ابان بن تغلب

[ویکی فقه] اَبانِ بن تَغْلِب، ابوسعید بن رُباح بَکری جُرَیری کِنْدی رَبَعی کوفی (د ۱۴۱ق/۷۵۸م)، ادیب، قاری، فقیه، مفسّر و از محدثان بنام امامیه است.
بیش تر مآخذ کنیه او را ابوسعید و برخی ابوسعد
حافظ مزّی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲، ص۶، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
او محضر امام علی بن حسین (علیه السلام)، امام محمد باقر (علیه السلام) و امام جعفر صادق (علیه السلام) را درک کرد و نزد آنان دانش های متداول روزگار چون حدیث را آموخت و در حوزۀ درس و مکتب امام صادق (علیه السلام) به مقامی والا دست یافت.
نجاشی، احمد بن علی، رجال، ج۱، ص۱۰، بمبئی، ۱۳۱۷ق.
وی علم قرائت قرآن را از عاصم بن اباالنّجود، طلحه بن مُصَرّف و سلیمان اعمش فرا گرفت و یکی از سه نفری بود که توانست تمام قرآن را نزد اعمش بیاموزد.
ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۱، ص۴، به کوشش برگشتراسر، قاهره، ۱۳۵۱ق/۱۹۳۲م.
...

[ویکی شیعه] ابان بن تغلب بن رُباح بَکری جُرَیری کِنْدی رَبَعی کوفی (درگذشت۱۴۱ق/۷۵۸م) ادیب، قاری، فقیه، مفسّر و از محدّثان بنام امامیه است. ابان بیشتر عمر خویش را نزد تابعین گذراند و از محضر درس آنان سود جست. او محضر امام سجاد (ع)، امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) را درک کرد. گفته اند که ۳۰٫۰۰۰ حدیث از امام صادق (ع) روایت کرده است.
بیشتر منابع کنیه او را ابوسعید و برخی ابوسعد یا ابن سعید آورده اند و برخی دیگر ابواُمیمه را نیز ذکر کرده اند. نسبت « جریری » به سبب آن است که وی مولای بنی جریر بن عُباده بوده است. نسبت دیگر وی، بَکری، اشاره به بکر بن وائل جد بزرگ این خاندان دارد.
از زادگاه و تاریخ تولد ابان اطلاعی در دست نیست، اما از آنجا که به کوفی ملقب شده است، می توان احتمال داد که وی بیشتر سالهای زندگی خود را در کوفه سپری کرده و احتمالاً همانجا نیز زاده شده باشد.

