برگزیدگی امامان

[ویکی فقه] برگزیدگی امامان (قرآن). این مقاله درباره برگزیدگی امامان معصوم علیهم السلام از جانب خدا است.
امامان معصوم علیهم السّلام بندگان برگزیده خداوند بودند:والذی اوحینا الیک من الکتـب.. ثم اورثنا الکتب الذین اصطفینا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرت باذن الله... و آنچه از کتاب به تو وحی کردیم حق است .... سپس این کتاب (آسمانی) را به گروهی از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم (امّا) از میان آنها عده ای بر خود ستم کردند، و عده ای میانه رو بودند، و گروهی به اذن خدا در نیکی ها (از همه) پیشی گرفتند، و این، همان فضیلت بزرگ است!مقصود از «الکتاب» به قرینه آیه پیشین، قرآن است. در روایات مستفیض از امامان معصوم علیهم السّلام نقل شده است که آیه، مربوط به ذریه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم از اولاد فاطمه زهرا علیهاالسّلام است و مرجع ضمیر «فمنهم» احتمال دارد «الذین اصطفینا» و شاید «عبادنا» باشد. در صورت اول، «الذین اصطفینا» ذریه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم هستند و به سه دسته تقسیم می شوند: «ظالم لنفسه» و «مقتصد» و «سابق بالخیرات» که «سابق بالخیرات» امامان علیهم السّلام هستند. روایات بسیاری نیز آن را تایید می کند. بنا بر احتمال دوم، مقصود از «الذین اصطفینا» فقط امامان علیهم السّلام هستند و «فاء» در «فمنهم» در مقام تفصیل و تعلیل است.بدین معنا که چون «عباد» سه دسته اند (ظالم، مقتصد و سابق بالخیرات) ما یک دسته از آنان را برگزیدیم و وارث علم قرآن قرار دادیم. در این صورت منافات ندارد که «الذین اصطفینا» جزو «سابق بالخیرات» نیز باشد. گفتنی است که در بعضی از روایات، بندگان برگزیده، بر امامان علیهم السّلام تطبیق شده است.
تفسیر آیه
ظاهر آیه این است که این گروه های سه گانه در میان" برگزیدگان خداوند" که وارثان و حاملان کتاب الهی هستند می باشند.به تعبیر روشنتر: خداوند پاسداری این کتاب آسمانی را بعد از پیامبرش بر عهده این امت گذاشته، امتی که برگزیده خدا است، ولی در میان این امت گروه های مختلفی یافت می شود: بعضی به وظیفه بزرگ خود در پاسداری از این کتاب و عمل به احکامش کوتاهی کرده، و در حقیقت بر خویشتن ستم نمودند، اینها مصداق" ظالم لنفسه" می باشند.گروهی دیگر تا حد زیادی به این وظیفه پاسداری و عمل به کتاب قیام نموده اند، هر چند لغزش ها و نارسایی هایی در کار خود نیز داشته اند، اینها مصداق" مقتصد" (میانه رو) می باشند.و بالآخره گروه ممتازی وظائف سنگین خود را به نحو احسن انجام داده، و در این میدان مسابقه بزرگ بر همگان پیشی گرفته اند، این گروه پیشرو همان ها هستند که در آیه فوق از آنها به عنوان" سابِقٌ بِالْخَیْراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ" تعبیر شده.
بندگان برگزیده
مفسرین در اینکه منظور از این بندگان خاص چه کسانی هستند اختلاف کرده اند، بعضی گفته اند:" انبیاء هستند". بعضی دیگر گفته اند:" بنی اسرائیل ند، که جزو مشمولین آیه" إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی الْعالَمِینَ" هستند".و بعضی دیگر گفته اند:" امت محمد صلی الله علیه و آله وسلّم هستند که قرآن را از پیغمبر خود ارث برده، و نیز به سوی او بازگشت می کنند، و علمایشان بدون واسطه و بقیه امت به واسطه علما از قرآن بهره مند می شوند". و بعضی دیگر گفته اند:" تنها علمای امت محمد صلی الله علیه و آله وسلّم هستند".بعضی دیگرکه روایات بسیار زیادی از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام بر طبق گفته آنان هست- گفته اند:" مراد از این کسان که اصطفاء شده اند، ذریه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم از اولاد فاطمه (علیهاالسلام) هستند، که جزو آل ابراهیم نیز هستند. و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم هم تصریح فرموده، به اینکه: آنان عالم به قرآن هستند، و نظر ایشان در باره قرآن صائب است.پس بنا بر این، معنای آیه چنین می شود: بعد از آنکه ما قرآن را به تو وحی کردیم- چون کلمه" ثم" معنای تاخیر رتبه را افاده می کند آن را به ذریه تو ارث دادیم، البته آن ذریه ات که ما اصطفایشان کردیم، و از بین همه بندگان آنان را در همان روزی که آل ابراهیم را برمی گزیدیم انتخاب کردیم، و اضافه شدن کلمه" عباد" به کلمه" نا" که نون عظمت است اضافه تشریفی است، و می خواهد به شرافت ذریه اشاره کند.