برات

[ویکی فقه] برات (ابهام زدایی). برات ممکن از در دو معنی به کار رفته باشد: • سند برات، سند پرداخت تعهدات مالی افراد به دیوان• شب برات، شب پانزدهم و به قولی چهاردهم ماه شعبان• شهر برات، از باستانی ترین شهرهای آلبانی• صرف برات، نوعی حواله• فرمان برات، در اصطلاح دیوانی عثمانی گونه ای فرمان از جانب سلطان• ولایت برات، ولایتی در آلبانی
...

[ویکی فقه] برات (فقه). بَرات، سندی تجاری که به موجب آن کسی به دیگری دستور می دهد که مبلغ معینی را در زمان مشخص در وجه یا به حواله کردِ شخص ثالث پرداخت کند. دستور دهنده را برات کش ، برات دهنده یا صادر کننده می نامند؛ کسی که به او دستور داده شده است ، برات گیر یا محال ٌ علیه ، و شخص ثالث دارنده نامیده می شود. این سند از مهم ترین اسناد تجاری و در معاملات بین المللی و داخلی از وسایل مهم پرداخت و کسب اعتبار به شمار می رود.
واژه برات تغییر یافته از واژه عربی «براءه»، به معنای بری الذمه شدن از دین بوده است که در منابع عربی کاربرد دارد، اما کاربرد شکل «برات » نیز در فارسی بسیار کهن است و در سروده های سده ۴ق نمونه دارد.
استفاده تاجران مسلمان از برات
تاجران مسلمان از سده های نخستین اسلامی از اسناد تجاری مشابه برات استفاده می کردند و افرادی به عنوان کاتب ِ برات در ظرایف این کار مهارت یافته بودند. در اوایل قرن ۵ق /۱۱م ، شیخ مفید نمونه ای از یک سندِ برات را به دست داده است . برخی مسائل حقوقی مربوط به برات ، به مناسبت در متون فقه اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است ؛ به عنوان نمونه می توان به این موارد اشاره کرد: پذیرش خط برات بدون نیاز به شهود، حکم خرید و فروش براتهای دولتی ، و به طور ضمنی بحث از اینکه تکرار سند در صورت مشخص بودن وجه صدور آن تأثیری در مضاعف شدن بدهی ندارد. به هر روی ، برات از نظر فقها گونه ای کتبی از حواله بود و به همین سبب ، عمده مباحث نظری آن ، به طور عام در ضمن کتاب الحواله مطرح بوده است .در متون تاریخی نیز به برخی از شرایط صدور برات ، به خصوص براتهای دولتی اشاره شده است ؛ از جمله رشیدالدین فضل الله از ضرورت مهر شدن برات با «آل تمغا» و برخی شرایط دیگر سخن گفته است .
برات در تجارت بین الملل
با رونق تجارت بین الملل در اثر گسترش دریانوردی ، از اوایل سده ۱۳ق /۱۹م بر اهمیت برات به عنوان ابزار مبادلات مالی افزوده شد. از نمودهای این اهمیت ، تدوین کتاب «براتها۱» توسط جوزف استوری ، حقوقدان آمریکایی بود. با توسعه جایگاه برات در تجارت بین دول ، افزون بر توجهی که در قوانین کشوری بدان صورت می گرفت ، تدوین قوانین هم شکل به عنوان یک ضرورت مطرح بود. از اوایل سده ۱۹م ، قوانین مربوط به برات در حوزه قانون گذاری فرانسه و آلمان مورد توجه قرار گرفت و از جمله بخشی از «قانون تجارت ۲» فرانسه مواد بدان اختصاص داده شد.نخستین کوشش برجسته در راستای یکسان سازی قوانین بین دول ، «قانون براتها۳» مصوب ۱۸۸۲م است که افزون بر انگلستان ، حاکم بر روابط تجاری کشورهای مشترک المنافع بود.در حوزه حقوق رومن - ژرمن ، گامهای نخست در دو کنفرانس ِ برگذار شده در لاهه در ۱۹۱۰ و ۱۹۱۲م با رویکرد فرانسوی - آلمانی برداشته شد۴ و گام جدی تر «پیمان ژنو درباره قوانین همسان برای برات و سفته ۵» در ۱۹۳۰ و ۱۹۳۲م بود که به وسیله بیش تر کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای دیگر جهان پذیرفته شد. برای ایجاد وحدت کامل مقررات این سند در تمام جهان حتی در کشورهای انگلیسی - آمریکایی و آمریکای لاتین (که به آن پیمان نپیوسته اند) پیش نویس ضمیمه اول پیمان بین المللی برات و سفته ۶ در بیستمین اجلاس آنسیترال (کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد) (۱۹۸۸م ) تنظیم شده که هنوز به مرحله نهایی نرسیده است .
پیشینه برات در ایران
...

