گیاه

گیاهان ( به انگلیسی: Plants ) گروه بزرگی از جانداران مانند درختان، علف ها، سرخس ها خزه ها، کاکتوس و ساکولنت ها هستند. گیاهان، جاندارانی چندسلولی از یوکاریوت ها بوده و عموماً قادر به فتوسنتز هستند. در تعاریف قدیمی، قارچ ها و تمامی جلبک ها در گروه گیاهان طبقه بندی می شدند اما بر اساس تعریف جدید، قارچ ها، جلبک های قرمز، جلبک های قهوه ای و پروکاریوت ها از جمله باکتری ها و آرکی ها، گیاه نیستند. ( دلیل اینکه قارچ جزو گیاهان نیست زیرا ریشه ساقه و برگ ندارد ساقه دارد ولی یک گیاه حتماً برگ و ریشه دارد ) طبق یک تعریف جدید، گیاهان به طور کلی شامل گیاهان گلدار، مخروطیان، بازدانگان، سرخس ها، شاخ واش ها، جگرواشان، خزه ها و جلبک های سبز هستند. [ ۲]
گیاهان سبز، بیشتر انرژی مورد نیاز خود را از طریق انجام فتوسنتز در کلروپلاست خود به دست می آورند. این گیاهان دارای کلروفیل A و B هستند. این گیاهان، بخش مهمی از اکسیژن مولکولی موجود در اتمسفر را تولید می کنند. [ ۲] بعضی گیاهان، نمی توانند انرژی مورد نیاز خود را به طور کامل، از فتوسنتز به دست آورند و نوعی انگل هستند. گیاهان انگل همچنان دارای میوه، دانه و گل هستند اما ریشه های آن ها تغییر شکل پیدا کرده و روی سایر گیاهان، به صورت انگل زندگی می کنند. گیاهان، دارای تولید مثل جنسی و تناوب نسل هستند و تولید مثل غیرجنسی نیز در آن ها معمول است. [ ۳]
تعداد مجموع گونه های گیاهی، حدود ۴۲۰۰۰۰ گونه تخمین زده می شود که اکثر آن ها از پیدازادان هستند و طی چرخه زندگی خود، تولید دانه می کنند. گیاهان عموماً فاقد اندام های حسی یا حرکت ارادی هستند. [ ۴] گیاهان از مهم ترین ارکان حیات روی کره زمین هستند. انسان از بخش های مختلف گیاهان جهت تغذیه، تولید داروهای گیاهی و تولید مواد مختلف مانند کاغذ و مصالح ساختمانی استفاده می کند. علم مطالعه گیاهان، گیاه شناسی نام دارد. [ ۵]
ممکن است گیاهان بر مبنای الگوهای رشد فصلی شان مرتب شوند. البته گیاهان ساده مثل جلبک ها دوران زندگی کوتاهی دارند و اصطلاحات زیر در مورد آن ها به کار نمی رود اما جمعیت جلبک ها عموماً فصلی هستند.
سالانه: زندگی و تولید مثل در یک فصل رشد و نمو.
دوسالانه: زندگی در دو فصل رشد و نمو که تولیدمثل معمولاً در سال دوم اتفاق می افتد.
چند ساله: زندگی در سال های رشد و نمو طولانی؛ ادامه به تولید مثل در یک مرحله، گیاهان آوندی یا ( غیر چوبی ) هستند ویا چوبی. گیاه چوبی ممکن است درختانی باشند با یک یا چند تنه و شاخه که روی زمین به وجود می آیند ویا درختچه هایی باشند بدون تنه، با شاخه هایی که نزدیک سطح زمین قرار دارند.

