الذریعه الی اصول الشریعه

[ویکی فقه] الذریعة إلی أصول الشریعة (کتاب). «الذریعة الی اصول الشریعه، تالیف سید مرتضی علم الهدی است.» اثر حاضر اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعه امامیه است که مسائل اصول فقه را از مسائل اصول دین جدا کرده است؛ در حالی که در کتبی که قبل از این کتاب تالیف می شد، مسائل اصول فقه و اصول دین به یکدیگر خلط می شده است. کتاب با تصحیح، مقدمه، و تعلیقات استاد ابوالقاسم گرجی در دو جلد به زیور طبع آراسته شده است.
مولف در این کتاب در هر مساله آراء دانشمندان عامه را نقل و ادله ایشان را به تفضیل ذکر کرده و در مقام نقد برآمده و بالاخره مختار خود را با تحقیقی کافی و وافی اثبات کرده است.

[ویکی اهل البیت] الذریعة الی اصول الشریعة. سید مرتضی علم الهدی.(م 436 ق)
این کتاب در اصول فقه نوشته شده و دارای 14 باب است. هر باب نیز مشتمل بر چندین فصل می باشد.
این کتاب از دو جهت بسیار حائز اهمیت است: 1 - از این جهت که اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعه امامیه است و قبل از تألیف این کتاب، کتاب کاملی در اصول فقه امامیه - خصوصا با روشی که در این کتاب به کار برده شده - در دست نیست. بنابراین کتاب «الذریعة» را باید مهمترین و قدیمی ترین منبع اصول فقه شیعه امامیه دانست.
سید مرتضی در این کتاب علاوه بر نظریات بزرگان شیعه، آراء برخی علمای اهل سنت همچون «ابوحنیفه» و «شافعی» و «جبائیان» و امثال آنان را هم نقل کرده است. ایشان در هر مسأله از مسائل علم اصول - مانند سایر علوم - دارای نظری متین و رأیی وزین است و باید تألیف این کتاب را مبدأ تاریخ استقلال علم اصول شیعه امامیه دانست.
2 - سید مرتضی در این کتاب - چنانکه خود در مقدمه می گوید - مسائل اصول فقه را از مسائل اصول دین جدا کرده، در حالی که در کتابهای قبل از آن، مسائل اصول فقه و اصول دین با یکدیگر خلط می شده است.
سید مرتضی در این کتاب، در هر مسأله آراء دانشمندان عامه را نقل کرده و ادله ایشان را به تفصیل ذکر می کند و در مقام نقد بر آمده و سپس مختار خود را با تحقیقی کافی و کامل اثبات می کند. در برخی موارد نیز نظر بعضی از اهل سنت را صحیح دانسته و ادله آن را تأیید کرده، یا ادله جدیدی برای آن اقامه می کند.

[ویکی شیعه] الذریعة الی اصول الشریعة (کتاب). الذریعه الی اصول الشیعه در اصول فقه شیعۀ امامیه. این کتاب از آثار سید مرتضی است و اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعۀ امامیه است

[ویکی اهل البیت] ابوالقاسم، علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی علم الهدی (355-436 هجری قمری).
این کتاب در اصول فقه نوشته شده و دارای 14 باب است. هر باب نیز مشتمل بر چندین فصل می باشد.
این کتاب از دو جهت بسیار حائز اهمیت است:
سید مرتضی در این کتاب، در هر مسأله آراء دانشمندان عامه را نقل کرده و ادله ایشان را به تفصیل ذکر می کند و در مقام نقد بر آمده و سپس مختار خود را با تحقیقی کافی و کامل اثبات می کند. در برخی موارد نیز نظر بعضی از اهل سنت را صحیح دانسته و ادله آن را تأیید کرده یا ادله جدیدی برای آن اقامه می کند.
او تمام مسائل علم اصول را چنانکه در کتب عامه مطرح است - و شاید به همان ترتیب - طرح کرده و آن طور که شایسته است و مذهب امامیه اقتضا دارد درباره آن ها بحث و تحقیق کرده و حتی در اطراف مسائلی مثل قیاس که حجیت آنها برخلاف نظر شیعه امامیه است به تفصیل سخن رانده و ادله مخالف و مقتضای مذهب را آنچنان که شایسته بوده بیان کرده است.
تأثیر آراء سید مرتضی در نظرات دانشمندان پس از او به خوبی در تألیفات آنان مشهود است. در بسیاری از مسائل آراء او در کتب نقل شده و در بسیاری موارد عین عبارات او را نقل کرده اند.
«عدة الأصول» شیخ طوسی که یکی از مهمترین منابع و اصول شیعه امامیه است غالباً نظرات و استدلالهای سید مرتضی را ذکر کرده و در بیشتر موارد همان تعبیرات را نیز با کمی اختلاف بکار برده است.
برخی آراء سید مرتضی بدین قرار است:

