کنایه

[ویکی فقه] کنایه به ذکر لازم و اراده ملزوم اطلاق می شود.
کنایه، از احوال لفظ و مقابل مجاز بوده و عبارت است از ذکر لازم آوردن معنای حقیقی و اراده ملزوم آن معنای کنایی؛ بنابراین، در جایی که معنای حقیقی لفظ، لازمه معنای دیگری (ملزوم) است، اگر معنای حقیقی آورده شده و ملزوم آن اراده گردد، به آن کنایه گفته می شود، مانند این که گفته شود: «زید کثیر الرماد»؛ یعنی خاکستر خانه زید زیاد است و زیاد بودن خاکستر خانه، لازمه مهمان نوازی و جود و سخاوت او است. در این مثال، کثیر الرماد، معنای کنایی سخاوت است.
کنایه در کتاب اصول الفقه الاسلامی
در کتاب « اصول الفقه الاسلامی » آمده است:«تعریف الکنایة: الکنایة هی لفظ استتر المراد منه فی نفسه فلا یفهم الا بقرینة سواء اکان المراد معنی حقیقیة ام معنی مجازیا... فالکنایة عند الاصولیین اعم منها عند علماء البیان لانها تشمل الحقیقة و اما عند علماء البیان فالکنایة تقابل المجاز و هی عندهم لفظ یقصد بمعناه الموضوع له معنی ثان ملزوم له مثل قولهم: «فلان طویل النجاد»، یقصد به طول القامة فطول القامة ملزوم لطول النجاد».
فرق کنایه و مجاز
فرق کنایه و مجاز آن است که در کنایه، معنای موضوع له و معنای کنایی هر دو اراده می شود هر چند به کمک قرینه و شنونده از معنای موضوع له به معنای کنایی منتقل می شود، اما در مجاز، معنای موضوع له اراده نمی شود، زیرا مجاز، استعمال در غیر موضوع له است و با اراده معنای موضوع له منافات دارد.بعضی از کتاب های اصولی، معنای کنایه در نزد اصولیان را با معنای کنایه در نزد عالمان علم متفاوت دانسته و کنایه اصولی را، اعم از کنایه در علم بیان گرفته اند.

[ویکی فقه] کنایه (ابهام زدایی). واژه کنایه ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • کنایه (ادبی)، یکی از اصطلاحات ادبی به معنای ترکیب یا جمله ای بدون قصد معنای ظاهری و اراده معنای دیگر با قراردادن قرینه بر آن• کنایه (اصول)، از اصطلاحات به کار رفته در اصول فقه به معنای ادبی کنایه ولی با معنای عام تر از معنای ادبی آن• کنایه (علوم قرآنی)، از اسلوب های بدیعی قرآن به معنای ادبی آن و با کاربرد قرآنی
...

[ویکی فقه] کنایه (ادبی). کنایه در لغت به معنای "پوشیده سخن گفتن" است.
در هر سه مورد، معنای ظاهری مقصود نیست؛ اما در مجاز و استعاره به دلیل وجود قرینه در کلام به کار گرفتن معنای ظاهری عبارت یا کلمه جایز نیست؛ ولی در کنایه، گرچه خواست شاعر معنای باطنی عبارت است؛ اما معنای ظاهری هم قابل پذیرش است. مثلاً در بیت:خصمان در طعنه باز کردند ••• در هر دو زبان دراز کردند (نظامی) هر دو معنای ظاهری و کنایه قابل قبول است: ۱. کسی برای تحقیر دیگری، واقعاً زبان اش را دراز کند (درآورد). ۲. سرزنش کردن و ناسزا گفتن به کسی. بنابراین در این بیت کنایه به کار رفته است. اما در بیت:مباد روزی بی ملک تو جهان، که جهان ••• به روز روشن از آن پس ستاره بشمارد (انوری) کنایه به کار نرفته؛ زیرا معنای ظاهری "ستاره شمردن" کاربرد ندارد و شاعر به قرینه "روز روشن" می خواهد بگوید روز روشن بی تو چون شب می شود و شب شدن در حکم رواج فساد و اختلال در احوال است.
انواع کنایه به لحاظ به کارگیری مکنّی عنه
← أ. کنایه از موصوف (اسم)
...

