ملایر
/malAyer/
لغت نامه دهخدا
ملایر. [ م َ ی ِ ] ( اِخ ) یکی از ولایات ثلاث است که در جنوب همدان و شمال بروجرد واقع است. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ص 291 ). یکی از شهرستانهای استان پنجم و از نظر تقسیمات کشوری تابع فرمانداری کل همدان است. از شمال به شهرستان همدان و از جنوب به شهرستان بروجرد، از مشرق به شهرستان اراک و از مغرب به شهرستانهای نهاوند و تویسرکان محدود است. منطقه ای است سردسیر و بطور کلی خوش آب و هوا و سالم. مرتفعترین کوه شهرستان در شمال شوسه ملایر به اراک و شمال کمازان واقع و معروف به کوه لشکردر است که 2928 متر از سطح دریا بلندتر است. مهمترین رودخانه شهرستان رودخانه خرم آباد است که از شعب رودخانه گاماساب به شمار می آید. محصول عمده این شهرستان غلات و گردو و انگور و سایر میوه ها و حبوبات است و از صادرات مهم آن کشمش ، قیسی ، گردو، چوب صنوبر، چوب گردو، پوست ، پشم و کتیراست. معادنی که در کوههای این شهرستان وجود دارد عبارت است از زغال سنگ و سنگ سفید که در بلورسازی مصرف دارد و سنگ مرمر متوسط و طلا که در اراضی طجر دهستان سامن داخل خاک و شن دیده می شود. در اکثر قراء شهرستان زنان به بافتن قالی ، قالیچه ، جاجیم و گلیم اشتغال دارند که یکی از صادرات مهم شهرستان محسوب می گردد. شهرستان ملایر از 5دهستان تشکیل یافته و تقسیمات آن به شرح زیر است :
1- دهستان حومه ، 52 آبادی. 2- دهستان آورزمان ، 47 آبادی. 3- دهستان ترک ، 50 آبادی. 4- دهستان سامن ، 46 آبادی. 5- دهستان کمازان ، 55 آبادی. بنابر آمار فوق شهرستان ملایر با احتساب شهر ملایر از 251 آبادی تشکیل شده و در حدود 000،170 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ). و رجوع به نشریه مؤسسه آمار ایران و جغرافیای سیاسی کیهان صص 390 - 392 و جغرافیای غرب ایران ص 79 و نزهةالقلوب چ لیدن ص 74 شود.
ملایر. [ م َ ی ِ ] ( اِخ ) مرکز شهرستان ملایر است که در جلگه مسطحی بنا شده است. طول این شهر 48 درجه و 49 دقیقه و 30 ثانیه از مبداءگرینویچ و عرض آن 34 درجه و 17 دقیقه است و 1677 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. هوای آن معتدل است و در حدود 25432 تن سکنه دارد. از بناهای دیدنی شهر پارک ناصری است که بانی آن سلطان محمدمیرزا برادر عین الدوله و تاریخ بنای آن 1304 هَ. ق. است. این شهر، به علت آنکه شاهزاده دولت شاه یکی از پسران فتحعلی شاه اولین کسی بود که به فکر احداث آن افتاد، سابقاً دولت آباد نامیده می شد . ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ). و رجوع به ماده قبل شود.
1- دهستان حومه ، 52 آبادی. 2- دهستان آورزمان ، 47 آبادی. 3- دهستان ترک ، 50 آبادی. 4- دهستان سامن ، 46 آبادی. 5- دهستان کمازان ، 55 آبادی. بنابر آمار فوق شهرستان ملایر با احتساب شهر ملایر از 251 آبادی تشکیل شده و در حدود 000،170 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ). و رجوع به نشریه مؤسسه آمار ایران و جغرافیای سیاسی کیهان صص 390 - 392 و جغرافیای غرب ایران ص 79 و نزهةالقلوب چ لیدن ص 74 شود.
ملایر. [ م َ ی ِ ] ( اِخ ) مرکز شهرستان ملایر است که در جلگه مسطحی بنا شده است. طول این شهر 48 درجه و 49 دقیقه و 30 ثانیه از مبداءگرینویچ و عرض آن 34 درجه و 17 دقیقه است و 1677 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. هوای آن معتدل است و در حدود 25432 تن سکنه دارد. از بناهای دیدنی شهر پارک ناصری است که بانی آن سلطان محمدمیرزا برادر عین الدوله و تاریخ بنای آن 1304 هَ. ق. است. این شهر، به علت آنکه شاهزاده دولت شاه یکی از پسران فتحعلی شاه اولین کسی بود که به فکر احداث آن افتاد، سابقاً دولت آباد نامیده می شد . ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ). و رجوع به ماده قبل شود.
