احکام اهل بغی

[ویکی فقه] این نوشتار در مورد احکام اهل بغی از جمله کفر و اسلام، سازش یا جنگ با باغیان و تعقیب یا عدم تعقیب باغیان و غیره می باشد.
در آیه ۹ حجرات از طغیان گروهی از مسلمانان بر ضد مسلمانان دیگر و یکی از مصادیق مهم بغی سخن به میان آمده است: «و اِن طَائِفَتانِ مِنَ المُؤمِنینَ اقتَتَلوا فَاَصلِحوا بَینَهُما». به روایتی این آیه درباره نزاع و درگیری دو طایفه اوس و خزرج نازل شد. روایتی دیگر شأن نزول آیه فوق را نزاع زن و شوهری دانسته که هر یک قبیله خود را برای پشتیبانی از خویش فرا خواند. برخی گفته اند که آیه مذکور درباره نزاع عبد الله بن ابیّ منافق با عبد الله بن رواح نازل شد که درباره مسئله ای مربوط به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) با یکدیگر به مقابله و نزاع پرداخته، هریک قبیله خود را به یاری طلبیدند.
آیه مذکور مستند احکام فقهی باغیان
با این همه غالب مفسران و فقهای شیعه و اهل سنت آیه مذکور را مستند احکام فقهی باغیان و بیانگر وظیفه مسلمانان در برابر آنان دانسته اند، چنان که روایات اهل بیت (علیهم السلام) نیز به این مطلب پرداخته است؛ از جمله در روایتی آمده است: هنگامی که این آیه نازل شد پیامبر فرمود: کسانی هستند که پس از من بر اساس تأویل خواهند جنگید، همان گونه که من بر اساس تنزیل جنگیدم و علی (علیه السلام) از این افراد است. در روایتی دیگر امام صادق (علیه السلام) جنگ علی (علیه السلام) با مردم بصره را تأویل و مصداق آیه فوق برشمرد؛ اما برخی از فقیهان و مفسران شیعه با این استدلال که آیه فوق باغی را مؤمن شمرده، در حالی که به عقیده شیعه باغی کافر است این آیه را بی ارتباط با اهل بغی دانسته و در این مورد آیات دیگری مانند ۴۱ و ۷۴ توبه را مربوط به بغی و برخورد با باغیان دانسته اند (همین مقاله => جنگ با اهل بغی)؛ لیکن هرچند از عموم این آیات می توان به گونه ای برخی احکام بغی و وظایف مؤمنان در برابر باغیان را استفاده کرد؛ ولی آیه ۹ حجرات ارتباط وثیق تری با موضوع بغی دارد که افزون بر استناد فقیهان شیعه و اهل سنت به آیه مذکور در این موضوع در روایات اهل بیت (علیهم السلام) نیز ارتباط آن با بغی مورد تأیید قرار گرفته است. افزون بر آیات قرآن، روایات متعددی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و اهل بیت (علیهم السلام) در مورد باغیان و چگونگی برخورد مسلمانان با این گروه وارد شده است؛ همچنین سیره امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در برخورد با ناکثین (اصحاب جمل)، مارقین (خوارج) و قاسطین (اهل شام) که از معروف ترین گروههای شورشگر در تاریخ حکومتهای اسلامی بودند نیز مستند دیگری است که وظیفه مسلمانان را در برخورد با اهل بغی روشن می کند، چنان که شافعی پیشوای یکی از مذاهب اهل سنت در برخی از احکام باغیان تنها سیره علی (علیه السلام) را مستند این احکام دانسته است.
برخی احکام باغیان
برخی احکام باغیان عبارت است از:
← کفر و اسلام باغیان
...