اماسیه

آماسیه. آماسیه یا آماسیا ( به ترکی استانبولی: Amasya ) شهری است در شمال کشور ترکیه که در استان آماسیه واقع شده است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۰ میلادی ۹۹٬۹۰۵ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۸۶٬۶۶۷ نفر بوده است. [ ۱] [ ۲]
آماسیه در میان کوه های سواحل دریای سیاه، و راه باریکی بر کرانهٔ رودخانهٔ یشیل ایرماق قرار دارد. همچنین این منطقه بر فراز ساحل دریای سیاه قرار دارد و ازنظر آب و هوا مناسب رشد درختان سیب است که این منطقه برای آن مشهور گشته است.
اماسیه یا اماصیه در زمان سلجوقیان از مراکز حکومت آن ها شمرده می شد. مستوفی نقل می کند که سلطان علاءالدین کیقباد آن را دوباره بنا کرده است. ابن بطوطه که از آنجا عبور کرده گوید که شهری بزرگ است دارای کوچه های گشاد و بازارهای نیکو و اطرافش باغات خرم وجود دارد که از چرخاب های کنار رودخانه سیراب می شود. در زمان ابن بطوطه این شهر به سلطان بین النهرین تعلق داشته و ساکنین آن شیعه ی متعصب بوده اند. [ ۳]
در این منطقه در سال ۱۵۵۵ میلادی قرارداد صلحی میان شاه طهماسب اول صفوی و سلطان سلیمان قانونی بسته شد که به نام قرارداد آماسیه یا «صلح الخیر» معروف است.

آماسیه.
(یا: آماسیا) ولایت و شهری در آناتولی شمالی، بر کرانۀ نهر توقات (توکات سویو)، شاخۀ اصلی رودخانۀ یِشیل ایرماق، در ترکیۀ کنونی. آماسیا نزدیک کوه فرهاد (فرهاد داغ) واقع شده و به باور عامۀ مردم فرهاد کوه کن بنیادگذار این شهر بوده است. در ۷۱۲م اعراب برای مدتی کوتاه آن جا را تصرف کردند. در قرن ۱۱م زیر سلطۀ خاندان حکومتگر دانشمندیه بود. قلیچ ارسلان دوم، آماسیا را ضمیمۀ قلمرو خود کرد. سپس نوبت حکومت به مغولان رسید. بایزید عثمانی اول، شهر را به تصرّف درآورد. تیمور پس از جنگ ملازگرد آن جا را گرفت، اما دوباره عثمانیان مسلط شدند. در زمان سلجوقیان از مراکز مهم فرهنگی آناتولی بود. یونانیان در این ناحیه استحکاماتی برپا کرده بودند، و رومیان به مرمت آن همت گماشتند. سلجوقیان و عثمانیان نیز در تعمیر آن کوشیدند، اما اکنون تنها ویرانه های آن برجاست. مسجد بورمالی به فرمان کیخسرو سلجوقی دوم در آماسیا ساخته شد. یک مدرسه نیز در آن دوره بنا شده بود. بناهای مهمی به ویژه از دورۀ سلجوقی در این شهر بوده که اغلب آن ها در زلزله و آتش سوزی نابود شده اند. از مشاهیر آماسیه حافظ محمد ثبات الدین (۱۳۰۹ـ۱۳۵۷ق) است که به فارسی، عربی، کردی و ترکی شعر می گفته و دیوان اشعارش محفوظ مانده است.