فرهنگ فارسی
نام سابق آن دولت آباد بود . این شهر را شاهزاده دولتشاه پسر فتحعلیشاه ساخت . شهر ملایر در جلگه مسطحی است . طول شهر ۴۸ درجه و ۴۹ دقیقه از مبدا گرینویچ و عرض آن ۳۴ درجه و ۱۷ دقیقه است و ۱۶۷۷ متر از سطح دریا بالاتر است . ملایر سردسیر و خوش آب و هوا است محصول عمده این شهرستان غلات انگور گردو و میوه است . تابستان گوجه فرنگی و سیب زمینی به اهواز و آبادان صادر میکند. صنایع دستی زنان قالیچه و گلیم بافی است . قالیچه جوزان شهرت معروفی دارد . شهرستان ملایر از ۵ دهستان که ۲۵۱ ده دارد تشکیل شده است . جمعیت این شهرستان ۱۹۱۹۶۴ تن میباشد.جمعیت شهر ملایر ۴۷۱۱۷ تن است . از بناهای دیدنی شهر پارک ناصری است که بانی آن سلطان محمد میرزا برادر عین الدوله و تاریخ بنا سال ۱۳٠۴ه.ق .میباشد بوسیله راههای شوسه به همدان بروجرد اراک مربوط میگردد .
دانشنامه عمومی
مَلایِر شهری تاریخی در غرب ایران است. این شهر مرکز شهرستان ملایر و در ۳۸۶ کیلومتری غرب پایتخت و در ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان واقع شده است. این شهر از نظر جمعیت دومین شهر بزرگ استان همدان، به شمار می آید. نام ملایر ترکیبی از دو واژه «مال» و «آیر» است که به معنای «سرزمین آریایی ها» است، برخی نیز واژه ملایر را ترکیب دو واژه «مال» و «اگر» به معنای سرزمین آتش می دانند. بررسی تپه نوشیجان آتشکده و قلعه ای باستانی در ۱۵ کیلومتری غرب این شهر با کاوش های باستان شناسان در این تپه باستانی سه طبقه شناسایی شد که طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان نسبت می دهند. دانشنامه ایرانیکا ملایر را به عنوان یکی از مراکز گویشوران زبان لری و زبان لکی معرفی می کند.
ملایر دارای سرانه فضای سبز بالایی است به طوری که شامل ۴۰ پارک شهری، ۴ پارک جنگی و یک پارک قدیمی به نام پارک سیفیه است. سرانه فضای سبز در ملایر بیش از ۳/۱۴ متر مربع است. از جمله آثار دیدنی در ملایر می توان به پارک سیفیه، یخچال میرفتاح، شهر زیرزمینی سامن دوره اشکانیان، پروژه مینی ورد ملایر، بام ملایر و دریاچه کوثر اشاره کرد. ملایر دارای طبیعت معتدل کوهستانی با زمستان های سرد و پر برف و تابستان های معتدل است. وجود روستاها و زمین های وسیع کشاورزی و باغ های حاصل خیز انگور و فاصله کمتر از ۱۵۰ کیلومتر با سه مرکز استان و قرارگیری بر سر راه های مواصلاتی اصلی، همچنین گستردگی صنعت مبل و منبت در توسعه ملایر مؤثر بوده است.
ملایر داری یک ثبت ملی و یک ثبت جهانی است. این شهر به عنوان شهر ملی مبل و منبت در لیست شهرهای صنایع دستی کشور ثبت شده است. همچنین انگور ملایر به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان در سازمان فائو و ملایر به عنوان شهر جهانی انگور به ثبت رسیده است.
بنابر نظر برخی ملایر از دو واژه کُردی «مال» و «آگر» تشکیل شده است. مال به معنی خانه و آگر به معنی آتش است. بنابراین می توان مال آیر را به معنی سرزمین آتش معنی کرد. امروزه نیز پس از هزاران سال بر روی کوه های شهر در شب های نوروز آتش روشن می کنند. نظر دیگر بر این است که ملایر از واژگان «مال» به معنی خانه و «آیر» به معنی آریایی ها گرفته شده، یعنی سرزمین آریایی ها.
