اواریست گالوا

اواریست گالوا ( به فرانسوی: Évariste Galois ) ( زاده ۲۵ اکتبر ۱۸۱۱ – درگذشته ۳۱ مه ۱۸۳۲ ) ریاضی دان و انقلابی فرانسوی بود. گالوا از پیشگامان مطالعه نظریه گروه ها است؛ و با کارهای او بود که نقطه عطفی در جبر ایجاد شد و محاسبات اهمیت خود را از دست دادند و به جای آنها مفاهیم و ساختارهایی همانند گروه، حلقه و میدان اهمیت پیدا کردند. از دستاوردهای مهم نظریه گالوا حل چند مسئلهٔ مشهور بود که از زمانهای دور مطرح بودند. یکی از آنها اثبات این مطلب است که حل جبری کلی ( به کمک رادیکال ها ) برای چندجمله ای های درجهٔ پنجم و بالاتر وجود ندارد. همین طور با کمک نظریات گالوا ثابت شد مسئله های کهن تثلیث زاویه و تربیع دایره حل ناپذیر هستند. او یک جمهوری خواه سرسخت بود و به شدت درگیر آشفتگی های سیاسی بود که انقلاب ۱۸۳۰ فرانسه را احاطه کرد. در نتیجه فعالیت های سیاسی او، بارها دستگیرشد و یک حکم چند ماه زندان را سپری کرد. به دلایلی که هنوز مبهم باقی مانده است، اندکی پس از آزادی از زندان در یک دوئل جنگید و بر اثر جراحاتی که متحمل شده بود جان سپرد. [ ۱]
اواریست گالوا ( Evariste Galois ) در ۲۵ اکتبر سال ۱۸۱۱ در بورگ - لا - رن در نزدیکی پاریس فرانسه متولّد شد. پدرش نیکلا - گابریل ( به فرانسوی: Nicolas - Gabriel Galois ) جمهوری خواه و رئیس حزب لیبرال دهکده شان بود که بعد از بازگشت لوئی هجدهم به تخت، در سال ۱۸۱۴ شهردار شد. مادرش، آدلاید ماری ( به فرانسوی: Adélaïde - Marie Galois ) دختر یک مشاور حقوقی بود و متون لاتین را با فصاحت می خواند و طرفدار تعلیم و تربیت مذهبی و سنتی بود.
در ۱۲ سال اول زندگی، مادرش گالوا را به طور منظم و خوبی تعلیم می داد. دوران کودکی گالوا، ظاهراً دوران خوشی بوده است. در ۱۰ سالگی از کالج رِن به وی پذیرش داده شد ولی مادرش ترجیح داد که وی را در خانه نگه دارد. در اکتبر سال ۱۸۲۳ وارد دبیرستان «لوئی - لو - گِران» شد. در ترم اول، دانش آموزان اعتصاب کرده و از خواندن سرود در مراسم سر باز زدند و ۱۰۰ نفر از آنان اخراج شدند.
گالوا در دو سال اول مدرسه خوب ظاهر شد و جایزه گرفت، اما بعداً کم حوصله و مجبور شد که کلاس های سال آخر را تکرار کند و این امر ملال خاطر وی را بدتر کرد. در همین دوره بود که گالوا به ریاضیات علاقه مند شد. او به نسخه ای از نوشته لُژاندر به نام «اصول هندسه» برخورد که محتوای آن، اصول اقلیدسی هندسه متداول در مدرسه را نقض می کرد. گفته می شود که وی این نوشته را شبیه یک داستان خواند و با یک مرتبه خواندن بر آن مسلّط شد. کتاب های درس جبر دبیرستان در حد شاهکار لژاندر نبودند، لذا گالوا به مقالات علمی لژاندر و آبل روی آورد. در ۱۵ سالگی مطالبی را مطالعه می کرد که برای ریاضی دانان حرفه ای نوشته شده بود. این کار باعث عدم اشتیاق به مطالب درسی شد و به نظر می رسد که رغبتش به فراگیری مطالب درسی از بین رفته باشد. معلمانش او را درک نمی کردند و با تکبر وی را طرد می کردند.