گیاه (plant)
موجود زندۀ ظاهراً غیر متحرک، دارای توانایی فتوسنتز، دیوارۀ یاخته ای سلولزی، و یاخته های پیچیده. برخی از گیاهان انگل توانایی فتوسنتز را از دست داده اند، ولی هنوز گیاه محسوب می شوند. گیاهان خود خوراک ساز (اتوتروف)اند، به این معنی که با استفاده از آب و دی اکسید کربن کربوهیدرات می سازند و در همۀ زنجیره های غذایی اولین تولیدکننده اند. بنابراین، همۀ شکل های حیات به آن ها وابسته اند. گیاه در چرخۀ کربن نقش حیاتی دارد و دی اکسید کربن اتمسفر را مصرف و اکسیژن آزاد می کند. گیاه شناسی علم بررسی گیاهان است. ساده ترین گیاهان یک پیکر با نام ریسه (تالوس) دارند که روی آن اندام های تولیدمثلی تشکیل می شود. ساده ترینِ همۀ آن ها جلبک های رشته ای، مانند اسپیروژیرند که از زنجیری از یاخته ها تشکیل شده است. جلبک ها، خزه ها، و جگرواشان حالت های پیشرفته تری دارند، بدین معنی که پیکره های سادۀ پریاخته ای با مناطق تغییریافتۀ ویژه دارند که اندام های تولیدمثلی روی آن ها پدپد می آیند. سرخس ها، پنجه گرگیان، و دم اسبیان (سرخس گیاهان) از لحاظ ریخت شناسی در رتبۀ بالاتر قرار دارند. سرخس برگ یا فروندهای برگ مانند ایجاد می کند که در سطح زیرین آن ها هاگدان های حاوی هاگ پدید می آید. هاگ ها پس از رها شدن و جوانه زنی، پیکرهای کوچک مستقلی ایجاد می کنند که حامل اندام های جنسی اند؛ بنابراین، سرخس مانند سایر نهان زادان آوندی و برخی جلبک ها در چرخۀ زندگی خود دارای دو نسل کاملاً متفاوت است (← تناوب نسل ها). نهان زادان آوندی دارای بافت های اختصاصی هدایت کنندۀ آب اند که باعث می شود در زمرۀ گیاهان آوندی گنجانده شوند. گیاهان آوندی شامل همۀ گیاهان دانه دار، یعنی بازدانگان (مخروطیان، سرخدارها، سیکادها و ژینکو) و نهان دانگان (گیاهان گلدار)، می شود. گیاهان دانه دار بزرگ ترین گروه و از نظر ساختاری پیچیده ترین گیاهان اند. هر گیاه معمولاً سه قسمت دارد: ریشه، ساقه، و برگ. ساقه به سمت بالا و گاهی زیر زمین رشد می کند. ساختار یاخته ای ساقه به نحوی طراحی شده است که در آن آب و املاح از ریشه به برگ ها در درون آوند آبکشی، و قندها از برگ ها به ریشه درون آوند آبکشی حرکت می کند. برگ با فتوسنتز برای گیاه غذا تولید می کند. محل این فرآیند کلروپلاستها در یاخته های برگی است. گل و مخروط برگ های تغییرشکل یافته ای اند که به حالت گروهی آرایش یافته اند و اندام های تولیدمثلی ایجادکنندۀ میوه و دانه را فرا می گیرند. اتحادیۀ حفاظت جهانی در ۱۹۹۸ فهرستی از گیاهان در معرض تهدید جهان را منتشر کرد. این فهرست شامل ۳۳,۷۹۸ گونه از گیاهان آوندی (گیاهان گل دار، سرخس ها، سیکادها و مخروطیان) است. به عبارت دیگر، یک هشتم از ۲۷۰هزار گونه گیاهان آوندی زمین در حال حاضر در معرض تهدیدند. سنگواره های گیاهی قدیمی ترین سنگوارۀ گیاهان خشکی مربوط به هاگ ها و شبیه هاگ های برخی از گیاهان پست است. پژوهشگران امریکایی در مارس سال ۲۰۰۰، کشف قدیمی ترین سنگواره شناخته شده تا آن زمان را اعلام کردند. قدمت هاگ های گیاهی بین ۵۰۰میلیون و ۵۱۰میلیون سال است که در گراند کنیون آریزونا کشف شده اند. Cooksonia pertoni، گیاه سنگوارۀ کوچکی به اندازۀ چند سانتی متر و متعلق به ۴۰۰میلیون سال پیش است که جد همۀ گیاهان عالی (آوندی) به شمار می آید. شاهد سنگواره ای کشف شده در شراپشر بسیاری از ویژگی های ضروری گیاهان عالی را دارد که برجسته ترین این ویژگی ها، برخورداری از لوله های مستحکمی است که باعث می شود گیاهان روی پای خود بایستند، به سمت بالا رشد کنند، و آب را به یاخته های موجود در رأس شاخه ها برسانند. اولین گیاهی که توالی ژنوم آن در سال ۲۰۰۰ تعیین شد، رَشادی اروپایی بود. این گیاه دارای ۲۶هزار ژن است که تا امروز فقط ۳هزار ژن آن به صورت دقیق مطالعه شده است.