[ویکی نور] «الذریعة الی اصول الشریعه»، تألیف سید مرتضی علم الهدی به زبان عربی است.
اثر حاضر اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعه امامیه است که مسائل اصول فقه را از مسائل اصول دین جدا کرده است؛ در حالی که در کتبی که قبل از این کتاب تألیف می شد، مسائل اصول فقه و اصول دین به یکدیگر خلط می شده است. کتاب با تصحیح، مقدمه، و تعلیقات استاد ابوالقاسم گرجی در دو جلد به زیور طبع آراسته شده است.
مولّف در این کتاب در هر مسأله آراء دانشمندان عامه را نقل و ادله ایشان را به تفضیل ذکر کرده و در مقام نقد برآمده و بالاخره مختار خود را با تحقیقی کافی و وافی اثبات کرده است.
جلد اوّل کتاب؛ شامل شش باب است که اینک به بیان محتوای هر کدام از آنها می پردازیم:
باب اوّل در خطاب و اقسام و احکام آنست: در این باب درباره حقیقت و مجاز جواز اشتراک و وقوع آن، جواز استعمال لفظ در بیشتر از یک معنی، عدم اعتبار ظن در اصول فقه بحث می کند. ایشان در باب استعمال لفظ در بیشتر از یک، معنی به جواز قائل است، چه معانی که لفظ در آنها استعال شده، همه حقیقی می باشند و چه بعضی حقیقی و بعضی مجازی وی تصریح می کند که امتناع یا از ناحیه معبر است و یا از ناحیه عبارت. قسم اوّل صحیح نیست، چون لزوم می آید که اراده دو معنی حتّی با فقد عبارت نیز مستحیل باشد؛ در حالی که می دانیم صحیح است. صورت دوّم نیز صحیح نیست، زیرا برحسب وضع، لفظ عبارت از هر دو معنی گردیده، پس مانعی نیست که مقصود از آن هر دو باشد. به نظر سیّد یکی از علائم حقیقت، مجرّد استعمال است. به عقیده وی هر گاه دلیلی بر مجازیت قائم نشود ظاهر از استعمال لفظ در معنی حقیقت است و بر این اصل اموری را مترتب ساخته است.

[ویکی فقه] الذریعه الی اصول الشریعه (کتاب). «الذریعة الی اصول الشریعه، تالیف سید مرتضی علم الهدی است.» اثر حاضر اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعه امامیه است که مسائل اصول فقه را از مسائل اصول دین جدا کرده است؛ در حالی که در کتبی که قبل از این کتاب تالیف می شد، مسائل اصول فقه و اصول دین به یکدیگر خلط می شده است. کتاب با تصحیح، مقدمه، و تعلیقات استاد ابوالقاسم گرجی در دو جلد به زیور طبع آراسته شده است.
مولف در این کتاب در هر مساله آراء دانشمندان عامه را نقل و ادله ایشان را به تفضیل ذکر کرده و در مقام نقد برآمده و بالاخره مختار خود را با تحقیقی کافی و وافی اثبات کرده است.
گزارش محتوا
۱. ↑ الذریعة الی اصول الشریعه، سید مرتضی، ج۱، ص۲.۲. ↑ الذریعة الی اصول الشریعه، سید مرتضی، ج۱، ص۷.۳. ↑ الذریعة الی اصول الشریعه، سید مرتضی، ج۱، ص۱۰.۴. ↑ الذریعة الی اصول الشریعه، سید مرتضی، ج۱، ص۲۷.۵. ↑ الذریعة الی اصول الشریعه، سید مرتضی، ج۲، ص۱.
منبع
...

[ویکی شیعه] الذریعه الی اصول الشریعه (کتاب). الذریعه الی اصول الشیعه در اصول فقه شیعۀ امامیه. این کتاب از آثار سید مرتضی است و اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعۀ امامیه است
این کتاب از دو جهت اهمیت دارد: