کتب مقتل

[ویکی فقه] در تاریخ اسلام، سنت مقتل نویسی، یعنی گزارش حوادث و وقایعی که به مرگ و کشته شدن یک شخص یا گروه و چگونگی کشته شدن آن ها منجر شده است، جایگاه گسترده ای دارد و از موضوعاتی است که بیشترین توجه تاریخ نگاران و محدثان را به خود جلب کرده است، مثل مقتل عمر بن خطاب، مقتل عثمان بن عفان، مقتل علی بن ابیطالب (علیه السّلام)، مقتل حجر بن عدی، مقتل حسین بن علی (علیه السّلام) و... در این بین هیچ موضوعی به اندازه شهادت امام حسین (علیه السّلام) مورد توجه نویسندگان قرار نگرفته است
در جلد ۲۰ الذریعه حدود ۶۰ مقتل معرفی شده است که بیش از نیمی از آن ها مربوط به امام حسین (علیه السّلام) است. بیشتر مقاتلی که درباره امام حسین (علیه السّلام) نوشته شده اند، امروزه در دسترس نمی باشند. این کتاب ها مفقود شده اند. مثل مقتل ابی عبدالله از اصبغ بن نباته، مقتل الحسین (علیه السّلام): جابربن یزید جعفی، مقتل الحسین (علیه السّلام): هشام بن محمد بن سائب کلبی، مقتل ابی عبدالله (علیه السّلام): محمد بن عمر واقدی، مقتل الحسین (علیه السّلام): محمد بن حسن طوسی، مقتل ابی عبدالله (علیه السّلام): نصر بن مزاحم. در این نوشتار در خصوص مقاتل امام حسین (علیه السّلام)، به مقاتلی اشاره می شود که امروزه در دست می باشند. به نظر می رسد از ابتدای قرن دوم هجری نویسندگانی به طور خاص به ذکر واقعه کربلا و مصائب جانگداز این واقعه پرداخته اند. این روند پس از نوشته شدن کتاب ارزشمند «مقتل الحسین» نوشته ابومخنف، ادامه یافت و بسیاری از مورخان دوره های بعد با استفاده و یا الهام از این کتاب به ذکر تاریخ واقعه کربلا و مصائب امام حسین (علیه السّلام) و یارانش پراختند. این روند به همین صورت ادامه یافت تا این که از دوره قاجار به بعد رشد بی سابقه ای در مقتل نویسی رخ نمود. این مقاتل نه ارزش تاریخی دارد و نه ارزش ادبی. فقط برای تحریک عواطف عوام نوشته شده اند. رسول جعفریان می نویسد: «متاسفانه در این دوره (قاجار) دقت تاریخی وجود ندارد و از مصادر دقیق استفاده نشده است. آن چه از لحاظ بینشی در مقتل نویسی ه ای این دوره وجود دارد آن که عمدتا از زاویه اندوه و غم و مصیبت و ابتلاء به قضیه نگاه شده و کوشیده شده تا پیش از آن که متنی تاریخی در اختیار بگذارد، متنی حزن زا آن هم به قصد روضه خوانی تهیه کند. غالب این آثار برای مجالس سوگواری تالیف شده و هدف عمده اش فراهم کردن زمینه برای گریه بوده است
مقاتل معتبر
برخی از مقاتل معتبر و موجود در دسترس عموم هستند که از قدیم الایام مورد استفاده و قابل اعتنا و اعتبار و مرجع بودند، و هستند.
← مقتل ابی مخنف
علامه محمدباقر مجلسی در کتاب حدیثی «بحار الانوار» فصلی را به ذکر مقتل اباعبدالله اختصاص داده است و از همه منابع موجود بهره گرفته است، جلد ۴۴ بحار الانوار مربوط به امام حسین (علیه السّلام) است.ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل الطالبیین حدود ۳۸ صفحه را به مقتل امام حسین (علیه السّلام) و اهل بیت و اصحاب او و نیز اسارت خاندانش اختصاص داده است شیخ مفید در الارشاد حدود ۱۱۰ صفحه از کتاب خویش را به شرح حال و زندگی امام حسین (علیه السّلام) و واقعه عاشورا اختصاص داده است شهید مطهری این کتاب را یکی از کتاب های بسیار معتبر در زمینه مصائب امام حسین (علیه السّلام) می داند ابن اعثم کوفی (م۳۱۴) نیز در کتاب «الفتوح» و قایع و حوادث کربلا را با تفصیل بیان کرده است. ابن اعثم به سبب اهمیت حادثه کربلا حدود ۱۰۰ صفحه از کتاب خود را به گزارش این حادثه اختصاص داده است
برخی از منابع نامعتبر
...