الوافی

[ویکی اهل البیت] کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: کافی، کتاب من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار گرد آمده است.
او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد.
مرحوم فیض برای کوتاه کردن کتاب گسترده وافی، کتابی در دو جزء به نام شافی در سال 1082 ق تالیف و به پایان رسانید و آن گاه کتابی به نام نوادر الاخبار در تکلمه کتاب شافی پدید آورد.
محمد که مشهور به ملا محسن می باشد و ملقب به فیض است که در چهاردهم ماه صفر سال 1007 ق. در یکی از معروفترین خاندان علم، عرفان و ادب، که سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می رسد در کاشان به دنیا آمد.
پدرش رضی الدین شاه مرتضی (950 - 1009 ق) فقیه، متکلم، مفسر و ادیب در کاشان حوزه تدریس داشته و از شاگردان ملا فتح الله کاشانی (متوفی 988 ق) و ضیأالدین محمد رازی (متوفی 1091 ق) بوده است.
مادر او زهرا خاتون (متوفی 1071 ق) بانویی عالم و شاعر، دختر ضیاءالدین العرفا رازی (از عالمان بزرگ شهر ری) بوده است. جد فیض تاج الدین شاه محمود فرزند ملا علی کاشانی، عالم و عارفی شاعر از ناموران زمان خویش در کاشان بوده و در آن جا مدفون است.

[ویکی نور] الوافی، به زبان عربی، اثر فیض کاشانی ، اولین جامع حدیثی در دوره متأخران می باشد.
مؤلف، برای نوشتن این اثر سترگ، نه سال و یک ماه وقت گذاشته و در سال 1068ق، آن را به اتمام رسانده است.
وی، در مقدمه ای که بر کتاب نگاشته، انگیزه خود را از تألیف این کتاب، به شرح ذیل بیان می دارد:
در بین علما، سیّد بحر العلوم طباطبایی توجه ویژه ای به الوافی داشته، آن را تدریس می کرده و از شاگردش جواد بن محمد علی، صاحب مفتاح الکرامة خواسته است تا تقریرات آن درس را جمع کند.
کتاب الوافی، دارای یک مقدمه و چهارده کتاب و یک خاتمه است. تعداد باب های آن، بر طبق شمارش مرحوم آقا بزرگ، 273 باب و شماره احادیث آن، به حدود پنجاه هزار حدیث می رسد.

[ویکی فقه] الوافی (کتاب). «الوافی»، به زبان عربی، اثر فیض کاشانی، اولین جامع حدیثی در دوره متاخران می باشد. مؤلف، برای نوشتن این اثر سترگ، نه سال و یک ماه وقت گذاشته و در سال ۱۰۶۸ ق، آن را به اتمام رسانده است.
وی، در مقدمه ای که بر کتاب نگاشته، انگیزه خود را از تالیف این کتاب، به شرح ذیل بیان می دارد:۱. هیچ یک از کتب اربعه به تنهایی برای مراجعه کننده کافی نیست، زیرا برخی از روایات مهم، در آنها ذکر نشده است.۲. مراجعه به این کتب و به دست آوردن روایات مورد نظر، بسیار مشکل است، زیرا عنوان ابواب دچار اختلاف و ناهم گونی است (برخی از احادیث را در باب مناسب خود نیاورده و در جای دیگری ثبت کرده اند. گاهی بین روایاتی که تفریق بین آنها بهتر بود، جمع کرده اند و یا بالعکس، روایاتی را که در مورد موضوع واحد هستند و باید در یک باب جمع آوری شوند، در چند باب آروده اند).۳. برخی از روایات، در کتب اربعه تکرار شده اند و این، سبب ضخامت و حجم فراوان آنها شده است.در بین علما، سید بحر العلوم طباطبایی توجه ویژه ای به الوافی داشته، آن را تدریس می کرده و از شاگردش جواد بن محمدعلی، صاحب مفتاح الکرامة خواسته است تا تقریرات آن درس را جمع کند.
ساختار
کتاب الوافی، دارای یک مقدمه و چهارده کتاب و یک خاتمه است. تعداد باب های آن، بر طبق شمارش مرحوم آقا بزرگ، ۲۷۳ باب و شماره احادیث آن، به حدود پنجاه هزار حدیث می رسد.این کتاب، مشتمل بر تمام احادیث موجود در کتب اربعه شیعه (الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار) می باشد. مرحوم فیض، در این کتاب، علاوه بر جمع آوری این روایات، سعی کرده است تا متون روایات را شرح و مشکلات موجود در آنها را برطرف سازدفیض، در این کتاب و سایر کتب فقهی و حدیثی خود، مانند معتصم الشیعة و مفاتیح الشرائع ترتیب نوینی پیش گرفته و با ادغام پاره ای از ابواب، در برخی دیگر و جابه جا کردن آنها، تدوین جدیدی را برای فقه و حدیث پدید آورده است. وی با الهام از شیوه غزالی در احیاء علوم الدین، فقه را در دو بخش قرار داده: یکی در فن عبادات و سیاسات و دیگری در فن عادات و معاملات.
گزارش محتوا
...

[ویکی شیعه] الوافی (کتاب). اَلْوافی، کتابی حدیثی به زبان عربی اثر فیض کاشانی است. این کتاب دربرگیرنده تمام احادیث کتب اربعه شیعه و اولین جامع حدیثی در دوره متأخران است. فیض کاشانی در این کتاب سعی کرده است علاوه بر جمع آوری روایات، شرح و مشکلات موجود در آنها را برطرف سازد. این کتاب که دارای چهارده باب است به جهت امتیازات و ویژگی ها همواره مورد توجه عالمان متأخر بوده و شروح و حواشی فراوانی بر آن نگاشته اند.
محمد بن مرتضی بن محمد، معروف به ملا محسن کاشانی و ملقب به فیض است. او ـ که محدث، فیلسوف، عارف، فقیه و ادیب بود ـ در چهاردهم صفر سال ۱۰۰۷ق به دنیا آمد و در بیست و دوم ربیع الآخر سال ۱۰۹۱ق دار دنیا را وداع گفت و در کاشان به خاک سپرده شد.
مؤلف می نویسد: من آن را «الوافی» نامیدم؛ زیرا در زمینه آوردن روایات و مباحث مهم و نیز تبیین جمله های مبهم احادیث، حقّ مطلب را به طور کامل وفا نموده و به جای آورده است.

رجوع شود به:وافی (۲)