بافت دهی

بافت دهی یا تکسچرایزینگ به مجموعه عملیاتی گفته می شود که در آن الیاف مصنوعی نظیر پلی استر، نایلون، آکریلیک و نظیر آن، خواصی را به دست می آورند که به ویژگی های الیاف طبیعی نظیر پنبه، پشم، ابریشم و غیره نزدیک می گردند، [ ۱] به این معنی که از دیدگاه زیر دست ( لمس پارچه ) ، ظاهر و نوع بافت به الیاف مناسب برای تولید منسوجات، تبدیل می گردند. به عبارتی دیگر بافت دهی را می توان به مجموعه فرایندهایی تعریف نمود که جهت آماده ساختن الیاف مصنوعی برای تولید منسوجات، به کار می روند. الیاف مصنوعی که بافت دهی می شوند خاصیت فنریت شان بیشتر می گردد. [ ۲] از نخ های بافت دهی شده در تولید پوشاک گرم که دارای قدرت عایق بندی گرمایی بالایی هستند، استفاده می شود. نخ های استرچ توسط روش های گوناگونی مانند جعبه تراکمی، جت هوای داغ، لبه، بافت و شکافت، چرخ دنده، ضربه، تاب حقیقی و تاب مجازی بافت دهی و تولید می گردند. بافت دهی در حقیقت وسیله ای است که طول مستقیم الیاف مصنوعی مثل نایلون، پلی استر یا پلی پروپلین را برای همیشه به شکل های مختلف مثل فنر، حلقه یا زیگزاگی شکل درمی آورد، بدون اینکه تدوام طول الیاف را تحت تأثیر قرار دهد. نخ های الیاف صاف و بافت دهی نشده به دلیل نداشتن حجم، برای تولید پوشاک مناسب نبوده و به طور کلی کاربردهای محدودی دارند.
پیش از ابداع روش های بافت دهی مهندسان و کارشناسان نساجی برای برطرف کردن اشکالات و معایب الیاف مصنوعی نظیر کمی جذب رطوبت، عدم حفظ گرمای بدن انسان، عدم کارایی به عنوان عایق گرمایی، ناتوانی در تبخیر از بدن انسان به خارج از لباس، نرمی و لغزندگی زیاد، چرب بودن سطوح آن ها و درخشش زیاد، الیاف استاپل را که مخلوط الیاف مصنوعی و طبیعی را در خود جای داشت، تولید کردند، اما این اصلاحات کافی نبود و کارشناسان همچنان با نقص کرک شدن منسوجات، روبه رو بودند. [ ۲] پس از آن مهندسین نساجی به فکر تولید نخ های بافت دهی شده افتادند. با توجه به اینکه تولید انبوه الیاف مصنوعی از سال ۱۹۴۰ آغاز گردید، می توان دریافت که بافت دهی یکی از اعضاء جوان خانواده صنعت نساجی می باشد که بخش زیادی از تحقیق را به خود معطوف ساخته است و در آینده نیز پیشرفت های زیادی خواهد نمود. بافت دهی کردن نخ به روش جعبه تراکمی توسط بنکرافت Bancroft در سال ۱۹۴۵ پایه گذاری گردید. [ ۱] دستگاه های جت بافت دهی کننده هوا برای اولین بار در سال ۱۹۵۲ به ثبت رسید و در سال ۱۹۵۴ به نام تاسلان ۹ به بازار عرضه شد و تا اوایل دهه هفتاد میلادی مورد استفاده قرار می گرفت. از آن انواع دیگر جت بافت دهی کننده هوا می توان به تاسلان ۱۱، ۱۴ و ۱۰ اشاره کرد که به ترتیب بین سال های ۱۹۵۴ تا ۱۹۷۰ میلادی تکامل یافته و روانه بازار شدند. بافت دهی در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی با سرعت زیادی رشد نمود و باعث به کار گیری بیشتر نخ های فیلامنت مصنوعی با محدوده کاربرد بسیار وسیع گردید. این محدوده شامل تریکوبافی، پارچه های بافته شده، کفپوش، مبلمان و اخیراً پارچه های کت و شلوار می گردد. هرچند سرعت رشد بافت دهی کاهش پیدا کرده است ولی هنوز کاربردهای جدیدی برای نخ های بافت دهی شده پیدا می شود. در سال ۱۹۶۱ شرکت پونت برای نخستین بار روش بافت دهی گره زنی داخلی را به ثبت رساند که این در حقیقت ۶ سال پس از حق ثبت سامانه بافت دهی هوا می باشد. [ ۱] در سال ۱۹۷۹ شرکت موراتا دستگاه بافت دهی تاب دهنده اصطکاکی تسمه ای را برای نخستین بار در نمایشگاه ایتما به معرض نمایش گذاشت. در همین نمایشگاه نیز در سال ۱۹۸۷ شرکت های ریتر - اسکراگ و RPR دستگاه تاب دهنده سیلندری Hitorq را به نمایش گذاشتند. [ ۲] در همان سال در نمایشگاه ایتما نوع خاصی از بافت دهی گره زنی نمایش داده شد، که از مخلوط کردن نخ های فیلامنتی با نخ های ریسیده شده استفاده می گردید. [ ۱] در یک دستگاه بافت دهی ممکن است واحد حرارتی، به منظور بالا بردن درجه حرارت نخ تابیده شده و نگهداری حرارت برای مدت معین، جهت شکستن پیوندهای بین مولکولی تحت تنش، تعبیه گردد، تا سال ۱۹۷۵ واحدهای الکتریکی برای نیل به این هدف استفاده می شد، [ ۱] اما بعد از آن واحدهای حرارتی جدیدتر میعانی که همچنین به عنوان سامانه های فاز بخار شناخته می شوند مورد استفاده قرار می گیرند.