ابوغالب زراری

[ویکی فقه] آلِ اَعْیَن، از خاندان های رواییِ به نام شیعی از اواخر سده ۱ تا ۴ق/۷ تا ۱۰م، بوده است. یکی از شخصیت های این خاندان احمد بن محمد، معروف به ابوغالب زراری است.
احمد بن محمد، معروف به ابوغالب زراری (۲۸۵-۳۶۸ق/۸۹۸-۹۷۸م)، فقیه ، محدّث، متکلم، ادیب و شاعر بود. او از عالمان و محدّثان به نام آل اعین و آخرین فرد مشهورِ این خاندان است. وی در کوفه زاده شد. پنج ساله بود که پدرش درگذشت. پس از آن جدش محمد بن سلیمان تربیت او را به عهده گرفت. او پس از فراگیری علوم ابتدایی، دانش های مختلف را در سطوح عالی نزد عالمان به نام روزگارش آموخت و از تربیت اخلاقی و معنوی آنان بهره برد. در ۱۱ سالگی حدیث را فرا گرفت.در ۳۰۰ق/۹۱۲م جدّش درگذشت و پس از آن، او که کمتر از ۲۰ سال داشت، ازدواج کرد. پس از مدتی دارای فرزندی شد که درگذشت. سپس میان وی و همسرش ناسازگاری پدید آمد و آهنگ بغداد کرد و از طریق حسین بن روح، نایب خاصّ امام غایت (علیه السلام) (ز ۲۵۵ق/۸۶۸م)، از او یاری خواست و او پیام داد که به زودی اختلاف میان وی و همسرش زدوده خواهد شد، و چنین شد. در روزگار او قرمطیان به کوفه هجوم بردند و محله آل اعین را ویران کردند. در ۳۵۰ق/۹۶۱م به زیارت کعبه توفیق یافت، مدتی در آنجا زیست و به عبادت گذراند.او در( ۳۵۶ق/۹۶۷م )رسالة فی آل اعین را نوشت و در آن احوال خاندانش را، از آغاز تا انجام، به ایجاز و با ذکر مشایخ روایی و طرق روایات خود گرد آورد و آن را به نوه اش محمد بن عبدالله اهدا کرد، بدین امید که او خاندان فروپاشیده اش را به یاد آورد و استمرار حدیث را در سلسله راویان آل اعین ممکن سازد. در ۳۶۷ق/۹۷۷م از مکه بازگشت و یک سال پس از آن درگذشت و در کوفه به خاک سپرده شد. ابوغالب از نسل بکیر بن اعین بوده، از این رو نیاکان او به بکیری شهرت داشته اند، اما از روزگار امام علی بن محمد (علیه السلام) (۲۱۲-۲۵۴ق/۸۲۹-۸۶۸م) به «زراری» شهرت یافته اند. این شهرت، چنانکه خود او گفته، از زمان جدش سلیمان بن حسن پدید آمده است. دلیل این تغییر عنوان را دو چیز دانسته اند: یکی اینکه مادر حسن بن جهم بن بکیر، نیای بزرگ ابوغالب، دختر عبید بن زراره بوده است، دیگر اینکه امام عسکری (علیه السلام)، احتمالاً به دلیل شرایط و ملاحظات سیاسی، سلیمان فرزند حسن را زراری نامیده است.
ابوغالب زراری، احمد، رساله فی آل اعین، ص۱۱، به کوشش محمدعلی موسوی ابطحی، اصفهان، ۱۳۹۹ق، جم.
ابوغالب که خود از راویان موثّق و کثیرالرّوایه شمرده شده است، از کسان بسیاری حدیث نقل کرده است. او به نام ترین این مشایخ را در رساله خود ذکر کرده است. نام این افراد بدین شرح است: احمد بن ادریس اشعری (د ۳۰۶ق/۹۱۸م)، احمد بن محمّد بن سعید بن عقبه (د ۳۳۳ق/۹۴۴م)، احمد بن محمد عاصمی بغدادی. احمد بن محمّد رباح واقفی، جعفر بن محمد بن مالک فزاری بزّاز، جعفر بن محمد بن لاحق شیبانی، حمید بن زیاد نینوایی (د ۳۱۰ق/۹۲۲م)، عبدالله بن جعفر حِمُیَری، ابوطالب عبیدالله بن ابی زید انباری، علی بن حسین سعدآبادی، ابوالحسن علی بن سلیمان (عموی پدرش)، علی بن سلیمان بن مبارک قمی، علی بن محمد بن عیسی بن زیاد تُستری، عمر بن فضل ورّاق طبری، محمد بن احمد بن داوود (د ۳۷۸ق/۹۸۸م)، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر کاتب نعمانی، محمد بن حسن بن علی بن مهزیار اهوازی، محمد بن سلیمان بن حسن (د ۳۰۰ق/۹۱۲م) (جد ابوغالب)، محمد بن محمد معادی، محمد بن یعقوب کلینی (د ۳۲۹ق/۹۴۰م) و ابن مُغَیره.
ابوغالب زراری، احمد، رساله فی آل اعین، ص ۳۸-۱۰۷، به کوشش محمدعلی موسوی ابطحی، اصفهان، ۱۳۹۹ق، جم.
اما کسانی که از ابوغالب روایت کرده اند اینانند: شیخ مفید (د ۴۱۳ق/۱۰۲۲م)، ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضایری (د ۴۱۱ق/۱۰۲۰م)، ابوالعباس احمد بن علی بن نوح سیرافی، ابن عبدون (د ۴۲۳ق/۱۰۳۱م)، ابوطالب بن غرور، ابوعبدالله احمد بن محمد بن عیاش جوهری (د ۴۰۱ق/۱۰۱۰م) و ابوالفرج محمد بن مظفر
ابوغالب زراری، احمد، رساله فی آل اعین، مقدمه مصحح، ص «د»، به کوشش محمدعلی موسوی ابطحی، اصفهان، ۱۳۹۹ق، جمـ.
...

[ویکی شیعه] احمد بن ‎محمد، معروف به ابوغالب زراری (۲۸۵-۳۶۸ق)، فقیه، محدّث، متکلم، ادیب و شاعر شیعی بوده است. او از عالمان و محدّثان بنام آل اعین و آخرین فرد مشهورِ این خاندان است. در ۳۵۰ق به زیارت کعبه توفیق یافت؛ مدتی در آنجا زیست و به عبادت گذراند.
در ۳۶۷ق/۹۷۷م از مکه بازگشت و یک سال پس از آن درگذشت و در کوفه به خاک سپرده شد.
وی در شب دوشنبه اواخر ربیع الاول سال ۲۵۸ هجری، در کوفه زاده شد. ۵ساله بود که پدرش درگذشت. پس از آن جدش محمد بن ‎سلیمان تربیت او را به عهده گرفت. پس از فراگیری علوم ابتدایی، دانش های مختلف را در سطوح عالی نزد عالمان بنام روزگارش آموخت و از تربیت اخلاقی و معنوی آنان بهره برد. در ۱۱ سالگی حدیث را فرا گرفت.