الفضائل

[ویکی اهل البیت] اسم دقیق او ابوالفضل شاذان ابن جبرئیل بن اسماعیل القمی است.
از تاریخ تولد و وفات ایشان اطلاعی در دست نیست اما از کتاب تراجم معلوم می شود که ایشان از اعلام قرن ششم و متولد مدینه می باشد. بعضی ها می گویند سال 583 هجری مدتی در دمشق بوده است. تاریخ وفات ایشان نیز در دست نیست. بعضی ها می گویند که ایشان قبل از سال 604 وفات کرده و بعضی می گویند حدود سال 660 وفات کرده است.
سید احمد بن محمد الموسوی، جبرئیل ابن اسماعیل القمی که پدر ایشان بوده است، جعفر الدر وریستی و...
تعداد زیادی ذکر شده معروفترین آن ها: الحسن بن الدربی، محمد بن جعفر المشهدی مولف المزار الکبیر، محیی الدین بن الزهره.
کتاب ازاحه العله فی معرفه القبله من سائر الاقالیم، کتاب تفحه المولف الناظم و عمده المکلف الصائم، کتاب درر المناقب فی فضائل علی بن ابیطالب، کتاب الروضه، کتاب الفضائل.

[ویکی فقه] الفضائل (کتاب). الفضائل منسوب به ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمی از علمای قرن ششم هجری در موضوع فضائل و مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام است.
با توجه به مقام اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و ضرورت تالیف درباره فضائل و مناقب آن بزرگواران بسیاری از علمای شیعه در این موضوع آثاری از خود بر جای گذاشته و در آن روایاتی را جمع آوری نموده اند.از اولین کسانی که در این زمینه و با این نام کتاب نوشته اند ابان بن تغلب صحابی امام ششم و علی بن مهزیار اهوازی از وکلای امام یازدهم هستند.
تردید در مؤلف
به رغم شهرت انتساب این کتاب به شاذان بن جبرئیل ، بزرگانی چون شیخ آقا بزرگ در الذریعة و سید محسن امین در اعیان الشیعة درباره مؤلف این اثر تردید دارند. چون شاذان بن جبرئیل از بزرگان قرن ششم هجری بوده و در اجازه ای که به بعضی از شاگردان خود داده تاریخ ۵۸۴ را ذکر کرده است. همچنین در ۵۴۸ هجری، ابن زهره از او روایت نقل می کند. تاریخ تدوین کتاب دیگرش ازاحة العلة نیز ۵۵۸ هجری می باشد.از طرفی کتاب الفضائل در نیمه قرن هفتم نوشته شده چون مؤلف از حیات خود در تاریخ ذی قعده سال ۶۵۱ یاد می کند یا زمان اخذ برخی احادیث کتاب را سال ۶۵۲ بیان کرده است.به نظر آقابزرگ نویسنده این کتاب مشخص نیست.
ایرادات وارد بر کتاب
کتاب حاضر متاسفانه فصل بندی خوبی ندارد و مصنف تنها با کلماتی مانند «خبر آخر» مطالب را جدا کرده و فقط در چند مورد عناوینی مانند «حدیث مولد النبی صلی الله علیه وآله» دارددر هر حدیث ابتدا منبع و سپس سلسله سند آمده و از هر گونه توضیح و تحلیل خالی است.کتاب فضائل از حجمی اندک برخوردار است و مکرر چاپ شده است.