گسل شمال تهران

گسل شمال تهران بزرگ ترین گسل تهران است که در جنوب دامنهٔ رشته کوه البرز و در شمال شهر تهران قرار دارد. این گسل از لشکرک و سوهانک آغاز شده تا فرحزاد و حصارک و از آن جا به سمت غرب امتداد یافته است. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه و سعادت آباد و دره پونک را در بر می گیرد. [ ۱]
در گستره تهران، گسل های کوچک و بزرگ بسیاری وجود دارد که به طور عمده ردیف های رسوبی ترشیاری و کواترنری را بریده و جابه جا کرده اند. یکی از عمده ترین این گسل ها، پهنه گسلی شمال تهران است که با راستای شرقی–غربی در شمال تهران و میان کوه و کوهپایه قرار دارد. این گسل با درازای ۱۰۸ کیلومتر از لواسان و نیکنام ده ( شمال شرقی تهران ) تا غرب ولیان ( غرب کرج ) ادامه دارد که کمی به سمت جنوب خمیدگی داشته و شیب آن به سمت شمال است. مقدار شیب گسل در نواحی مختلف متفاوت بوده و بین ۱۰ تا ۸۰ درجه اندازه گیری شده است. بهترین اثر گسل در دره کن گزارش شده است. در این محل، توفیت های سازند کرج به عنوان فرادیواره بر روی فرودیواره ای از سازند هزاردره رانده شده اند. در شرق دره کن، نهشته های تراورتن در طول بخشی از گسل رخنمون پیدا کرده اند. [ ۲]
جنبش های گسل شمال تهران عامل رانده شدن ارتفاعات البرز بر روی آبرفت های کواترنر تهران و اختلاف ارتفاع ناگهانی میان تهران و بلندی های توچال است. گسل شمال تهران از چند قطعه هم پوشان تشکیل شده که حرکت امتداد لغز چپ گرد دارند. این پهنه گسلی در واقع از یک گسل راندگی اصلی ( گسل شمال تهران ) و یک پهنه گسلی چپ گرد معکوس تشکیل شده که از راستای راندگی شمال تهران پیروی می کند. طول این پهنه ۶۲ کیلومتر است و از شرق به غرب از ۷ قطعه به نام های گسل نیکنام دره، سبو کوچک، سوهانک، سوهانک–محمودیه، دارآباد، سعادت آباد، گلاب دره–کن، باغ اناری، و قطعه ازگیل دره تشکیل شده است. خطی بودن این قطعه گسل ها با وجود توپوگرافی متغیر، نشان دهنده شیب زیاد سطح و چیرگی مؤلفه امتداد لغز آن ها بر مؤلفه شیب لغز است. [ ۲]
زمان آخرین حرکت گسل شمال تهران به سبب نداشتن سن دقیق نهشته های آبرفتی کواترنر مشخص نیست. این گسل از نوع لرزه زا بوده و پاره ای از زمین لرزه های تهران را حاصل حرکت زمین در امتداد این گسل می دانند. [ ۲]