گویش کاشمری

گویش کاشمری (ترشیزی). گویش کاشمری یا گویش تُرشیزی از جمله گویش های زبان فارسی در استان خراسان رضوی است که در منطقهٔ ترشیز یعنی شهرستان کاشمر، شهرستان خلیل آباد و شهرستان بردسکن رایج است؛ البته گویش ناحیهٔ کوهسرخ و دهستان کوهپایه بردسکن که جزئی از ترشیز می باشد کوهسرخی است. [ ۱] این گویش با گویش های شهرستان تربت حیدریه و شهرستان نیشابور قرابت دارد. [ ۲]
نام این ناحیه در متون قدیم ترشیز، کشمر و پشت و صورت های دیگری از این سه نام آمده است[ ۳] این ناحیه از دیدگاه جغرافیای تاریخی، شهرستان های کاشمر، خلیل آباد و بردسکن و کوهسرخ را در بر می گیرد. [ ۴] [ ۵]
گویش کاشمری، از گونه های گویشی زبان فارسی دری است. ایران کلباسی گویش کاشمری را در زمره گویش های منطقه خراسان و در گروه زبان های ایرانی نو جنوب غربی دسته بندی نموده است. [ ۶] اما بر پایه دیدگاه ایوانف ( Gilbert Vladimir lvanov؛ خاورشناس روس در مقاله Notes on the ethnology of Khurasan منتشر شده در The Geographical journal در فوریه ۱۹۲۶م ) ؛ گویش ترشیز و گناباد، تشکیل دهنده گروه گویشی مرکزی خراسان است. او گویش های خراسانی را در سه گروه اصلی شمالی ( نیشابور - جوین ) ، مرکزی ( ترشیز - گناباد ) و جنوبی ( قائن - تون - بیرجند ) تقسیم بندی نموده است.
در پژوهشی که تحت نظارت کتابخانه دانشنامه جهان اسلام انجام شده، گویش کاشمری ( ناحیه ترشیز ) به عنوان یکی از گویش های خراسان مورد بررسی قرار گرفته است. [ ۷] ایوانف، خاورشناس روس، گویش های خراسانی را در سه گروه اصلی شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم بندی نموده است و گویش ناحیه ترشیز را در گروه گویشی خراسان مرکزی شناخته ست. [ ۸]
علی اکبر خلیلی، بخشی از کتاب «فرهنگ مردم کاشمر ( فولکلور ) : نگاهی به فرهنگ عامهٔ ترشیز کهن» را به گویش مردم این ناحیه اختصاص داده و به معرفی لهجه ها، لغات، اصطلاحات و ضرب المثل های رایج در این گویش پرداخته است. [ ۹] همچنین دو پژوهش پایان نامه ای دربارهٔ گویش مردم این ناحیه با عنوان های «بررسی گویش کاشمر» ( اسحاقی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۹ ) [ ۱۰] «بررسی دستوری لهجهٔ کاشمر» ( پورموسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۰ ) [ ۱۱] و یک مقاله با عنوان «بررسی و توصیف ساختمان فعل در گویش کاشمر» ( به آبادی، گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، ۱۳۹۳ ) [ ۱۲] در دست است.