گلوکز

گلوکُز ( به فرانسوی: Glucose ) [ ۱] یک قند ساده با فرمول شیمیایی C6H12O6 است. این ماده، فراوان ترین مونوساکارید و یک کربوهیدرات است. [ ۲] گلوکز عمدتاً توسط گیاهان و بیشتر جلبک ها، در فرایند فتوسنتز از آب و دی اکسید کربن، با استفاده از انرژی نور خورشید ساخته می شود و از آن برای ساخت سلولز در دیواره سلولی، فراوان ترین کربوهیدرات در جهان استفاده می شود. [ ۳]
در بیوانرژتیکس، گلوکز مهم ترین منبع انرژی در همهٔ موجودات زنده است. گلوکز برای متابولیسم به عنوان یک پلیمر، در گیاهان عمدتاً به صورت نشاسته و آمیلوپکتین و در جانوران به صورت گلیکوژن ذخیره می شود. گلوکز به عنوان قند خون در خون جانوران، گردش می کند. شکل طبیعی گلوکز، دی - گلوکز، است و ال - گلوکوز به صورت مصنوعی در مقادیر نسبتاً کمی تولید می شود و از اهمیت کمتری برخوردار است. [ نیازمند منبع] گلوکز یک مونوساکارید حاوی شش اتم کربن و یک گروه آلدهید است و بنابراین یک آلدوهگزوز است. مولکول گلوکز می تواند به صورت زنجیره باز ( غیر حلقوی ) و همچنین حلقه ای وجود داشته باشد. گلوکز به طور طبیعی در میوه ها و سایر قسمت های گیاهان یافت می شود. در جانوران، گلوکز از تجزیهٔ گلیکوژن در فرآیندی به نام گلیکوژنولیز آزاد می شود.
گلوکز به صورت سرم قندی نمکی در ترکیب با سدیم کلرید، و به طور مستقل، به صورت محلول قندی تزریق وریدی، در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارد. [ ۴]
گلوکز مونوساکاریدی است با فرمول C6H12O6 یا H - ( C=O ) - ( CHOH ) 5 - H که پنج گروه هیدروکسیل آن به شکل مشخصی اطراف زنجیرهٔ کربنی آن آرایش پیدا کرده اند.
در ساختار خطی ( در مقابل ساختار حلقوی ) گلوکز، یک زنجیرهٔ کربنی با ۶ اتم کربن به چشم می خورد که ساختاری کاملاً خطی و بدون انشعاب را تشکیل داده اند. در این زنجیره کربن اول بخشی از گروه آلدهید C=O بوده و بقیه کربن ها هر یک دارای یک گروه هیدروکسیل هستند. بقیهٔ ظرفیت های کربن توسط پیوند با اتم هیدروژن پر شده اند؛ لذا گلوکز یک آلدوز و هگزوز یا یک آلدوهگزوز است.
۴ کربن از کربن های گلوکز ( کربن ۲ تا ۵ ) مراکز ایزومری فضایی هستند به این معنی که با چهار بخش متفاوت پیوند برقرار کرده اند. برای مثال کربن شماره ۲ با H, OH, - ( C=O ) H و - ( CHOH ) 4H پیوند بر قرار کرده است. در ایزومری از گلوکز که آن را D - گلوکز می نامیم، گروه های هیدروکسیل متصل به این کربن ها باید جایگیری فضایی خاصی داشته باشند طوری که وقتی مدل فیشر آن را رسم می کنیم، باید هیدروکسیل های مربوط به کربن ها ۲ و ۴ و ۵ در سمت راست بوده و هیدروکسیل مربوط به کربن ۳ در سمت چپ قرار گیرد.

گلوکُز (glucose)
(یا: دکستروز، قند انگور) قند ساده ای در خون. در گیاهان سبز، طی فرآیند فتوسنتز ساخته می شود. به گروهی از مواد شیمیایی، معروف به هیدرات های کربن، تعلق دارد. واکنش های تنفسی سلولی درون یاخته، شامل اُکسایش گلوکز برای تولید اِی تی پی، است که برای بسیاری از واکنش های زیست شیمیایی بدن مصرف می شود. گلوکز علاوه بر مصرف در تنفس سلولی و به منظور آزادسازی انرژی مفید، ممکن است برای مصارف دیگر به بخش هایی از بدن منتقل شود. ماهیچه ها و جگر گلوکز را به گلیکوژن تبدیل می کنند که ذخیرۀ انرژی برای استفادۀ بین وعده های غذایی است. همچنین، گلوکز ممکن است به چربی تبدیل و در بافت های چربی ذخیره شود. در انسان و سایر مهره داران، سطوح بهینۀ گلوکز خون را هورمون انسولین حفظ می کند. عدم توانایی کنترل گلوکز خون موجب بیماری دیابت می شود. گیاهان سبز گلوکز را در طی فرآیند فتوسنتز می سازند و به نشاسته تبدیل می کنند. نشاسته ذخیرۀ انرژی است و بخش مهم رژیم غذایی انسان را تشکیل می دهد. گلوکز از هیدرولیز قند نشاسته یا نیشکر تهیه و به شکل پودر سفید بلوری نیز خالص می شود. گلوکز نوعی مونوساکارید است، در حالی که قند معمول ، یعنی ساکاروز نوعی دی ساکارید، متشکل از دو واحد قندی گلوکز و فروکتوز، است.