پژوهش های باستان شناسی در تپه پری ملایر نشانگر دیرینگی دشت ملایر در آغاز دورهٔ تاریخی است. بر پایهٔ یافته های باستان شناسان در تپه پری ملایر، منطقهٔ ملایر در دورهٔ ایلام قدیم دارای حکومت مستقل محلی بوده که با همسایگان خود روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بسیاری داشته است. با توجه به نزدیکی مقر حکومت سلسلهٔ دوم ایلام قدیم به منطقهٔ پری ملایر در این عصر روابط نزدیک این منطقه با پادشاهی سیماشکی محتمل به نظر می رسد. سیماشکی یکی از سلسله های تمدن ایلام و پایگاه سیاسی این سلسله به احتمال فراوان خرم آباد امروزی بوده است.
گزارش تخلف یا اشتباه در معنیملایر دارای سرانه فضای سبز بالایی است به طوری که شامل ۴۰ پارک شهری، ۴ پارک جنگی و یک پارک قدیمی به نام پارک سیفیه است. سرانه فضای سبز در ملایر بیش از ۳/۱۴ متر مربع است. از جمله آثار دیدنی در ملایر می توان به پارک سیفیه، یخچال میرفتاح، شهر زیرزمینی سامن دوره اشکانیان، پروژه مینی ورد ملایر، بام ملایر و دریاچه کوثر اشاره کرد. ملایر دارای طبیعت معتدل کوهستانی با زمستان های سرد و پر برف و تابستان های معتدل است. وجود روستاها و زمین های وسیع کشاورزی و باغ های حاصل خیز انگور و فاصله کمتر از ۱۵۰ کیلومتر با سه مرکز استان و قرارگیری بر سر راه های مواصلاتی اصلی، همچنین گستردگی صنعت مبل و منبت در توسعه ملایر مؤثر بوده است.
ملایر داری یک ثبت ملی و یک ثبت جهانی است. این شهر به عنوان شهر ملی مبل و منبت در لیست شهرهای صنایع دستی کشور ثبت شده است. همچنین انگور ملایر به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان در سازمان فائو و ملایر به عنوان شهر جهانی انگور به ثبت رسیده است.
بنابر نظر برخی ملایر از دو واژه کُردی «مال» و «آگر» تشکیل شده است. مال به معنی خانه و آگر به معنی آتش است. بنابراین می توان مال آیر را به معنی سرزمین آتش معنی کرد. امروزه نیز پس از هزاران سال بر روی کوه های شهر در شب های نوروز آتش روشن می کنند. نظر دیگر بر این است که ملایر از واژگان «مال» به معنی خانه و «آیر» به معنی آریایی ها گرفته شده، یعنی سرزمین آریایی ها.
پژوهش های باستان شناسی در تپه پری ملایر نشانگر دیرینگی دشت ملایر در آغاز دورهٔ تاریخی است. بر پایهٔ یافته های باستان شناسان در تپه پری ملایر، منطقهٔ ملایر در دورهٔ ایلام قدیم دارای حکومت مستقل محلی بوده که با همسایگان خود روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بسیاری داشته است. با توجه به نزدیکی مقر حکومت سلسلهٔ دوم ایلام قدیم به منطقهٔ پری ملایر در این عصر روابط نزدیک این منطقه با پادشاهی سیماشکی محتمل به نظر می رسد. سیماشکی یکی از سلسله های تمدن ایلام و پایگاه سیاسی این سلسله به احتمال فراوان خرم آباد امروزی بوده است.
wiki: ملایر
پیشنهاد کاربران
ملایر ، مال ایر دگرگون شده "مان ایر =مانیر" پارسی به معنای جای ، خانه و مسکن آریایی است ، در این نام " مال یک واژه تازی و به معنای دارایی می باشد که به اشتباه جای " مان" به معنای خانه را گرفته ، از سویی واژه " ایر " به معنای آریایی در زبان پارسی بسیار دیده می شود ، مانند : ایران ، ایروان ، ایرج و . . .
