرد.
در دارالحکمه با یادگیری زبان یونانی در ترجمه آثار یونانی به عربی شرکت کردند.
آنها پس از مرگ مأمون به کار تحت حکومتهای معتصم، واثق و متوکل ادامه دادند.
در زمان حکومت واثق و متوکل رقابت های داخلی در بیت الحکمه پدید آمد. در یک موقع، بنی موسی با الکندی دشمن شدند و در تعقیب او توسط متوکل نقش داشت.
آنها بعدها توسط متوکل برای ساختن کانال شهر جعفریه به کار گرفته شدند.
تألیفات ریاضی، نجومی، و مکانیکی متعددی بدیشان منسوب است، مهم ترینشان کتاب الفرسطون، کتاب مساحةالاءکر و قِسمةالزوایا بثلاثة اقسام متساویة و وضع مقدار بین المقدارین لتتوالی علی قسمة واحدة می باشد.
تثلیث سینماتیکی زاویه و ترسیم بیضی به طریق معروف به باغبانی در کتاب الشکل المدور المستطیل ( به وسیلهٔ یک ریسمان متصل به دو کانون ) از ابداعات ایشان است.
بسیاری از امور ساخت و مهندسی به ایشان ارجاع می شد که از آن میان به نظارت آنها بر حفر بعضی از نهرهای بزرگ چون نهر جعفریه و نهر عمودابن منجّم در نزدیکی بصره می توان اشاره کرد.
ابن خرداذبه ( ص ۱۰۶ ) و مسعودی ( ص ۱۳۴ ) می نویسند که واثق، خلیفة عباسی، محمدبن موسی را برای تحقیق دربارة اصحاب کهف به سرزمین روم اعزام کرد.
مقدسی ( ص ۲۷۷ ) روایت می کند که واثق محمد بن موسی را برای تحقیق دربارة دیوار ذی القرنین یا سد یأجوج و مأجوج به خزران فرستاد.
دیوار ذوالقرنین یا دیوار گرگان گفته شده این دیوار در ناحیه دریای خزر ایجاد شده و هدف آن سد کردن اقوام ترک و مغول از یورش به ایران بوده است. بقایای دیوار هنوز در شهر دربند موجود هستند.
پسران موسی بن شاکر خراسانی به نام های ابو جعفر محمد بن موسی بن شاکر