[ویکی فقه] برات (ولایت). بِرات ، ولایت و شهر مرکز آن ، شهری است در جنوب بخش مرکزی آلبانی (جمهوری آلبانی کشوری است در جنوب شرقی قاره اروپا) که قسمتی از اراضی آن کوهستانی است .
سابقه این شهر به سده ۴ق م می رسد. در سده ۲ق م یونانیان این شهر را آنتی پاتریا می نامیدند. در عهد امپراتوری روم شرقی (بیزانس )، این شهر پولخِریوپولیس نامیده شد. از سده ۳ق /۹م هنگامی که صربها حکومت شهر را در دست گرفتند، آن را بلگراد نامیدند. در نوشته ها از چند بلگراد، از جمله بلگراد دانوب (طونا بلغرادی )، بلگراد استولنی (استولنی بلغرادی )، بلگراد اردل (اردل بلغرادی ) و بلگراد آرناؤد (آرناؤد بلغرادی ) یاد شده است . ترکان عثمانی ساکنان آلبانی را «آرناؤد» می نامیدند. از این رو، شهر مذکور «آرناؤد لُغ بلغرادی » خوانده شد. بعدها این شهر برات (براتی ) نامیده شد که برگرفته از نام بلگراد است . شهر برات ، مرکز ولایت برات در کنار رود اوسومی واقع شده که شاخه ای از رود سِمِنی است .
جمعیت شهر
جمعیت شهر در ۱۹۶۷م /۱۳۴۶ش حدود ۲۴ هزار نفر بوده که در ۱۹۹۳م /۱۳۷۲ش به بیش از ۱۴۸ هزار نفر افزایش یافته است («برات ۲»،. (npn. ولایت برات از مراکز باغداری ، تولید انگور و توتون است . صنایع شهر و ولایت شامل کاغذسازی ، تهیه روغن زیتون و سیگار است . در کوچووه نزدیک شهر برات پالایشگاه نفت ساخته شده است .
حضور دولت عثمانی در برات
حضور فعال دولت عثمانی در آلبانی از ۷۸۵ق /۱۳۸۳م آغاز شد. در ۷۹۸ق /۱۳۹۶م یک لشکر ترک به آلبانی حمله کرد و چند شهر از جمله برات را به تصرف در آورد. در ۸۴۷ق /۱۴۴۳م ژرژ کاستریوتا، قهرمان ملی آلبانی که از سوی مراد دوم سلطان عثمانی ، اسکندربیک لقب یافته بود، کوشید تا لشکریان عثمانی را که چندبار شهر برات را به تصرف درآورده ، و قیام مردم آن را سرکوب کرده بودند، از آن جا بیرون راند. در ۸۵۱ق /۱۴۴۷م سلطان مراد دوم به تشویق حمزه بیک برادر زاده اسکندربیک که با عمویش اختلاف پیدا کرده بود، عازم جنگ با اسکندربیک و تصرف آلبانی شد. در نخستین پیکارها لشکریان عثمانی موفق به تصرف برات نشدند، ولی پس از ۸۵۲ق /۱۴۴۸م مراد دوم توانست این شهر را به تصرف درآورد. در این پیکار فرمانده سپاه اسکندربیک که برای نجات وی به آنجا آمده بود، دستگیر، و کشته شد چندی بعد در ۸۵۹ق /۱۴۵۵م که سلطان محمد فاتح بر تخت امپراتوری عثمانی تکیه داشت ، اسکندربیک کوشید تا برات را از تصرف ترکان خارج کند. وی مدتی شهر را در محاصره گرفت ، ولی سرانجام در نتیجه فشار ترکان ناگزیر عقب نشست .
احیای سنتهای فرهنگی
...