این شهر از نظر جمعیت دومین شهر بزرگ�استان همدان، به شمار می آید. ملایر از ترکیب دو واژه �مال� و �آگر� تشکیل شده که به معنی سرزمین�آتش�است
درباره ی گویش ملایری باید بگم که یکی از ویژه ترین گویشهای ایرانی است که خاص مردم ملایر هست وبسیاری آن را از گویش های فارسی میدانندکه با لری آمیخته شده و با لهجه همدانی اشتراکهای داردوبرخی آنرا گویش لری میدانند در شهرستان ملایر گویشهای لری ولکی و همینطور در برخی منطقه ها ترکی رواج دارد ولی گویش اصلی شهر ملایر و نواحی آن گویش فارسی ملایری است بنابراین این شهر یکی از مرکز های فارسی نشین استان است
درباره ی گویش ملایری باید بگم که یکی از ویژه ترین گویشهای ایرانی است که خاص مردم ملایر هست وبسیاری آن را از گویش های فارسی میدانندکه با لری آمیخته شده و با لهجه همدانی اشتراکهای داردوبرخی آنرا گویش لری میدانند در شهرستان ملایر گویشهای لری ولکی و همینطور در برخی منطقه ها ترکی رواج دارد ولی گویش اصلی شهر ملایر و نواحی آن گویش فارسی ملایری است بنابراین این شهر یکی از مرکز های فارسی نشین استان است
پارک سیفیفه توسط هانس شریکر جنگلبان مجارستانی در سال ۱۳۰۲ میلادی طراحی شده است
( مال ئاگه ر ) = مال آیِر = ملایر
پایتخت مبل و منبت و شهر جهانی انگور
دهم آذر سال ۹۷ روزی است که با ثبت نظام تولید انگور ملایر در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد ( فائو ) ، انگور ملایر بر بام کشاورزی دنیا نشست و حق مالکیت برند جهانی برای تاکستان های زرخیز این شهر ثبت شد؛پرورش دانه های یاقوت لابلای مودارهای در هم تنیده به دست باغداران توانمند که سال ها از خاک طلا چیده اند و نسل به نسل این میراث گرانبها را منتقل کردند تا امروز که ملایر، شهر جهانی انگور میراث دار این کشاورزی کهن باشد. قدمت بیش از ۷۰۰ ساله نظام تولید انگور درّه جوزان ملایر و سالانه افزون بر ۲۴۰ هزار تن انگور از حدود ۱۱ هزار هکتار باغ برداشت می شود، محصولی که بدون شک کلید توسعه کشاورزی استان همدان است و نقش مهمی در صادرات بازی می کند.
شیره پزی در ملایر قدمتی دیرین دارد، فصل پاییز که می شود حال و هوای روستاهای ملایر حال و هوای دیگری است. جنب وجوش و شادی همه جا دیده می شود. انگار قرار است اتفاق مهمی بیفتد. کمی توجه کنیم می فهمیم فصل برداشت انگور رسیده و هر یک از اهالی به نحوی با این محصول سروکار دارند. مراسم شیره پزی در همه روستاهای ملایر انجام می شود اما اگر گذرتان به �مانیزان� بیفتد می توان این مراسم را به خوبی مشاهده کرد و از آن لذت برد. در واقع مانیزان پایتخت شیره انگور است و این روستا در دهستان جوزان قرار دار/ ایسنا
دهم آذر سال ۹۷ روزی است که با ثبت نظام تولید انگور ملایر در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد ( فائو ) ، انگور ملایر بر بام کشاورزی دنیا نشست و حق مالکیت برند جهانی برای تاکستان های زرخیز این شهر ثبت شد؛پرورش دانه های یاقوت لابلای مودارهای در هم تنیده به دست باغداران توانمند که سال ها از خاک طلا چیده اند و نسل به نسل این میراث گرانبها را منتقل کردند تا امروز که ملایر، شهر جهانی انگور میراث دار این کشاورزی کهن باشد. قدمت بیش از ۷۰۰ ساله نظام تولید انگور درّه جوزان ملایر و سالانه افزون بر ۲۴۰ هزار تن انگور از حدود ۱۱ هزار هکتار باغ برداشت می شود، محصولی که بدون شک کلید توسعه کشاورزی استان همدان است و نقش مهمی در صادرات بازی می کند.
شیره پزی در ملایر قدمتی دیرین دارد، فصل پاییز که می شود حال و هوای روستاهای ملایر حال و هوای دیگری است. جنب وجوش و شادی همه جا دیده می شود. انگار قرار است اتفاق مهمی بیفتد. کمی توجه کنیم می فهمیم فصل برداشت انگور رسیده و هر یک از اهالی به نحوی با این محصول سروکار دارند. مراسم شیره پزی در همه روستاهای ملایر انجام می شود اما اگر گذرتان به �مانیزان� بیفتد می توان این مراسم را به خوبی مشاهده کرد و از آن لذت برد. در واقع مانیزان پایتخت شیره انگور است و این روستا در دهستان جوزان قرار دار/ ایسنا
در زبان ترکی مال ( تپه و جای بلند ) و ایر ( جا و مکان ) می باشد. لازم به توضیح است که در زبان کردی مل به معنی گردن هست نه گردنه، همچنین به آتش هم آگر یا آقر می گویند و هیچ ارتباطی بین کلمه ملایر و توضیحات کردی یا فارسی ندارد.