[ویکی فقه] کنایه (اصول). کنایه به ذکر لازم و اراده ملزوم اطلاق می شود.
کنایه، از احوال لفظ و مقابل مجاز بوده و عبارت است از ذکر لازم آوردن معنای حقیقی و اراده ملزوم آن معنای کنایی؛ بنابراین، در جایی که معنای حقیقی لفظ، لازمه معنای دیگری (ملزوم) است، اگر معنای حقیقی آورده شده و ملزوم آن اراده گردد، به آن کنایه گفته می شود، مانند این که گفته شود: «زید کثیر الرماد»؛ یعنی خاکستر خانه زید زیاد است و زیاد بودن خاکستر خانه، لازمه مهمان نوازی و جود و سخاوت او است. در این مثال، کثیر الرماد، معنای کنایی سخاوت است.
کنایه در کتاب اصول الفقه الاسلامی
در کتاب « اصول الفقه الاسلامی » آمده است:«تعریف الکنایة: الکنایة هی لفظ استتر المراد منه فی نفسه فلا یفهم الا بقرینة سواء اکان المراد معنی حقیقیة ام معنی مجازیا... فالکنایة عند الاصولیین اعم منها عند علماء البیان لانها تشمل الحقیقة و اما عند علماء البیان فالکنایة تقابل المجاز و هی عندهم لفظ یقصد بمعناه الموضوع له معنی ثان ملزوم له مثل قولهم: «فلان طویل النجاد»، یقصد به طول القامة فطول القامة ملزوم لطول النجاد».
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص۳۰۹.
فرق کنایه و مجاز آن است که در کنایه، معنای موضوع له و معنای کنایی هر دو اراده می شود هر چند به کمک قرینه و شنونده از معنای موضوع له به معنای کنایی منتقل می شود، اما در مجاز، معنای موضوع له اراده نمی شود، زیرا مجاز، استعمال در غیر موضوع له است و با اراده معنای موضوع له منافات دارد.بعضی از کتاب های اصولی، معنای کنایه در نزد اصولیان را با معنای کنایه در نزد عالمان علم متفاوت دانسته و کنایه اصولی را، اعم از کنایه در علم بیان گرفته اند.
فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، جعفر، ج۴، ص۵۸.
...

[ویکی فقه] کنایه (علوم قرآنی). کنایه به ذکر ملزوم یا لازم، و اراده دیگری، یا استعمال لفظ در غیر معنای حقیقی، بدون منع از اراده معنای اصلی اطلاق می شود.
«کنایه» در لغت به معنای پوشیده سخن گفتن و ترک تصریح است و در اصطلاح به دو مفهوم اطلاق می شود:۱. ذکر ملزوم و اراده لازم یا ذکر لازم و اراده ملزوم؛۲. استعمال لفظی در غیر معنای حقیقی آن؛ چنانچه قرینه مانع از اراده معنای اصلی نشود (به خلاف مجاز )؛ مانند «نفس واحدة» در (هو الذی خلقکم من نفس واحدة) که کنایه از حضرت آدم علیه السّلام است.
فایده
کنایه از انواع بلاغت و شیوه های بیان است و فایده آن شیوا ساختن سخن و تهییج قوه خیال برای اثرگذاری بر شنونده است.

کنایه (آلبوم). «کنایه» ( به انگلیسی: Innuendo ) آلبومی از کوئین است که در سال ۱۹۹۱ میلادی منتشر شد.