[ویکی اهل البیت] ابوسعید ابان بن تغلب بن رباح جریری، فقیه، ادیب، قاری، مفسر اصولی لغوی و از محدثان مشهور شیعه امامیه در قرن دوم هجری قمری است ابان بن تغلب، محضر سه امام معصوم شیعه (حضرت علی بن الحسین امام چهارم، حضرت محمدباقر امام پنجم و حضرت صادق علیهم السلام امام ششم) را درک کرده و از حوزه درس آنان استفاده فراوانی برد. علوم متداول آن زمان و احادیث بسیاری از این سه بزرگوار آموخت امام محمدباقر علیه السلام به او فرمودند: در مسجد مدینه بنشین و مردمان را فتوی ده، که دوست می دارم در میان شیعه من مانند تو را ببینند. او بخصوص در مکتب امام صادق علیه السلام، به مقام و منزلت والایی رسید. آن چنان که به کثرت روایت از امام صادق علیه السلام، معروف بود زیرا تنها از آن حضرت سی هزار حدیث روایت کرده است.
بعضی از مأخذ، کنیه او را "ابوامیمه" و "ابوسعد و ابن سعید" نیز گفته اند. نسبت "جریری" به سبب اینست که او از موالی "بنی جریر بن عباده" و نسبت "بکری" به او داده اند به علت این که نسبت او به "بکر بن وائل" جد بزرگ این خاندان می رسد.
نسب کامل او چنین است : أبان بن تغلب بن رباح (ریاح) أبو سعید البکری الجریری، مولی بنی جریر بن عبادة بن ضبیعة بن قیس بن ثعلبة بن عکاشة ابن صعب بن صعب بن علی بن بکر بن وائل.
از تاریخ دقیق تولد و زادگاهش اطلاعی نداریم ولی از آن جا که به "کوفی" ملقب است احتمالا او در کوفه به دنیا آمده و بیشتر سال های عمرش را آنجا گذرانده است.
علم قرائت قرآن را از عاصم بن ابی النجود و سلیمان اعمش و صللحة بن مصرف یاد گرفت و یکی از سه نفری بود که توانست تمام قرآن را از "اعمش" یاد بگیرد. وی در این فن از افراد برجسته و ممتاز و از قاریان بزرگی بود که خودش، به روش خاصی قرآن را قرائت می کرد. ابان به برکت تلمذ در محضر ائمه اهل البیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، فقه، ادب، لغت و نحو، صاحب نظر بود و چون در آن زمان بر اثر آشنایی مسلمانان با فرهنگ و معارف اقوام دیگر، جدال های فکری و اعتقادی زیادی در موضوعات دینی به وجود آمده بود و فرق گوناگونی با مبانی فکری خود به آراء فقهی و کلامی برخاسته اند، لذا او با اتکا از آموزش های اهل بیت علیهم السلام از تشیع دفاع و در تبلیغ آن بسیار کوشش می کرد.
امام محمدباقر علیه السلام در زمانی که در مدینه بودند به ابان تغلب فرمود: در مسجد مدینه بنشین و برای مردم در مسائل دینی فتوا بده. من دوست دارم افرادی مثل تو در میان شیعیانم دیده شوند. امام صادق علیه السلام به ابان فرمود: با اهل مدینه مناظره کن، چرا که من دوست دارم مثل تو از راویان حدیث و اصحاب من باشند.
امام باقر علیه السلام فرمود: در میان اصحاب ما، ابان بن تغلب، ثقه و جلیل القدر و صاحب منزلتی عظیم است. امام صادق علیه السلام، یکبار او را برای مناظره با یک مدعی، انتخاب کرد و هر وقت که وی بر امام صادق علیه السلام وارد می شد حضرت برمی خاست و با او مصافحه و معانقه می کرد و دستور می داد تا بالشی برای او اضافه کنند و با تمام وجود، به او اقبال می نمود.
دانشمندان شیعه مانند شیخ طوسی و علامه حلی او را موثق می دانند. محققان رجالی اهل سنت مانند احمد بن حنبل، ابوحاتم و نسایی موثق بودن او را تایید کرده اند.

[ویکی فقه] ابان بن تغلب (جایگاه تفسیری). اَبانِ بن تَغْلِب، ابوسعید بن رُباح بَکری جُرَیری کِنْدی رَبَعی کوفی (د ۱۴۱ق/۷۵۸م)، ادیب، قاری، فقیه، مفسّر و از محدثان بنام امامیه است.وی علم قرائت قرآن را از عاصم بن اباالنّجود، طلحه بن مُصَرّف و سلیمان اعمش فرا گرفت و یکی از سه نفری بود که توانست تمام قرآن را نزد اعمش بیاموزد.
ابو سعید بکری کوفی؛ شیخ طوسی درباره او می گوید: «ثقه و جلیل القدر است و منزلت عظیمی دارد. او از اصحاب امام سجاد (علیه السّلام)، امام باقر (علیه السّلام) و امام صادق (علیه السّلام) (علیهم السّلام) بوده و از ایشان روایت کرده است. او در نزد ایشان از جایگاه خاصی برخوردار بود».
طوسی، محمد بن حسن، فهرست شیخ طوسی، ص۱۷.
هر گاه به مدینه می آمد، حلقه های درس دیگران به خاطر او تعطیل می شد و ساریة النبی «ساریه به معنای ستون و مقصود از آن ستونی است در مسجدالنبی که پیامبر کنار آن می نشست و به بیان احکام و معارف دینی می پرداخت.» به او واگذار می شد.
نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۱۱.
ابان به سال ۱۴۱ در زمان حیات امام صادق (علیه السّلام) درگذشت. حضرت زمانی که خبر مرگ او را شنید فرمود: «به خدا سوگند! مرگ ابان دلم را آزرد».
طوسی، محمد بن حسن، فهرست شیخ طوسی، ص۱۸.
...

اَبان بن تَغْلِب ( ـ۱۴۱ق)
محدث شیعی و از اصحاب امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع). در علوم قرآنی، فقه، حدیث و ادبّیات عرب بسیار توانا بود. ۳۰ هزار حدیث از امام صادق (ع) فراگرفته بود و شاگردانی بسیار پرورش داد. از آثارش: الغریب فی القرآن؛ الفضایل؛ احوال صفّین؛ معانی القرآن.