ابواسحاق ابن حاج

[ویکی فقه] اِبْن ِ حاج ، ابواسحاق ابراهیم بن عبدالله نُمَیری (۷۱۳ق / ۱۳۱۳م )، شاعر، محدث و کاتب اندلسی است.
او در غرناطه در خانواده ای شریف به دنیا آمد. نیای نخستین او ابراهیم ، کاتب امرای بنی اشقیلوله بود و با آنان خویشاوندی یافت و به مشاغل مهمی رسید و سپس به نصریان پیوست . پدر ابن حاج در حکومت نصریان به مشاغل دیوانی دست یافت و خود او نیز در ۷۳۴ق /۱۳۳۴م در شمار کاتبان دیوان انشاء درآمد. از تحصیلات او در غرناطه اطلاع دقیقی در دست نیست و ابن خطیب که مفصل ترین گزارش را درباره او نوشته تنها به روایت او از مشایخ غرناطه اشاره کرده و کوششهای علمی و ادبی او را بسیار ستوده است . وی مدت زیادی در مقام کاتب دیوان انشاء نماند و در آغاز سال ۷۳۷ق به قصد ادای فریضه حج عازم مکه شد. عبارت ابن خطیب در این مورد اندکی مغشوش است ؛ ابن حاج در ۷۳۸ق وارد قاهره شد و با صفدی دیدار کرد و شماری از اشعارش را برای او خواند.
مشایخ حدیث
گویا در سفر قاهره بود که در دمشق از ۳ تن از محدثان بزرگ شافعی : عبدالرحمان مزی ، برزالی ، ذهبی ، و در مصر از عمادالدین کندی ، قاضی مالکی مذهب اسکندریه و وجیه الدین صنهاجی حدیث شنید و آنان را در اشعاری ستود. وی همچنین از قطب الدین ابواسحاق و جمال الدین ابراهیم بن الامام روایت کرد و به گفته مقری در روایت حدیث به شیوه شرقیان چیره دست شد و گروهی ، ازجمله قاضی ابوبکر بن عاصم صاحب تحفة الحکام ، از وی دانش آموختند.
کتابت ابویحیی زکری
در اواخر ۷۳۸ق به بجایه بازگشت و کتابت ابویحیی زکریا را به عهده گرفت پس از چندی دربار او را ترک کرد و به برادر وی ابوعبدالله که در قُسنطینه حکم می راند پیوست . پس از مرگ ابوعبدالله ظاهراً به دعوت سلطان ابوالحسن مرینی به فاس رفت و کتابت او را به عهده گرفت ، اما پس از چند سال ، حدود ۷۴۸ق بار دیگر به قصد سفر حج عازم مشرق گردید در این سفر با ابن فضل الله عمری دیدار کرد و در بازگشت از مشرق بار دیگر مدتی در بجایه به کتابت مشغول شد، اما گویا به دلیل پریشانیهای سیاسی که بر افریقیه حاکم بود از خدمات دیوانی کناره گرفت و در تربت شیخ ابومدین در نزدیکی تلمسان معتکف گردید. عزلت گزینی وی نیز دیری نپایید و این بار سلطان ابوعنان که در فاس جای پدر خود، ابوالحسن را گرفته بود، وی را ناگزیر ساخت تا کتابت او را به عهده گیرد و او تا هنگام مرگ این فرمانروا در ۷۵۹ق /۱۳۵۸م در این مقام باقی ماند. در همین دوره بود که وی با ابوعبدالله محمد بن جزی ، نویسنده سفرنامه ابن بطوطه که سپس داماد او گردید، آشنا شد.
بازگشت به زادگاه
...