کنایه (ترانه). کنایه ( به انگلیسی: Innuendo ) ترانه ای از کوئین، گروه راک انگلیسی است. این ترانه در سال ۱۹۹۱ و در آلبومی به همین نام منتشر شد که اولین ترک آلبوم هم بود. ترانه کنایه همچنین اولین تک آهنگ آلبوم نیز محسوب می شود. این ترانه که شش دقیقه و نیم طول دارد، از جمله طولانی ترین ترانه های کوئین محسوب می شود و در بین تک آهنگ های منتشر شده توسط این گروه هم طولانی ترین است و ۳۵ ثانیه از ترانه راپسودی بوهمی طولانی تر است. این ترانه در جدول تک آهنگ های بریتانیا رتبه نخست را بدست آورد. این ترانه از قطعه گیتار فلامنکو که توسط گیتاریست گروه یس، استیو هویی و برایان می نواخته شده، یک میان پرده اپرایی که به دوران قدیم گروه کوئین بازمی گردد، یک بخش هوی متال و اشعاری که با الهام گیری از بیماری فردی مرکوری سروده شده اند، تشکیل شده است.

کِنایه
یکی از آرایه های علم بیان. در لغت به معنی پوشیده سخن گفتن و در اصطلاح آن است که لفظی را بگویند و لازم و معنای آن را اراده کنند، در عین این که ارادۀ اصل معنا نیز ممکن و جایز باشد؛ مثلاً «باز بودن در خانۀ فلانی» هم می تواند معنای ظاهری را داشته باشد و هم بر بخشندگی او دلالت کند. لفظ و معنای ظاهری را «مَکْنیّ به» و معنای مقصود را «مَکْنیّ عنه» می گویند و کنایه به اعتبار دلالت مکنیّ به به مکنیّ عنه به سه دسته تقسیم می شود: ۱. کنایه از موصوف (اسم)، که در آن صفتی را با کنایه به موصوفی اختصاص می دهند مانند «شاه مردان» برای علی (ع). یا این که از چند صفت به موصوف پی ببریم مانند «قاضی طیلسان پوش» کنایه از «سیّارۀ مشتری». ۲. کنایه از صفت: مکنی به صفتی است که از آن به مکنیّ عنه که آن هم صفتی است، پی می بریم؛ مانند «سیه گلیم» که کنایه از «بدبخت» است. ۳. کنایه از فعل (حال): مکنیّ به یک فعل یا حالت است که از آن به مکنیّ عنه، پی برده می شود؛ مانند «دست کفچه کردن» که کنایه از «گدایی کردن» است. از نظر انتقال معنای مقصود، کنایه به دو دسته تقسیم می شود: ۱. کنایۀ قریب: که در آن انتقال از لازم به ملزوم آسان است مانند «چشم داشتن» که کنایه از «منتظر بودن» است. ۲. کنایۀ بعید که در آن انتقال از مکنّی به به مکنّی عنه دشوار است؛ مانند «سرِ کیسه به بند گندنا بستن» که کنایه از بخشندگی است و برای انتقال از معنای لازم به ملزوم، وسائطی لازم است. کنایه از نظر وضوح و خفی بودن معنای آن به چهار دسته تقسیم می شود: ۱. تلویح که در آن وسائط میان مَکْنْی به و مکنْی عنه زیاد است و به همین علت، دریافتن معنی کنایه دشوار است؛ مانند «خاکستر خانۀ فلانی زیاد است» که از آن به «بسیاری پخت وپز» و از آن به بسیاری مهمان ها و از آن به «بخشندگی وی» پی می بریم. ۲. ایما: که در آن روابط میان لازم و ملزوم اندک و معنی آشکارتر است؛ مانند «رخت بربستن» کنایه از «سفرکردن». ۳. رمز: که در آن روابط میان مکنّی به و مکنی عنّه کم و خفی (پوشیده) است: مانند «دست کج» کنایه از «دزد». ۴. تعریض: در این نوع کنایه هدف هشدار، نکوهش و تنبیه طنز یا مسخره کردن مخاطب است؛ مانند نه هر که چهره برافروخت دلبری داند/نه هر که آینه سازد سکندری داند.