برات[ الف] یک سند تجاری است که بر اساس آن فردی از فرد دیگر می خواهد که مبلغی را در وجه یا حواله کرد یک فرد معین یا شخص ثالث در زمان مشخص ( آینده ) بپردازد. به عبارت دیگر نوشته ای است که از طرف طلبکار برای شخص بدهکار صادر می گردد و شخص بدهکار در صورت تأیید آن متعهد می شود که وجه برات را در سررسید معین به طلبکار یا شخص معین پرداخت نماید. . کسی که برات را صادر می کند، برات نویس[ ۱] یا مُحیل یا صادرکننده و کسی که برات را باید بپردازد برات گیر یا مُحالٌ علیه و کسی که مبلغ برات را دریافت می کند، دارندهٔ برات یا مُحالٌ له یا محتال می نامند. برات گیر می تواند پرداخت مبلغ برات را قبول کند یا از پذیرش آن خودداری ( نکول ) کند. برات از مهم ترین اسناد تجاری و از وسایل مهم پرداخت و کسب اعتبار در معاملات بین المللی و داخلی به شمار می رود. ماده ۲۲۳ الی ۳۰۴ قاتون تجارت مصوب ۱۳۱۱ مربوط به برات می باشد.
- منشأ پیدایش برات برای انتقال طلب بوده است. به این ترتیب که و قتی شخصی طلبی از دیگری داشته که هنوز موعد پرداخت آن فرا نرسیده، با انتقال طلب خود به شخصی دیگر امکان یک معامله نسیه را برای خود فراهم می کند و بدین ترتیب باعث صرفه جویی در یک نوبت جابجایی پول می شده است، یا شخص برای جلوگیری از خطرات حمل و نقل پول در سفرهای طولانی پول خود را به شخص دیگری پرداخته و همان مبلغ را از همکار یا دوست آن شخص در شهر مقصد دریافت می کرده است. اما امروزه با تحول در روش های جابجایی پول اهداف صدور برات تغییر کرده و صدور برات لزوماً به معنای انتقال طلب نیست.
- واژه «برات» در فارسی بسیار کهن است، در واقع معنای برات از ظاهر واژه آشکاراست یعنی برای تو و همان حواله است. از آنجاییکه بانک و بانکداری درایران باستان پیشینه ای طولانی دارد انواع سندهای تجاری از جمله برات نیز از چنان پیشینه ای برخوردار می باشند. متأسفانه با توجه به شناخت ناکافی بسیاری از افراد دربارهٔ ریشه واژه های فارسی و تاریخچه آنچه امروز موجود است این واژه ها را عربی می دانند. از جمله واژه برات را که تغییرشکل یافته برائت دانسته وبری الذمه شدن مدیون قلمداد کرده اند. این واژه را می توان درسده های گوناگون و در نوشته های متفاوت از جمله سروده ها مشاهده کرد. واژهٔ برات تغییر یافته از واژهٔ عربی «براءة» به معنای بریءالذمه شدن از دِین است که در منابع عربی کاربرد دارد، اما کاربرد شکل «برات» در فارسی بسیار کهن است و در سروده های سدهٔ ۴ق نمونه دارد. گویندگان فارسی به اعتبار آن که برات نوعی حواله مکتوب است هر حواله یا وارد معنوی را نیز برات نامیده اند. [ نیازمند منبع] مانند:

برات (آلبانی). برات شهری در جنوب - مرکز کشور آلبانی و مرکز استانی به همین نام است.

بَرات
بَرات
سندی که به موجب آن شخص به دیگری دستور می دهد در وعده ای معیّن، مبلغی را به شخص ثالث یا به حواله کرد او بپردازد. دستوردهنده را «برات کش» یا «صادرکننده»، به آن که دستور را دریافت می کند «برات گیر» یا «مُحالٌ علَیه» و به شخص ثالث نیز «دارندۀ برات» گویند. برات سندی تجاری و از نظر شکلی تابع مقررات خاصی است. قانون تجارت در مادۀ ۲۲۳ مندرجات برات را معیّن کرده است از جمله قید کلمۀ «برات» در روی آن، تاریخ تحریر، نام شخصی که باید برات را تأدیه کند، مبلغ برات، تاریخ و مکان تأدیۀ وجه برات، نام شخصی که برات در وجه یا حواله کرد او پرداخت می شود، و تصریح به این که نسخۀ چندم است. در صورتی که برات فاقد یکی از این شرایط باشد مشمول مقررات برات های تجاری نخواهد بود. درگذشته برات به روی کاغذ ساده و با دست نوشته می شد، ولی امروزه وزارت دارایی آن را به صورت چاپی تهیه می کند و در اختیار اشخاص قرار می دهد. صادرکننده پس از امضا یا مُهر برات و الصاق تمبر قانونی، از آن در معاملات برواتی استفاده می کند. برات گیر باید ظرف ۲۴ ساعت از تاریخ ارائه، قبولیِ برات را در خود برات با قید تاریخ نوشته و امضا یا مهر نماید، در غیر این صورت نُکول محسوب می شود. نکول وقتی تحقق می یابد که تصدیق نامه ای موسوم به اعتراض نکول رسماً تنظیم شود. پس از اعتراض نکول برات دهنده و ظَهرنویس ها باید به درخواست دارندۀ برات ضامنی برای تأدیه وجه آن در سَر وعده بدهند و یا وجه آن همراه با مخارج اعتراض نامه را تأدیه کنند. انتقال برات به وسیلۀ ظهرنویسی انجام می شود. دارندۀ برات مکلف است پرداخت یا قبولی آن را ظرف یک سال از تاریخ برات مطالبه کند، وگرنه حق رجوع به ظهرنویس ها را ندارد و باید در روز وعده وجه آن را مطالبه کند. اعتراض نامه ای که در موارد نکول، امتناع از قبول یا نکول و عدم تأدیه به عمل می آید در یک نسخه تنظیم و به دستور دادگاه توسط مأمور اجرا به مُحالٌ علیه، اشخاصی که در برات برای تأدیه معیّن شده اند و شخص ثالثی که برات را قبول کرده است ابلاغ می شود. به براتی که در سَرِ وعده پرداخت نشود و نسبت به آن اعتراض شود برات رجوعی گویند. انواع برات عبارت اند از برات ارزی، برات اسنادی، برات خارجی، برات داخلی، برات دیداری یا رؤیتی یا عندالمطالبه، برات مدت دار، برات مشروط، و برات وصولی.